Öz
Şîa içerisinde ortaya çıkan bedâ inancıyla ilgili farklı görüşler ortaya konulmuştur. Bunlardan birisi de bedânın levh-i mahfuzdaki bir değişimin ifadesi olmasıdır.
Allah’ın ilminin mahlûkata aksettiği alan şeklinde tasavvur edilen levh-i mahfuzun değişme durumu bedâ olarak nitelendirilebilmektedir. Levh-i mahfuz’dan bilgi alan peygamber veya imamın bildirdiği bir haberin aksi çıkması durumunda; peygamber veya imam yanlış bir aktarım yapmış olmayıp, levh-i mahfuz’da bir değişim olmaktadır. Bu düşünce müteahhirîn bazı şiîler tarafından açıkta dile getirilir. Bu bakış açısı şiî düşüncenin iç dinamiklerine aykırı olmasa da bu fikrin mütekaddimîn şiî kaynaklardaki varlığı tartışmalıdır. Bu makalede mütekaddimîn kelam döneminde Şîa kaynaklarında bedâ-levh-i mahfuz ilişkisinin kurulup-kurulmadığı incelenecektir.
(Bedâ, Levh-i mahfûz, Şîa, İmamet, Mütekaddimin Kelam Dönemi)
Bu makale için 30-06-2022 tarihinde bir düzeltme yayınlandı.
https://dergipark.org.tr/tr/pub/kaderdergi/issue/70681/1093510
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abdülsâtir, Hasan, Nazariyyetü’l-bedâ, Müessesetü’l-urveti’l-vuskâ, yy, ty.
- Çetin, Abdurrahman, “Nesih”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), XXXII, s. 579-81.
- Ebû Hanîfe, İmam-ı A’zam, el-Fıkhu’l-ekber, İmâm-ı Âzam’ın Beş Eseri içinde, Çev. Mustafa Öz, İstanbul 1992.
- Eş‘arî, Makâlâtü’l-İslâmiyyîn, Beyrut 1980.
- İbn Manzûr, Muhammed, Lisanü’l-Arab, I-XV, Dârü Sâdir, Beyrut ty
- İlhan, Avni, “Bedâ”, DİA, V, İstanbul 1992, s. 290-291.
- İsfahânî, Ragıb, el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân, tah. Muhammed el-Keylânî, yy. ty.
- İsferâyînî, Ebu’l-Muzaffer, et-Tabsîr fi’d-dîn, Âlemu’l-kutub, Beyrut 1983.
- Kuleynî, Usûlü’l-Kâfî, Dârü’t-teâruf, Beyrut 1990.
- Mâtürîdî, Ebû Mansûr, Te’vilâtü’l-Kur’ân, Dârü’l-kutubi’l-ilmiyye, I-X, Beyrut 2005.
- Müfîd, Ebû Abdullah, Evâilü’l-makâlât, el-Mu’temerü’l-âlemî li elfiyyeti’ş-Şeyh Müfîd, Kum, h.1413.
- ----------, Tashîhü i’tikâdi’l-İmamiyye, el-Mu’temerü’l-âlemî li elfiyyeti’ş-Şeyh Müfîd, Kum, h.1413.
- Mürtezâ, Şerîf, Resâilü’l-Murtezâ, I-IV, Dârü’l-Kur’âni’l-kerîm, Kum 2000.
- Nesefî, Ebu’l-Muîn, Bahrü’l-kelâm, Dâru’l-Farfûr, Dimeşk 2000.
- Nevbahtî, Fırakü’ş-Şîa, Dârü’r-Reşâd, Kahire 1992.
- Nûmânî, İbn Ebî Zeyneb, el-Gaybe, Dârü’l-Cûlân, Kum 2011.
- Sadûk, Ebû Ca‘fer, Kemâlü’d-dîn ve tamâmu’n-ni’met, Tah. Hüseyn el-A‘lemî, Muessesetü’l-a‘lemî, Beyrut 1991.
- ----------, Kitabü’t-tevhîd, Dârü’l-ma’rife, Beyrut h.1387.
- ----------, Meânü’l-ahbâr, Tah. Ali Ekber el-Gifârî, Dârü’l-ma‘rife, Beyrut 1979.
- ----------, Musannefâtu Şeyh Sadûk, Dârü’l-Müctebâ, Kum 2008.
- Sübhânî, Ca‘fer, el-Bedâ fi’l-Kitâb ve’s-sünnet, Müessesetü’l-İmâmi’s-Sâdık, Kum h. 1382.
- Şehristanî, Ebu’l-Feth, El-Milel ve’n-nihal, I-II, Tah. Emir Ali Mehnâ, Dârü’l-ma‘rife, Beyrut 1993.
- Taberânî, Süleyman b. Ahmed, el-Mu’cemü’s-sağîr, I-II, Tah. Muhammed Şekûr, el-Mektebetü’l-İslâmî, Beyrut 1985.
- Taberî, Muhammed b. Cerîr Ebû Ca‘fer, Câmiü’l-beyan an tefsîri’l-Kur’ân, I-XIV, Tah. Ahmed Muhammed Şâkir, Müessesetü’r-risâlet, Kahire 2000
- ----------, Tarihü’l-ümem ve’l-müluk, I-VI, Dârü’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut 1995.
- Tûsî, Ebû Ca‘fer, Tehzîbü’l-ahkâm, I-X, Beyrut 1992.
