DİNİN TAMAMLANMASI BAĞLAMINDA VAHYİN SINIRI PROBLEMİ

Yıl 2017, Cilt: 15 Sayı: 1, 167 - 190, 15.01.2017

Emrullah Fatiş

Öz

Kur’an’ın
tamamlanması, vahyin ve nübüvvetin tamamlanmasını gerektirir mi? Makalemizde bu
sorunun cevabını netleştirmeye çalıştık. Her haber, bir kişiyi peygamber yapmak
için yeterli gözükmemektedir. Nebi ve vahiy adlandırmasında ölçütümüz, nebinin
vahyi tebliğle sorumlu tutulması, vahyin de icaz içermesidir. Bu içeriğe sahip
olup da Kur’an dışı kalmış vahiy yoktur, olduğunu iddia etmek Kur’an vahyini
zayıflatabilir. Kısaca, halk arasında dolaşan sıhhati kuşkulu haberleri Kur’an
dışı vahiy olarak adlandırmak ne derece doğrudur? Makalemizde bu tür
problemlerin çözümüne yönelik argümanlar sergiledik. Hz. Peygamber, vahiy
kâtipleri tutarak vahyin yazılması ve korunması yönünde çaba sarf etmiştir. O
bu çabayı Kur’an dışı kalmış ve vahiy olduğu iddia edilen anlatılarda
göstermemiştir. Makalemizde doğruluğu tartışmalı olan bu tür problemler
üzerinde değerlendirmelerde bulunduk.             

Anahtar Kelimeler

Vahiy, vahyin icazı, nübüvvetin tamamlanması, Kur’an dışı vahiy.

