Horse Breeding in the Town of Aziziye (Pınarbaşı) and Its Vicinity from the Town's Establishment until the First Years of the Republic

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 2, 149 - 159, 31.12.2019

Tolga Akay

Öz

KURULUŞUNDAN CUMHURİYETİN İLK YILLARINA KADAR AZİZİYE KAZASI (PINARBAŞI) VE ÇEVRESİNDE AT YETİŞTİRİCİLİĞİ

Öz

Osmanlı Devleti’nde at yetiştiriciliği ve at varlığı 19. yüzyılda gerilemeye başlamıştır. Devlet, özellikle Kırım Savaşı’ndan itibaren at yetiştiriciliğinin geliştirilmesi ve ülkedeki at varlığının arttırılmasına yönelik birçok tedbir almıştır. Bu dönemde 1859 yılından itibaren Kafkasya’dan Osmanlı topraklarına göç eden Çerkeslerin iskân edildiği Aziziye Kazası ve Uzunyayla bölgesi, askeri amaçlarla at yetiştiriciliğinde ön plana çıkmıştır. Kafkas halkları ile Rusya arasındaki uzun mücadeleler neticesinde ülkelerini terk etmek zorunda kalan Çerkesler, yanlarında Kafkas ya da Çerkes atı olarak bilinen at ırkını Anadolu’ya getirmişlerdir. Anadolu at ırkları tasnifine Uzunyayla atı olarak giren bu ırk, Osmanlı Devleti’nde atçılığın gerileme döneminde önem kazanmıştır. Bu çalışmada Anadolu at ırkları içerisinde özel bir yere sahip Uzunyayla atının Osmanlı Devleti açısından önemi ve Aziziye ile Uzunyayla’da at yetiştiriciliğinin geçirdiği evreler incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

At Yetiştiriciliği, Aziziye, , Uzunyayla Atı.

Kaynakça

• BCA, 030.01.01/30.62.1.
• BCA, 030.10.185.278.14.
• BCA, 030.18.01.02/37.49.15.
• BOA, BEO, 652/488896, 18.M.1313.
• BOA, BEO, 1207/90509, 22.05.1316.
• BOA, BEO, 2224/166795, 30.N.1321.
• BOA, BEO, 2260/169441, 06.Za.1321.
• BOA, BEO, 3064/229756, 14.R.1325.
• BOA, BEO, 32/29, 21.S.1311.
• BOA, BEO, 3457/259211, 26.Za.1326.
• BOA, BEO, 3926/294388, 13.08.1329.
• BOA, BEO, 652/48896, 18.M.1313.
• BOA, BEO, 939/70415, 22.Za.1314.
• BOA, DH. MKT, 726/22, 22.Ra.1321.
• BOA, DH.İ.UM.EK, 77/7, 8.07.1333.
• BOA, DH.İD, 100/7, 20.06.1332.
• BOA, DH.MKT, 323/30, 26.06.1312.
• BOA, HR. H, 162/18, 6.01.1898.
• BOA, MV, 32/56, 12.09.1305.
• BOA, ŞD, 1850/35, 09.Za.1321.
• BOA, ŞD, 320/12, 04.01.1306.
• BOA, Y. MTV, 6/78, 10.08.1298.
• BOA, Y.EE, 4/61, 02.B.1301.
• BOA, Y.MTV, 75/23, 05.08.1310.
• BOA, Y.PRK.ASK, 67/78, 25.04.1308.
• BOA, Y.PRK.ASK, 78/70, 02.06.1309.
• 2. Kitap ve Makaleler
• Abdullah Temizkan, Didem Çatalkılıç. (2019). “Atını Yitiren Toplum: Uzunyayla Çerkeslerinin Atçılık ve Binicilik Kültürü Üzerine”, Milli Folklor, 123 (Güz): s. 193-204.
• Abidin, İhsan. (1917). Osmanlı Atları, İstanbul: Matbaa-i Âmire.
• Batu, Selahattin. (1962). Türk Atları ve Yetiştirme Bilgisi, Ankara: AÜ Veteriner Fakültesi Yayınları
• Canpolat, Fethi Ahmet; Hayli, Selçuk. (2017). “Pınarbaşı İlçesinde (Kayseri) Nüfusun Gelişimi”, ZfWT, Vol. 9, No. 2, s. 183-200.
• Emiroğlu, Kudret; Yüksel, Ahmet. (2002). Yoldaşımız At, İstanbul: YKY.
• Erkân-ı Harbiye-i Umumiye Ta’lim ve Terbiye Dairesi Riyaseti, “Islah ve Teksir-i Nesl-i Feres”, Mecmua-i Askeriye, C. 5, S. 56, 28 Şubat 1925, (28 Şubat 1341) s. 92-103.
• İşcan, Kaan M. (2007). “Geçmişten Günümüze Uzunyayla At Yetiştiriciliği”, Uzunyayla Rapor ve Belgeleri (Der. Muhittin Ünal), Kafdav, Ankara, s. 185-195.
• Koçkar, M. Tekin (2012). At Irkları ve Dağılımı, Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Yayınları.
• Köksal, Osman. (2009). “Osmanlı Dönüşüm Sürecinde Bir Devlet Teşebbüsü Olarak Çifteler Hara-yı Hümayunu ve Türk Atçılığına Katkıları”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), s. 333-363.
• Köstem, Reşat. (2000). Tarihsel Sürecinde Atçılığımızın Yapısı ve Yarışçılığımızın Oluşumu, İstanbul: TJK Yayınları.
• Sivas Vilayet Salnamesi, (1325) Sivas Vilayeti Matbaası.
• Tan, Seda. (2014) “XIX. Yüzyılda Osmanlı-Hindistan Ticaretine Bir Örnek: At İhracatı”, Mediterranean Journal of Humanities, IV/2,2014, s. 239-247.
• Tan, Seda. (2015). Osmanlı Devleti’nde At Yetiştiriciliği (1842-1918), Akdeniz Üniversitesi SBE, Antalya.
• Türker, Hasan Ali. (1971). Türklerde Atçılık, Ankara: TJK Yayınları.
• Ticaret ve Ziraat Nezareti Mecmuası. (1329). 4. Sene, 31 Mayıs 1329, Adet: 27, İstanbul.
• TZNM. (1328). İstanbul, Matbaa-i Hayriye ve Şürekası, 3. Sene, 31 Mart 1328, Adet: 17, İstanbul.
• Uzunyayla At Yetiştirme İşleri Tetkik ve Mesai Raporu, (1938). İstanbul: Ekspres Basımevi.
• Üyken, Nimet. (2000). Türkiye Jokey Kulübü Tarihçesi, İstanbul: TJK Yayınları.