İSTİHZA EYLEMİ VE MÜSLÜMANLAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ HAKKINDA BİR ANALİZ

Yıl 2016, Cilt: 14 Sayı: 1, 119 - 145, 03.02.2016

Mehmet Tözluyurt

Öz

İstihza eylemi,  geçmişten günümüze insanları toplum nezdinde itibarsızlaştırmak için kullanılan bir yöntemdir. Peygamberler gönderildikleri toplumlarda bir kaçı hariç olmak üzere kendilerine tabi olanlarla birlikte azınlıkta kalmışlardır. Vahyin ilk yılları olan Mekke dönemi de bu duruma dâhildir. İnananlar toplumda azınlıkken açıktan istihzaya ve aşağılanmaya maruz kalmışlardır. Hicretle birlikte toplumda çoğunluğu elde ettiklerinde gizli şekilde yapılan sonrasında inkar edilen istihza çeşidine muhatap olmuşlardır. İnananlar devletin tüm unsurlarına hakim olduklarında ise istihzayı ve küçümsemeyi birbirlerini karşı kullanmışlardır. Günümüzde ise istihza eylemine bazı Müslümanlarca peygamberlerin yapmadığı şekilde infazla karşılık verilmektedir. Bu tür uygulamalar İslam’ın ve Müslümanların itibarını olumsuz şekilde etkilemektedir. Bu çalışma Kur’an’ın ışığında Hz. Peygamber’i merkeze alarak istihza eyleminin Müslümanlar üzerindeki etkilerini konu edinecektir.

Anahtar Kelimeler

Peygamber; Müslüman; Hâkimiyet; İstihza; Sabır; Affetmek.

Kaynakça

• Abduh, Muhammed, Tefsirü’l-Menar:
• Tefsiru’l-Kur’an’il-Azim, haz.
• Muhammed Reşid Rıza, Kahire: Daru’l-Menar, 1947.
• Abdülbaki, M. Fuad, el-Mu’cemu’l-Müfehres li Elfazi’l-Kur’ani’l-Kerim, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1990.
• Akbulut, Ahmet, Sahabe Dönemi İktidar Kavgası, Ankara: Otto Yayınları, 2015.
• Aliyyü’l-Kari, Er-Ravdu’l-Ezher Fi Şerhi’l-Fıkhi’l-Ekber, haz. Şeyh Vehbî Süleyman Gavcî, Beyrut: Daru’l-Beşairi’l-İslamiyye, 1998.
• Aydın, Hüseyin, “Meleklere İman”, İslam İnanç Esasları, ed. Ş. Ali Düzgün, Ankara: Grafiker Yayınları, 2013, s. 123-146.
• Bury, John Bagnell, Düşünme ve Konuşma Özgürlüğü, çev. Mahmut Özdil, İstanbul: Sayfa Yayınları, 2010.
• Callinicos, Alex, Eşitlik, çev. Öncel Sencerman, Ankara: BilgeSu Yayınları, 2014.
• Cibran, Halil, Ermiş, çev. İlyas Aslan, İstanbul: Kaknüs Yayınları, ts.
• Çağrıcı, Mustafa, “İstihza”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), XXIII, 347-348.
• Ebu Davud, Süleyman b. Eş’as; Kitabu’s-Sünen, Beyrut: Müessesetü’r- Reyyan, 1998.
• Eş’ari, Ebu’l Hasan Ali b. İsmail, el-İbane an Usulü’d-Diyane, Beyrut: Dâru İbn Zeydun, ts.
• Firuzabadi, Mecduddin Muhammed b. Yakub, el-Kamusu’l-Muhit, Mısır: El- Heyetül-Mısrıyytü’l-Ammetü Li’i-Kitabi, 1978.
• Hamidullah, Muhammed, İslam Peygamberi, çev. Salih Tuğ, Ankara: Yeni Şafak Yayını, 2003.
• Izutsu, Toshihiko, Kur’an’da Dini ve Ahlâkî Kavramlar, çer. Selâhattin Ayaz, İstanbul ts.
• İbn Hişam, Ebû Muhammed Abdülmelik, es’Siretü’n-Nebeviyye, tahk. Mustafa es-Sakkâ, Mısır: ts.
• İbn Manzur, Ebi’l-Fadl Cemaleddin Mükerrem b. Mükerrem el-Efrikı el- Mısri, Lisanü’l-Arab, Beyrut: ts.
• İbn Sa’d, Muhammed, et-Tabakâtü’l-Kübrâ, tahk. Dr. Ali Muhammed Ömer, Kahire: Mektebetü’l-Hanci, 2001.
• İbn Teymiyye, Şeyh’ul-İslam, Takribü Sarim’il-Meslul Alâ Şatimi’r-Rasul, haz. Salih Es-Savi, y.y.: Daru’l-İ’lami’d-Düveli, 1995.
• İsfehani, Ragıb, el-Müfredat fi Garibü'l-Kur'an, nşr. Muhammed Seyyid Kîlânî, Beyrut: Daru'l-Ma'rife, ts.
• İşcan, Mehmet Zeki, Selefilik; İslami Köktenciliğin Tarihi Temelleri, İstanbul: Kitap Yayınevi, 2014.
• Kurtubi, Ebi Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebi Bekir, el-Camiu li- Ahkami’l-Kur’an, haz. Abdullah b. Abdu’l-Muhsin et-Türki, Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2006.
• Locke, John, Hoşgörü Üstüne Bir Mektup, çev. Melih Yürüşen, Ankara: Liberte Yayınları, 2012.
• Maturidi, İmam Ebu Mansur Muhammed b. Muhammed b. Mahmud, Tevilatü Ehli Sünne, haz. Dr. Mücdi Bâsellum, Beyrut: Daru’l-Kütübi’l- İlmiyye, 2005.
• Nesefi, Ebu’l Muin, Kitabü’t-Temhid li Kavaidi’t-Tevhid, tahk. Habibullah Hasan Ahmed, Kahire: Dar’u-Tabâatü’l-Muhammediyye, 1986.
• Özervarlı, M.Said, “Hârikulâde”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), XVI, 181- 182.
• Rousseau, Jean Jacques, İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kaynağı, çev. R. Nuri İleri, İstanbul: Say yayınları, 2013.
• Schopenhauer, Arthur, Hayatın Anlamı, çev. Ahmet Aydoğan, İstanbul: Say yayıncılık, 6. Baskı, 2014.
• Schopenhauer, Arthur, Merhamet, çev. Zekai Kocatürk, İstanbul: Dergâh Yayınları, 3. Baskı, 2014.
• Taberi, Ebu Cafer Muhammed b Cerir, Camiu’l-Beyan fi Te’vili’l-Kur’an, haz. Abdullah b. Abdu’l-Muhsin et-Türki, Kahire: Merkezü’l-Buhusi ve’d- Diraseti’l-Arabiyyeti ve’l-İslamiyye, 2001.
• Toynbee, Arnold Joseph, Hatıralar: Tanıdıklarım, çev. Deniz Öktem, İstanbul: Klasik Yayınları, 2005.
• Vâkıdî, Muhammed b. Ömer, Kitâbü’l-Meğâzî, haz. M. Jones, Beyrut: Âlemü’l-Kütüp, 1984.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi, Hak Dini Kuran Dili, İstanbul: Eser Yayınevi, 1979.
• Zemahşeri, Muhammed b. Ömer, el-Keşşaf an Hakaiki Gavamizi’t-Tenzil ve Uyuni’l-Ekavil fi Vücuhi’t-Te’vil, Beyrut: Daru İhyai’t-Türasi’l-Arabiyye, 2003.