Kaynakça

• A’zamî, Muhammad Mustafa, Küttâbu’n-Nebî, Riyad: Şirketu’t-tıbâati’l- ‘arabiyye, 1401/1981.
• Ahmed b. Hanbel, Müsned, nşr. es-Seyyid Ebu’l_Muati en-Nuri, Beyrut: Alemü’l-Kütüb, 1998, I-VI.
• Ahmed b.Hanbel, Ebû Abdirrahmân Abdullah b. Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî (ö. 290/903), Müsned, nşr. Ahmed Muhammed Şakir, Kahire: Daru’l-Hadis, 1995.
• Ahmed b.Hanbel, Ebû Abdirrahmân Abdullah b. Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî (ö. 290/903), Müsned, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1982, VI,188.
• Akbulut, Ahmet, “Vahiy”, İslâm İnanç Esasları el-Kitabı, Ankara: Grafiker Yayınları, 2013.
• Atay, Hüseyin, Kur'an'a Göre Araştırmalar I-III, Ankara: Atay Yayınevi, 1997.
• Ateş, Ali Osman, İslam’a Göre Cahiliye ve Ehli Kitap Örf ve Adetleri, İstanbul: Beyan Yayınları, 1996.
• Aydın, Ömer, “Kelâmcıların Vahiy ve Akıl Anlayışlarının Kur’an’a Göre Değerlendirilmesi”, Akâid ve Kelâm İlminde Vahyin ve Aklın Yeri, İstanbul: Ensar Yayınları, 2013.
• Bağçeci, Muhittin, Ayet ve Hadislerde Peygamberlik ve Peygamberler, İstanbul: Türdav yayınları, 1977.
• Balcı, İsrafil, “İslâm’ın İlk Kıblesinin el-Mescidü’l-Aksâ Olduğu İddialarının Kritiği”, İslâm Araştırmaları Dergisi, 28 (2012): 87.
• Belâzürî, Ebü’l-Hasen Ahmed b. Yahyâ b. Câbir b. Dâvûd (ö. 279/892-93), Kitabü’l-Cümel min Ensabi’l-Eşraf, nşr. Süheyl Zekkâr-Riyâd Ziriklî, Beyrut: Daru’l-Fikir, 1996, I-XIII.
• Beydâvî, Nasıruddîn Ebû Said Abdullah İbn Ömer eş-Şirâzî (ö.685/1286) Envâru’t-Tenzîl ve esâru’t-tevil, nşr. Muhammed Abdurrahman el-Maraşlı, Beyrut: Daru İhyai’t-Tutasi’l-Arabi, 1418, I, 112.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâil (ö.256/870), el-Câmiu's-Sahîh, Mısır 1296, I-VIII.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâil (ö.256/870), el-Câmiu's-Sahîh, İstanbul 1401/1981.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâil, el-Câmiu's-Sahîh, nşr. Muhammed Züheyr b. Nasır en-Nasır, Beyrut: Dâr-u tavkı'n-necât, 1422/2001, I-IX.
• Cilacı, Osman, Günümüz Dünya Dinleri, Ankara: DİBY, 1995.
• Çelikkol, Yaşar, İslâm Öncesi Mekke, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2003.
• Derveze, Muhammed İzzet (ö.1984) , et-Tefsîru'l-Hadis, Kahire: Daru İhyai Kütübi’l-Arabiyye, 1383, VII.
• Duman, M. Zeki, Vahiy Gerçeği, Ankara: Fecr Yayınevi 1997.
• Düzgün, Şaban Ali, “Kur’an’ın Oluşumu (Vahiy Süreci)”, Kelam Araştırmaları Dergisi, 5/2 (2007):9.
• Ebu Bekir Câbir el-Cezâirî, Eyseru't-Tefâsir, (Medine: Mektebetü’l-Ulum ve’l-Hikem, 2003), I-V.
• Erul, Bünyamin, Sahabe’nin Sünnet Anlayışı, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1997.
• Fahreddin er-Râzi, Ebu Abdillâh (Ebü’l-Fazl) Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn er-Râzî et-Taberistânî (ö.606/1210), Mefâtihu'l-Gayb, Beyrut: Daru’l-Fikir, 1981, I-XXXII.
• Fığlalı, Ethem Ruhi, “Mesih ve Mehdi İnancı Üzerine”, AÜİFD, Cilt: 25 Sayı: 1 (1981): 182-183, 199.
• Günay Tümer-Abdurrahman Küçük, Dinler Tarihi, Ankara: Ocak Yayınları, 1993.
• Hatipoğlu, Mehmet Sait, Hz. Peygamber'in Vefâtından Emevîlerin Sonuna Kadar Siyâsî İctimâî Hadislerle Hadis Münasebetleri, Basılmamış Doçentlik Tezi, Ankara: AÜİF, 1967.
• İbn Abdülber En-Nemerî, Ebû Ömer Cemalüddin Yûsuf b. Abdillah b. Muhammed b. Abdilberr en-Nemerî (ö. 463/ 1071), el-İstiab fi Ma’rifeti’l-Ashab, nşr. Ali Muhammed el-Becavi, Beyrut: Daru’l-Cil, 1992, I-IV.
• İbn Abdülber En-Nemerî, Ebû Ömer Cemalüddin Yûsuf b. Abdillah b. Muhammed b. Abdilberr en-Nemerî, Câmiu Beyâni'l-İlm ve Fadlih, nşr. Ebü'l-Eşbal ez-Züheyri, Riyad: Dâru İbni'l-Cevzi, 1994, I-II.
• İbn Ebî Dâvud, Ebû Bekr Abdullah b. Süleyman b. el-Eş'as es-Sicistânî (ö.316/929), Kitâbu'l-mesâhif, nşr. Muhammed b. Abduh, (Kahire: el-Faruku’l-Hadise, 2002), I-II.
• İbn Ebu Zemenîn, Tefsîru’l-Kur’ani’l-Azîz, nşr. Hüseyin b. Ukkaşe ve Muhammed Mustafa el-Kenz, Kahire: el-Faruku’l-Hadise, 2002, I-V.
