Kâtibi ve Tûsi'de Tanrı'nın Varlığını Zincirlemenin İptali Yoluyla İspatlama

Yıl 2011, Cilt: 9 Sayı: 2, 92 - 130, 16.08.2011

Murat Demirkol

Öz

Nasir al-Din al-Tûsî tried to answer the criticisms, objections and doubts made by Najm al-Dîn al-Kâtibî to the proofs concerning invalidation of al-tasalsul  in proving the existence of God and succeeded in this. Al-Kâtibî was satisfied by some of the answers and did not hesitate to admit it. Inferences and analyses of al-Kâtibî and al-Tûsî who were also great logicians, are highly exact and sensitive. A few points made al-Tûsî stronger against al-Kâtibî are as follows: his saying that the full reason for the chain of infinitive causes are its all parts, his argumentation that two independent causes cannot come together on the result, his emphasize that the sum of causes are different from the parts that constitute the  total,  and his invalidating the sequence by using  the proof of harmony with its new form.  Discussions of  two thinkers on the matter are much rich in terms of contents as well as method and style. Although objections and doubts raised by al-Kâtibî forced al-Tûsî, more importantly  they provided the matter to be examined in details. 

Anahtar Kelimeler

Sequence, possible, necessary, cause, result, proof of harmony.

Kaynakça

• İbn Sina, İşaretler ve Tembihler (el-İşârât ve’t-Tenbihât), terc. Ali Durusoy ve diğerleri, Litera Yayıncılık, İstanbul, 2005.
• Kâtibî, Necmeddin, Hâtime fi’l-İtiraf bi’l-Hak, Mubahasât beyne’t-Tûsî ve’l-Kâtibî, Ecvibetu’l-Mesâili’n-Nasîriyye içinde, Abdullah Nuranî neşri, (Tahran: 2005); Islamic
• Philosophy içinde, editör: Fuat Sezgin, Frankfurt, 2000, volume 89.
• Kâtibî, Necmeddin, Hikmetu’l-Ayn, “Kâtibî Kazvinî’nin Hikmetu’l-Ayn Adlı Eserinin Tahkik ve Tercümesi” içinde, Salih Aydın, Basılmamış Y. Lisans Tezi, Ankara, 2001
• Kâtibî, Necmeddin, Munâkaşâtu Necmiddin Kâtibî li Ta’lîkâti Nasîriddin Tûsî, Mubahasât beyne’t-Tûsî ve’l-Kâtibî, Ecvibetu’l-Mesâili’n-Nasîriyye içinde, Abdullah Nuranî neşri, (Tahran: 2005); Islamic Philosophy içinde, editör: Fuat Sezgin, Frankfurt, 2000, volume 89
• Kâtibî, Necmeddin, Risâltun fî İsbâti Vâcibi’l-Vucud, Mubahasât beyne’t-Tûsî ve’l- Kâtibî, Ecvibetu’l-Mesâili’n-Nasîriyye içinde, Abdullah Nuranî neşri, (Tahran: 2005);
• Islamic Philosophy içinde, editör: Fuat Sezgin, Frankfurt, 2000, volume 89
• Şirinov, Agil, Nasîruddin Tûsî’de Varlık ve Uluhiyet, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2007.
• Topaloğlu, Bekir, İslam Kelamcılarına ve Filozoflarına Göre Allah’ın Varlığı, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2001.
• Tûsî, Nasîreddin, el-Fusûlu’n-Nasîriyye, el-Edilletu’l-Celiyye içinde, Dâru’l-Fikr el- Lübnanî, Beyrut, 1986.
• Tûsî, Nasîreddin, et-Ta’lîkât alâ Mebâhısi Risâleti’l-Kâtibî, Mubahasât beyne’t-Tûsî ve’l-Kâtibî, Ecvibetu’l-Mesâili’n-Nasîriyye içinde, Abdullah Nuranî neşri, Tahran, , Islamic Philosophy içinde, editör: Fuat Sezgin, volume 89 Tûsî, Nasîreddin, Kavâıdu’l-Akâid, Telhîsu’l-Muhassal içinde, Beyrut, 1985.
• Tûsî, Nasîreddin, Nakdu Nasîriddin et-Tûsî alâ Munâkaşâti’l-Kâtibî, Mubahasât beyne’t-Tûsî ve’l-Kâtibî, Ecvibetu’l-Mesâili’n-Nasîriyye içinde, Abdullah Nuranî neşri, Tahran, 2005, Islamic Philosophy içinde, editör: Fuat Sezgin, volume 89
• Tûsî, Nasîreddin, Şerhu’l-İşârât ve’t-Tenbihât, Tahran, 1379 HŞ., c.3.
• Tûsî, Nasîreddin, Ecvibetu Mesâili Sadreddin Konevî, Ecvibetu’l-Mesâili’n- Nasîriyye içinde, Tahran, 2005.
• Tûsî, Nasîreddin, Tecridu’l-İtikâd, thk. Muhammed Cevad Huseynî Celalî, Kum,