PSİKOLOJİ, SOSYOLOJİ VE TURİZM ALANLARININ BİRBİRLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 1, 19 - 38, 30.06.2022

Oğuz Çam , Cengiz Çelik

https://doi.org/10.51469/kafdagi.1060265

Öz

Bu çalışmanın amacı, psikoloji, sosyoloji ve turizm alanlarının birbirleri arasındaki ilişkiyi değerlendirmektir. Geleneksel derleme tipinde olan bu çalışma, farklı bilimlerin birbirleriyle olan ilişkilerinin ortaya konulması ve farklı bilimlerin literatürünü zenginleştirecek bilgiler içermesi bakımından kayda değer bir niteliğe sahiptir. Çalışma kapsamında öncelikle psikoloji, sosyoloji ve turizm kavramları, ardından ise bu kavramların birbirleriyle ilişkisi ele alınmaktadır. Psikoloji, sosyoloji ve turizm bilimlerinin birbirleri arasında önemli bir ilişki bulunmaktadır. Bu ilişkiye önemli bir açıklık getirmek gerektiği düşünülmektedir. Turizmin merkez konumunda insanlar yer almakta, insanların da çeşitli düşünce, duygu, davranış ve tutumları üzerinde psikolojik ve sosyolojik etkenler önemli rol oynamaktadır. İnsan, varoluş zamanı itibarıyla karmaşık bir yapıya sahiptir. İnsanın bu karmaşık yapısının net bir şekilde çözümlenmesi oldukça güçtür. İnsanın karmaşık yapısının anlaşılması noktasında psikoloji ve sosyoloji bilimlerinden sıkça yararlanılmaktadır. İnsanların psikolojik ve sosyolojik gelişimleri, turizm talebinin seyri açısından olabildiğince önemlidir. Turistik hareketler, turistlerin istek ve gereksinimleri çerçevesinde şekillenmektedir. Turistlerin istek ve gereksinimleri de kendilerinin psikolojik ve sosyolojik durumlarına göre farklılık kazanabilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Psikoloji, Sosyoloji, Turizm, Toplum, İnsan

Kaynakça

• Ahipaşaoğlu, H. S. ve Arıkan, İ. (2003). Seyahat İşletmeleri Yönetimi ve Ulaştırma Sistemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Akat, Ö. (2000). Pazarlama Ağırlıklı Turizm İşletmeciliği. (3. Baskı). Bursa: Motif Matbaa.
• Akman Bilir, Y. (2019). Üçüncü Yaş Turizminde Psikolojik Temeller. Y. Mercan (Ed.). Multidisipliner Perspektiften Psikoloji (s. 115-134). Ankara: İksad Yayınevi.
• Akman, A. D. (2007). Turizm Gelişmesinin Yarattığı Doğal ve Kültürel Değişimler: Kaş Örneği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Akova, İ. (t.y.). Genel Turizm Bilgisi. (Ders Notu). İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi, Kültürel Miras ve Turizm Ön Lisans Programı, İstanbul.
• Aksü, S. (2011). Nevşehir Turizminde Alışverişin Önemi. 16-19 Kasım 2011, 1. Uluslararası Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu, Nevşehir, s. 143-158.
• Aktaş Polat, S. (2013). Turistlerin Tatil Dönemlerinde Sergiledikleri Geçici Davranış Değişiklikleri (Liminoid) Üzerine Bir Araştırma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Alrawadieh, Z. ve Demirdelen Alrawadieh, D. (2021). Türkiye Merkezli Hakemli Turizm Dergileri Üzerine Bir İnceleme. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 32(1), 31-42.
• Arslantürk, Z. ve Amman, M. T. (2014). Sosyoloji; Kavramlar Kurumlar Süreçler Teoriler, (10. Baskı). Üsküdar/İstanbul: Çamlıca Yayınları.
• Atkinson, R. L., Atkinson, R. C., Smith, E. E., Bem, D. J. ve Hoeksema, S. N. (1996). Psikolojiye Giriş. Ankara: Arkadaş Yayınları.
• Avcıkurt, C. (2007). Turizm Sosyolojisi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Avcıkurt, C. (2015). Turizm Sosyolojisi Genel ve Yapısal Yaklaşım. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Avcıkurt, C., Sarıoğlan, M. ve Girgin, G. K. (2007). Yiyecek-İçecek Olgusuna Sosyolojik Bir Bakış. I. Ulusal Gastronomi Sempozyumu, Antalya.