• İbn Haldun, Ebu Zeyd Abdurrahman bin Muhammed bin Haldun(ö.808/1406), el-Mukaddime, çev. Zakir Kadiri Ugan, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1986, II, 464.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed el-Endelüsi (ö.456/1063), Cevamiu’s-Sireti’n-Neveviyye, nşr. Abdulkerim Sami el-Cündi, Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed el-Endelüsi (ö.456/1063), el-İhkam fi Usuli’l-Ahkâm, nşr. Ahmed Muhammed Şakir, Beyrut: Daru’l-Afak el-Cedide, ts, I-VIII.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî (ö. 354/965), es-Siretü’n-Nebeviyye ve Ahbaru’l- Hulefa, Beyrut: el-Kütübü’s-Sekafiyye, 1987, I-II.
• İbn Hişam, Ebu Muhammed Abdulmelik (213/828) es-Sîratu’n-Nebeviyye, (Neşredenler Mustafa es-Seka, İ, Ebyari, A. Sulebi), Mısır : Türasü’l-İslam, 1955, I, 620.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail (ö.774/1373), Tefsiru’l-Kurani’l-Azim, nşr. Sami b. Muhammed Selame, Riyad: Daru Tayyibe, 1999, I-VIII.
• İbnü’l-Arabi, Ebu Bekir Muhammed b. Abdullah (ö. 543/1148), Ahkâmü’l-Kur’ân, Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2002, III, 122.
• İbnü’l-Hümâm, Kemalüddin Muhammed b. Abdilvahid b. Abdilhamid es-Sivasi el-İskenderî (ö. 861/1457), el-Müsayere fi İlmi’l-Kelâm, Mısır: el-Mektebetü’l-Mahmudiyye et-Ticariyye, 1929.
• Kahraman, Mustafa, Müslüman Kelamında Peygamberin Görevi, Ankara 2007. (Doktora tezi).
• Karadeniz, Osman, “Akaid İlminde Aklın ve Vahyin Yeri Konulu Tebliğin Müzakeresi”, Akâid ve Kelâm İlminde Vahyin ve Aklın Yeri, İstanbul: Ensar Yayınları, 2013.
• Kattân, Mennâ Halîl, Mebahis fi Ulumi'l-Kur'an, (Riyad: Mektebetü’l-Mearif, 2000), I
• Kemal b Ebî Şerif, Ebu'l-Meali Muhammed b. Muhammed(ö.906/1500), Kitabu'l-Müsâmere, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1979.
• Kettânî, Muhammed b. Abdülkebîr, Ebü’l-Feyz Muhammed b. Abdilkebîr b. Muhammed el-Kettânî el-Hasenî (ö.1909), et-Teratibü’l-İdariyye, nşr. Abdullah el-Halidi, Beyrut: Daru’l-Erkam, ts, I-II.
• Kılavuz, Ahmet Saim, İslâm Akaidi ve Kelama Giriş, İstanbul: Ensar Yayınları, 2013.
• Kutluay, Yaşar, İslam ve Yahudi Mezhepleri, Ankara: A.Ü.İ.F. Yayınları, 1965.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed İbn Muhammed (ö.333/945), Te'vîlâtü Ehli's-Sünne nşr. Fatma Yusuf el-Haymi, Beyrut: Menşuratü Mervan Rıdvan Daûbûl, 2004, I-V.
• Muttaki el-Hindî, Alâeddin Ali el-Müttaki el-Hindî (ö.975/1567), Kenzu'l-Ummal, nşr. Bekri Hayyani ve Saffet es-Seka, Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1981, XI.
• Müslim, Ebu'l-Hüseyn Müslim b. el-Haccac (ö.261/875), Sahîhu Müslim, nşr. Muhammed Fuad Abdulbaki, Beyrut: Daru İhyai’l-Kütübi’l-Arabi, 1954 , I-V.
• Özdemir, Metin, “Akaid İlminde Aklın ve Vahyin Yeri Konulu Tebliğin Müzakeresi”, Akâid ve Kelâm İlminde Vahyin ve Aklın Yeri, İstanbul: Ensar Yayınları, 2013, s. 99-101.
• Qayrawanı, Faris, Mesih Gerçekten Haçlandı mı? çev. Kemal Kaya, Ankara: Sevgi Yayınları, ts.
• Sarıtoprak, Zeki Sarıtoprak, İslâm İnancı Açısından Nüzûl-i İsâ Meselesi, İzmir: Çağlayan Yayınları, 1997.
• Soyalan, Mehmet Yaşar, Kur’an Dışı Vahyin İmkânsızlığı, İstanbul: İşaret yayınları, 2014.
• Şâfiî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İdrîs b. Abbâs (ö. 204/820), er-Risâle, Mısır: Mektebetü’l-Halebi, 1940.
• Şâtıbî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Mûsâ b. Muhammed el-Lahmî el-Gırnâtî (ö. 790/1388), el-Muvâfakât, nşr. Ebû Ubeyde Meşhûr b. Hasen Âli Selmân , (Riyad: Daru İbn Affan, 1997), I-VII.
• Tahâvî, Ebu Cafer Ahmed b. Muhammed (ö.321/933), Şerhu Müşkili’l-Asâr, nşr. Şuayb el-Arnavut, Beyrut: Müessesetu’r-Risale, 1994, XIV, 466.
• Tirmizi, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ b. Sevra(ö. 279/892), Sünenu't-Tirmizî, nşr. İbrahim Atva Avz, (Mısır: Şirketü Mektebe ve Mabaatü Mustafa el-Babi el-Halebi, 1975), I-V.
• Uslu, Recep, “Bedir”, DİA, İstanbul 1992,V, 325-327.
• Vehbe ez-Zühayli, et­Tefsiru'l-Münir, Dımaşk: Daru’l-Fikir, 2009, V, 279, 286.
• Yazır, Elmalılı, Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, İstanbul: Zehraveyn Yayınları, ts, I, 434.
• Zebîdî, Ebü’l-Abbâs Zeynüddîn (Şihâbüddîn) Ahmed b. Ahmed b. Abdillatîf eş-Şercî (ö.893/1488), Sahih-i Buhâri Muhtasarı Tecrid-i Sarih Tercemesi Mütercim ve şârihi: Kamil Miras, Ankara: DİBY, 1986, I, 107.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân ez-Zehebî et-Türkmânî el-Fârikī ed-Dımaşkī (ö. 748/1348), Tezkiretü’l-Huffâz, Lübnan: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998, I-IV.