"KİTAB-İ DEDE KORKUT DESTANI" OĞUZ TÜRKLERİNİN ORTAK YAZILI YAPITIDIR

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 1, 19 - 30, 30.06.2018

Ayten Ahmedova

Öz

Kitab-ı Dede Korkut (“Kitab-i Dedem Korkut ala lisan-i taifei Oğuzan”) oğuz kabilelerinin dilinde Dedem Korkut`un kitabı – Oğuz Türk Destanı demektir. Bu destan Türk toplumunu, daha kesin söylersek Türk Dili grubu ailesinin Oğuz Boyuna dahil olan halkların, yani Türkiye Azerbaycan ve Türkmenistan`da yaşayan Türk`lerin destanıdır. ``Kitabi-i Dede Korkut`` Destanı Türk halklarının tarihi coğrafyasının Azerbaycan halkının tarihi geçmişini kadim gelenek göreneklerini yansıtan muhteşem sanat eseridir. Bu destan Türk toplumlarının yazılı tarihidir. Dünya destanları içerisinde Kitab-i Dede Korkut özelliği ile seçilir. O Türk toplumunun bir mükemmel tefekkürden (mitolojik devrinden) diğer mükemmel tefekküre (tarihi döneme) Başlangıcının yeni şeklidir. Kitab-i Dede Korkut Türk Halklarının oluşturduğu milli kültür yapıtları içerisinde en zengin ve en muhteşem sanat eseridir.Destan Türk`lerin yaşadığı bütün topraklarda Altaylardan başlayarak Irak`a kadar Demirkapı derbent`den Diyarbakır civarına ve Mardin`e, Hazar Denizinden Karadeniz sahillerindeki Abaz ellerine ve Trabzon`a kadar geniş alana yayılmıştır.

``Kitab-ı Dede Korkut`` adı ile dünyada ün kazanan kadim Türk Toplumunun Oğuznamesi en temel şekli ile 3 esas yönü ile belirlenir:

1. Dünya Kahramalık Destanlarının her birine has olan Kronolojiyi burada azami ilim bilgisi ve tarih bilimi ile tezahir eder. Hatta o dereced

akterlerini soyut tarihi kişiler ile bağdaştırılır.

2. Sadece Oğuzname adaşları arasında değil hatta bütünlükle kadim ve erken ortayüzyıl kahramannameleri ve genellikle bedii eserler içerisinde en kamilleri sırasındadır.

3. eser sadece Azerbaycan edebiyatının olmayıp, bütünlükte orta asırlar Türk edebiyatlarının tek yazılı eposudur. Bu, çok kıymetli simgedir- eserin de, onu yaradan ulusun da, onu taşıyan dilin de tarihin çok derinliğine varmasına dalalet eder.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut Hikâyeleri, , kalıp söz, sözlü kültür

"Kitabi-Dede Gorgud" As A Joint Written Monument Of The Oghuz Turks

Öz

Kaynakça

• Alibeyzade, E. (2007), “Türk –Azerbaycan edebi düşüncenin ilkin kaynakları “ Bakü Azerbaycan tarihi, VII sınıf. (2001), Bakü Gumilyov L.N. (1967). Eski Türkler. Moskova Kononov A.N. (1958) Şecereli Türkmen. Seçilmiş Abdul-Gazi han Kivinskiy "Kitabi Dede Korkut” destanı (1988), Bakü Nağıyeva, Ş. (2003) “Hususi adlar milli koloriti taşıyıcısı gibi” Çınar- çap, s. 29 Şahname ve dünya epic edebiyatı. In 9-10,s. 27-29 Süleymenov, O. (2007), “Az-Ya”, “Şark-Garp” Bakü: Matbaa evi.