MÂTÜRİDÎ'NİN TE'VİLÂTÜ'L-KUR'ÂN ADLI ESERİNDEN ALLAH'IN VARLIĞINA İLİŞKİN AKLÎ DELİLLER

Yıl 2017, Cilt: 15 Sayı: 1, 150 - 166, 15.01.2017

Fatma Aygün

Öz

Allah'ın varlığını aklen bilmenin imkânı
meselesi tarih boyunca felsefî ve teolojik tartışmaların en önemli konularından
birisi olmuştur. Bu mesele Ebû Hanîfe geleneğinin en güçlü siması ve Ehl-i
Sünnet kelâmının kuruluşunda en büyük paya sahip olan Ebü'l-Mansûr Muhammed b
Muhammed Mâtürîdî (333/944) tarafından da ele alınmıştır. Mâtürîdî, insanın
bilen (rasyonel) bir varlık oluşundan hareketle Yaratıcı'nın varlığına
inanmasının haklı ve mâkul sebeplere dayandığını savunmuştur. Akıl sağlığı
yerinde olan her insan, kendi yapısı ve etrafında cereyan eden doğa olaylar
hakkında -önyargısız bir şekilde- düşündüğünde, Yüce bir Yaratıcı'nın varlığını
bilebilir. Biz bu çalışmamızda Mâtürîdî'nin Te'vilâtü'l-Kur'ân adlı eserinde
yer alan ve Allah'ın varlığına işaret eden "hudûs",
"gâye/nizam" ve "fıtrat"a ilişkin ifadelere dikkat çekmeye
çalıştık.

Anahtar Kelimeler

Mâtürîdî, Allah'ın varlığı, hudûs, gâye ve nizam, fıtrat.

Kaynakça

• Aygün, Fatma, "Mâtürîdî'ye Göre Allah'ın Varlığını Aklen Bilmenin İmkânı", doktora tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2015.
• Mâtürîdî, Te’vilâtü’l-Kur’ân, ilmî kontrol: Bekir Topaloğlu, İstanbul: Mizan Yayınevi, 2005-2010.
• Mâtürîdî, Kitâbü’t-Tevhîd, nşr. Bekir Topaloğlu-Muhammed Aruçi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2003.
• Mâtürîdî, Kitâbü’t-Tevhîd Tercümesi, çev. Bekir Topaloğlu, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2002.
• Topaloğlu, Bekir, "Ebû Mansûr el-Mâturîdî'nin Hayatı ve Fikirleri", İmam Mâturîdî ve Mâturidilik: tarihi arka plan, hayatı, eserleri, fikirleri ve maturidilik mezhebi, yayına haz. Sönmez Kutlu, 2. bs., Ankara: Avrasya Yayın Reklam Matbaa, 2006.
• Topaloğlu, Bekir, "İmam Matüridi’nin Temel İslam Bilimlerindeki Yeri", Büyük Türk Bilgini İmam Matüridi ve Matüridilik, Milletlerarası Tartışmalı İlmi Toplantı İstanbul, 22-24 Mayıs 2009, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2012.
• Topaloğlu, Bekir, “Mâtürîdî”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), XXVIII, 151.
• Yeprem, M. Saim, İrâde hürriyeti ve İmâm Mâtürîdî, 3. bs., İstanbul: Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1997.