• Aydın, O. (2012). Türkiye'de Alternatif Bir Turizm; Sağlık Turizmi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2012(2), 91-96. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/kmusekad/issue/10213/125512.
• Aydın, Ş. (2004). Örgütsel Stres Yönetimi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(3), 49-74.
• Bahar, H. İ. (2009). Sosyoloji. Ankara: Uşak Yayınları.
• Bahar, O. ve Kozak, M. (2015). Turizm Ekonomisi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Barutçugil, İ. S. (1989). Turizm İşletmeciliği. Bursa: Uludağ Üniversitesi Basımevi.
• Basri, H. (2005). Sosyolojinin Diğer Bilimlerle İlişkisi. Erişim Adresi: https://www.rehabilitasyon.com/makale/SOSYOLOJININ_DIGER_BILIMLERLE_ILISKISI-789, Erişim Tarihi: 11.12.2021.
• Baş, V. ve Dilmaç, B. (2015). Psikoloji Değer İlişkisi. H. H. Bircan ve B. Dilmaç (Eds.). DEĞERLER BİLANÇOSU Felsefe, Sosyoloji, Kamu, Eğitim (s. 289-298). Konya: Çizgi Kitabevi.
• Bir, E. (1999). Turizmde Tüketici Davranışı Ve Tatil Yeri Seçimine Yönelik Bir Anket Çalışması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Birdir, K. ve Bal, E. (2013). Turist Tatmini ve Şikâyetleri İle Geri Dönme Eğilimleri Arasındaki İlişki: Antalya’ya Gelen Yabancı Turistler Üzerinde Bir Araştırma. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (2), 63-81. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/cagsbd/issue/44626/554375.
• Bulut, E. (1998). Turizmin Türkiye Ekonomisindeki Yeri ve Ekonomik Etkileri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Cemalcılar, Z. (2018). Psikolojinin Doğası. Z. Cemalcılar (Ed.). Psikoloji (s. 2-27). T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2683. Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 1649.
• Cüceloğlu, D. (1992). İnsan ve Davranışı: Psikolojinin Temel Kavramları. Remzi Kitabevi.
• Çalık, Ü. ve Düzü, G. (2009). İktisat ve Psikoloji. AKADEMİK BAKIŞ Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E‐Dergisi, (18), 1-13.
• Çam, O. ve Avcı, M. (2020). İnanç Turizmi Faaliyetlerine Yönelik Olumsuz Etki Eden Faktörlerin Araştırılması: Kastamonu Örneği. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(2), 259-270.
• Çam, O. ve Çelik, C. (2021). İnanç Turizmi Etkinlikleri Kapsamında Bir Değerlendirme: Cadılar Bayramı. Tourism and Recreation, 3(2), 118-131. DOI: 10.53601/tourismandrecreation.973921.
• Çam, O. ve Çılgınoğlu, H. (2020a). İnanç Turizmi Merkezi Olarak Mevlana Müzesi ile Şeyh Şaban-ı Veli Külliyesi’nin Değerlendirilmesi. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(2), 342-357. DOI: 10.37847/ tdtad.739933.
• Çam, O. ve Çılgınoğlu, H. (2020b). İstanbul’da Gerçekleştirilen Terör Saldırılarının İncelenerek Bu Destinasyonun İmajının Turistlerin Zihinlerinde Oluşturdukları Algıların Değerlendirilmesi. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(2), 271-283.
• Çıkrık, R., Yılmaz, İ. ve Toprak, L. S. (2019). Turizmin Etkileri Konusunda Yerel Halkın Bakış Açısını Konu Alan Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Profili. Journal of Hospitality and Tourism Issues, 1(1), 17-29.
• Dalahmetoğlu, K. B. ve Oktay, K. (2021). Approaches of Important Researchers Contributing to Tourism Theory. Journal of Applied Tourism Research, 2(1), 71-86.
• Dann, G. ve Cohen, E. (1991). Sociology and Tourism. Annals of Tourism Research, 18(1), 155-169.
• De Esteban, J., Cetin, G. ve Antonovica, A. (2015) Theory of Knowledge of Tourism: A Sociological and Epistemological Reflection, Journal of Tourismology, 1(1), 2-15.