- Yavuz, Yusuf Şevki, “Kader”, DİA, XXIV, s. 58.
- ----------, “Levh-i Mahfûz”, DİA, XXIIIX, s. 151.
Öz
According to Shia the belief of bedâ is true but there are different ideas about it. One of them is that there is a change in Lawh al-mahfûz. Bedâ can be described as the change in Lawh al-mahfûz which is conceived as the area where Allah's knowledge reflects on the creatures. If the information provided by prophet or imam, who received those from the Levh al-mahfûz, is wrong; it means that there is a change in the Levh al-mahfûz, so the prophet or imam didn't misinform others intentionally. This thought is clearly manifested by some of the late Shia. Although this point of view does not contradict the internal dynamics of Shia thoughts, its existence in the early Shia sources is controversial. In this article, it will be examined that if the early Shia sources established a relation between bedâ and Levh al-mahfûz or not, during the period of kalam.
An Erratum to this article was published on 30 June 2022
https://dergipark.org.tr/tr/pub/kaderdergi/issue/70681/1093510
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abdülsâtir, Hasan, Nazariyyetü’l-bedâ, Müessesetü’l-urveti’l-vuskâ, yy, ty.
- Çetin, Abdurrahman, “Nesih”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), XXXII, s. 579-81.
- Ebû Hanîfe, İmam-ı A’zam, el-Fıkhu’l-ekber, İmâm-ı Âzam’ın Beş Eseri içinde, Çev. Mustafa Öz, İstanbul 1992.
- Eş‘arî, Makâlâtü’l-İslâmiyyîn, Beyrut 1980.
- İbn Manzûr, Muhammed, Lisanü’l-Arab, I-XV, Dârü Sâdir, Beyrut ty
- İlhan, Avni, “Bedâ”, DİA, V, İstanbul 1992, s. 290-291.
- İsfahânî, Ragıb, el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân, tah. Muhammed el-Keylânî, yy. ty.
- İsferâyînî, Ebu’l-Muzaffer, et-Tabsîr fi’d-dîn, Âlemu’l-kutub, Beyrut 1983.
- Kuleynî, Usûlü’l-Kâfî, Dârü’t-teâruf, Beyrut 1990.
- Mâtürîdî, Ebû Mansûr, Te’vilâtü’l-Kur’ân, Dârü’l-kutubi’l-ilmiyye, I-X, Beyrut 2005.
- Müfîd, Ebû Abdullah, Evâilü’l-makâlât, el-Mu’temerü’l-âlemî li elfiyyeti’ş-Şeyh Müfîd, Kum, h.1413.
- ----------, Tashîhü i’tikâdi’l-İmamiyye, el-Mu’temerü’l-âlemî li elfiyyeti’ş-Şeyh Müfîd, Kum, h.1413.
- Mürtezâ, Şerîf, Resâilü’l-Murtezâ, I-IV, Dârü’l-Kur’âni’l-kerîm, Kum 2000.
- Nesefî, Ebu’l-Muîn, Bahrü’l-kelâm, Dâru’l-Farfûr, Dimeşk 2000.
- Nevbahtî, Fırakü’ş-Şîa, Dârü’r-Reşâd, Kahire 1992.
- Nûmânî, İbn Ebî Zeyneb, el-Gaybe, Dârü’l-Cûlân, Kum 2011.
- Sadûk, Ebû Ca‘fer, Kemâlü’d-dîn ve tamâmu’n-ni’met, Tah. Hüseyn el-A‘lemî, Muessesetü’l-a‘lemî, Beyrut 1991.
- ----------, Kitabü’t-tevhîd, Dârü’l-ma’rife, Beyrut h.1387.
- ----------, Meânü’l-ahbâr, Tah. Ali Ekber el-Gifârî, Dârü’l-ma‘rife, Beyrut 1979.
- ----------, Musannefâtu Şeyh Sadûk, Dârü’l-Müctebâ, Kum 2008.
- Sübhânî, Ca‘fer, el-Bedâ fi’l-Kitâb ve’s-sünnet, Müessesetü’l-İmâmi’s-Sâdık, Kum h. 1382.
- Şehristanî, Ebu’l-Feth, El-Milel ve’n-nihal, I-II, Tah. Emir Ali Mehnâ, Dârü’l-ma‘rife, Beyrut 1993.
- Taberânî, Süleyman b. Ahmed, el-Mu’cemü’s-sağîr, I-II, Tah. Muhammed Şekûr, el-Mektebetü’l-İslâmî, Beyrut 1985.
- Taberî, Muhammed b. Cerîr Ebû Ca‘fer, Câmiü’l-beyan an tefsîri’l-Kur’ân, I-XIV, Tah. Ahmed Muhammed Şâkir, Müessesetü’r-risâlet, Kahire 2000
- ----------, Tarihü’l-ümem ve’l-müluk, I-VI, Dârü’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut 1995.
- Tûsî, Ebû Ca‘fer, Tehzîbü’l-ahkâm, I-X, Beyrut 1992.
- Yavuz, Yusuf Şevki, “Kader”, DİA, XXIV, s. 58.
- ----------, “Levh-i Mahfûz”, DİA, XXIIIX, s. 151.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Din Araştırmaları |
| Bölüm | MAKALELER |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Temmuz 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Cilt: 15 Sayı: 2 |
ISSN: 1309-2030 KADER Kelam Araştırmaları Dergisi