Profesyonel Aktörlerin Uzmanlıkları: Son Araştırmalar Üzerine Bir Eleştiri

Yıl 2015, Cilt: 2 Sayı: 3, 53 - 62, 25.12.2015

Şerife Şahin Bayram

Öz

Bu eleştiri yazısında profesyonel aktörlerin zihinsel süreçlerini konu alan son araştırmalar özetlenmektedir. Birbirine yakınsayan kanıtlar sunmuş çeşitli paradigmalar kullanan bazı çalışmalar, aktörlerin işlerine, oyun metni oynadıkları karakterler için ne yapmaları gerektiğini söylese bile, “gerçeği oynayarak saygı gösterdiklerini gösteriyor (örn. bir kişiyi tehdit etme, birisini aşağılama, rencide etme, v.b). Kazanım süreci iki ayrı aşamada gerçekleşiyor. Birincisi, aktörler, yoğun analiz denilen bir prosedürle, karakterlerin niyetlerini altında yatanları çıkarmaya çalışırlar; çünkü çok iyi yazılmış senaryolarda bile karakterlerin niyetleri çok nadiren belirgin veya açıktır. Bu derin süreç perspektif alma, problem çözme, detaylandırma, sebep belirleme, ayırt edicilik ve sürekli tekrar etme gibi öğrenme faktörleri içerir. Analitik safhayı takip edersek, aktörler rollerini, yazarların “aktif deneyimleme” dedikleri bir yaklaşımla prova ederler ve oynarlar. “Aktif deneyimleme” tüm gerçek insan ilişkilerinin doğasında olan bilişsel-duygusal-motor süreçleri içerir. Ayrıca, bu makale de aktörlerin sahne duygularının özel olarak incelenmesi, aktörlerin fiziksel hareketlerinin performansa olan katkılarını ve muhakemelerinin anlaşılması için profesyonel oyunculuğun belirli yönleri gözden geçiriliyor.

Anahtar Kelimeler

Profesyonel, Aktörlerin, Uzmanlıkları

The Expertise of Professional Actors: A review of recent research

Öz

This review summarizes recent research into the mental processes of professional actors. A number of studies employing various paradigms have provided converging evidence that actors regard their jobs as doing “for real” whatever the playscript calls upon the character to do (e.g. threatening someone, attering someone, ridiculing someone, etc.). The role acquisition process appears to take place in two distinct stages. First, the actors extract from the script the underlying intentions of the characters, a procedure that often calls for extensive analysis, because the intentions in well-written plays are rarely explicit or obvious. The deep processing involved calls upon such learning factors as perspective taking, problem solving, elaboration, causal attribution, distinctiveness, and overlearning. Following the analytical phase, actors rehearse and perform their roles by using an approach the authors call “active experiencing” which involves activation of those cognitiveemotive-motor processes inherent in all genuine human transactions. This article also reviews studies that speci. cally examined the nature of actors’ on-stage emotions, the contributions of actors’physical movements to performance, and certain aspects of professional acting expertise that may lead the way to increased understanding of human cognition.