• Deniz, T. ve Yıldırım Kalem, M. (2018). Turizm Coğrafyası: Çalışmalar, Sorunlar ve Yaklaşımlar. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(1), 41-54.
• Denk, E. (t.y.). Genel Turizm, 2018-2019. (Ders Notu). Atatürk Üniversitesi, Erzurum Meslek Yüksekokulu, Erzurum.
• Dilek, S. E. (2018). Şans Oyunları Turizme Katılım Motivasyonlarından Biri Olabilir Mi?. Journal of Tourism Theory and Research, 4(2), 111-121. DOI: 10.24288/jttr.422884.
• DocPlayer. (t.y.). Sosyoloji (Toplum Bilimi), Sosyolojiye Giriş. Erişim Adresi: https://docplayer.biz.tr/8426000-1-unite-sosyolojiye-giris-a-sosyolojinin-ozellikleri-ve-diger-bilimlerle-iliskisi.html, Erişim Tarihi: 11.12.2021.
• Emen, M. (2019). Turizm Pazarlaması ve Yabancı Turistlerin Seyahatlerini Etkileyen Etmenler: İstanbul Örneği. Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(2), 66-82.
• Erdoğan, H. (1996). Ekonomik Sosyal Kültürel Çevresel Yönleriyle: Uluslararası Turizm (İkinci Baskı). Çanakkale: Uludağ Üniversitesi Yayınları.
• Göktaş Kulualp, H. ve Sarı, Ö. (2019). Destekleme Davranışı ve Sosyal Değişim Teorisi Kapsamında Kırsal Turizmin Etkilerinin Değerlendirilmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1/1), 655-678.
• Görgün, E. (2011). Geleceğin Turizm Anlayışında Kruvaziyer Turizm Uygulamaları, (Yüksek Lisans Dönem Projesi). Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Gülmez, Ç. (2020). Müslümanların Seyahat Motivasyonları: Pozitif Psikoloji Perspektifinden Bir Değerlendirme. Journal of Analytic Divinity, 4(2), 166- 195.
• Harlak, H. (1995). Psikoloji ve Turizmin Kesişme Noktası: Turizm Psikolojisi. Prof. Dr. Hasan Zafer Doğan Anı Kitabı. M. Korzay ve B. Himmetoğlu (drl). Boğaziçi Üniversitesi. s. 111-117.
• İçöz, O. (2005). Turizm Ekonomisi. Ankara: Turhan Kitabevi.
• İçöz, O. (2008). Spor Turizmi Pazarlaması ve Futbol Takımlarının Hazırlık Dönemi Kamp Yeri Tercihlerini Belirleyen Etkenler, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Kaya, U. (t.y.). Psikoloji. Erişim Adresi: http://www.antalyaozelegitim.com/blog/psikolojik-degerlendirme-ve-danisma/psikoloji.html. Erişim Tarihi: 25.06.2022.
• Kodaş, D. ve Dikici, E. (2012). Ahlat, Kırsal Bölgesinde Gastronomi Turizminin Muhtemel Toplumsal Etkileri Üzerine Nitel Bir Çalışma. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), 51-68.
• Kozak, M. ve Kozak, N. (2016). Institutionalisation of Tourism Research And Education: From The Early 1900s to 2000s. Journal of Tourism History, 8(3), 275-299.
• Kozak, N., Akoğlan Kozak, M. ve Kozak, M. (2015). Genel Turizm: İlkeler – Kavramlar (18. Basım). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Köker, N. E. ve Yeniçeri Alemdar, M. (2013). Turı̇zm Destı̇nasyonlarında Krı̇z İletı̇şı̇m Sürecı̇ ve Önemi. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Düşünceler Hakemli E-Dergisi, (7), 33-56. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/euifydhed/issue/45490/571080.
• KR Kariyer Rehberlik. (2018). Psikoloji ve Diğer Bilimler. Erişim Adresi: https://www.krkariyerrehberlik.com/psikoloji/psikoloji-ve-diger-bilimler.aspx, Erişim Tarihi: 11.12.2021.
• Lanquar, R. (1985). Turizm-Seyahat Sosyolojisi (Çev: G. Ö. Kayır). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Maviş, F., Ahipaşaoğlu, H. S. ve Kozak, N. (2002). Genel Turizm Bilgisi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Yayınları, Yayın No: 727.
• NKFU. (2014). Sosyolojinin Diğer Bilimlerle İlişkisi. https://www.nkfu.com/sosyolojinin-diger-bilimlerle-iliskisi/, Erişim Tarihi: 11.12.2021.
• Öz Çelikbaş, E. ve Özbek, Ö. (2021). Sanat ve Terapi Bağlamında Müzelerde Turist Rehberliği İle İlgili Kavramsal Bir Değerlendirme. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(1), 95-109.
• Özben, M. (t.y.). Sosyoloji Nedir?, Sosyolojiye Giriş, ATA-AOF, Erişim Adresi: https://www.ataaof.edu.tr/Dosyalar/SosyolojiyeGiris.pdf, Erişim Tarihi: 11.12.2021.
• Özdemir, Y. (2009). Turizm Yatırımlarının Bulanık Çok Amaçlı Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Özgüneş, R. E., Bozok, D., Avcıkurt, C. ve Güleç, E. (2019). Kırsal Turizme Katılan Bireylerin Mental İyi Oluş Halinin Sosyo Demografik Veriler Açısından İncelenmesi. Turizm Akademik Dergisi, 6(1), 161-174.
• Pearce, P. L. ve Stringer, P. F. (1991). Psychology and Tourism. Annals of Tourism Research, 18, 136-154.
• Puy, G. (2021). Sosyoloji Nedir?. [Blog Yazısı]. İstanbul İşletme Enstitüsü, Erişim Adresi: https://www.iienstitu.com/blog/sosyoloji-nedir, Erişim Tarihi: 11.12.2021.
• Sarı Çallı, D. (2015). Turizm Yazınında Teorik Çerçevede Yaşanan Tartışmalar ve Turizmoloji Üzerine Nitel Bir Değerlendirme. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 135-142.
• Seçilmiş, C. ve Ünlüönen, K. (2009). İstanbul’u Ziyaret Eden Turistlerin Güvenlik Algılamaları Üzerine Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 1(1), 65-84.
• Sosyolojiye Giriş I (t.y.). Sosyoloji Nedir. Erişim Adresi: https://cdn-acikogretim.istanbul.edu.tr/auzefcontent/20_21_guz/sosyolojiye_giris_1/1/index.html, Erişim Tarihi: 11.12.2021.
• Tanel, A. (t.y.). Sosyoloji ve Psikoloji Arasındaki Benzerlikler. Erişim Adresi: https://www.monapsikoloji.com/sosyoloji-ve-psikoloji-arasindaki-benzerlikler/. Erişim Tarihi: 25.06.2022.
• Tangüler, A. (2002), Profesyonel Turist Rehberliği ve Turist Rehber Rehberlerinin Seyahat Acentası ve Müşteri İlişkileri (Kapadokya Örneği), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Tasci, A. D. (2019). Holistic Theory development in Tourism and Hospitality: A Perspective Article, Tourism Review, 75(1), 37-40.
• Tetik, N. (2006). Türkiye’de Profesyonel Turist Rehberliği Ve Müşterilerin Turist Rehberlerinden Beklentilerinin Analizi (Kuşadası Örneği), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Toskay, T. (1978). Turizm: Turizm Olayına Genel Yaklaşım. İstanbul: İ. Ü. İşletme Fakültesi.
• Tribe, J. ve Liburd, J. J. (2016). The Tourism Knowledge System, Annals of Tourism Research, 57, 44-61.
• Tuncel, I. (2011). Turizmin Cinsiyeti Ya Da Kadın Gölgesinde Turizm. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 1(2), 140-164.
• Tunçsiper, B. ve Yılmaz, G. Ö. (2009). Yerel Ekonomik Kalkınma Sürecine Turizm Sektörünün Etkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (24), 53-64.
• Yağcı, Ö. (2003). Turizm Ekonomisi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yavuz, D. (2019). Emile Durkheim’ın Eğitime İlişkin Düşünceleri ve Türk Düşünce Hayatına Yansımaları, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yıldırım, Ö. (2019). Psikolojinin Diğer Bilim Dallarıyla İlişkisi, Erişim Adresi: https://www.felsefe.gen.tr/psikolojinin-diger-bilim-dallariyla-iliskisi/, Erişim Tarihi: 11.12.2021.
• Yıldız, Z. (2011). Turizmin Sektörünün Gelişimi ve İstihdam Üzerindeki Etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 3(5), 54-71.