İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik bilgi, davranış ve tutumlarının belirlenmesi

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 3, 413 - 429, 31.12.2020

Beyza Selin Uzun Burcu Şenler

https://doi.org/10.30900/kafkasegt.796058

Cited By: 1

Öz

Çocuklara yönelik çevre eğitiminin önemini vurgulamak ve çevresel farkındalığı arttırmak amacıyla çevresel bilgi, tutum ve davranışı kapsayan bütünleştirici bir çalışmanın alanyazına katkı sağlayacağı ve yeni çalışmalara yol göstereceği düşünülerek bu araştırma gerçekleştirilmiştir. Bununla birlikte, temel eğitimde mevcut durumda çevre bilinci ve çevre dostu davranışların oluşup oluşmadığını değerlendirmek bağlamında geliştirilen ölçeğin çevre eğitimi konusunda ilgili alanyazına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu doğrultuda bu araştırmanın amacı, ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik bilgi, davranış ve tutum düzeylerini belirlemektir. Çalışmada nicel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmada amaca yönelik olmak üzere ‘Çevresel Bilgi Ölçeği’, ‘Çevresel Davranış Ölçeği’ ve ‘Çevresel Tutum Ölçeği’ geliştirilmiştir. Araştırma Şanlıurfa ili Haliliye ve Eyyübiye ilçe merkezlerine bağlı ilkokullarda 2018-2019 öğretim yılında öğrenim gören 292 4.sınıf öğrenciyle yapılmıştır. Öğrencilerin ortalama puanları Çevresel Bilgi Ölçeği için ölçek ortalamasının üstündeyken, Çevresel Davranış ve Çevresel Tutum ölçekleri için maksimuma yakındır. Yapılan yordamsal analizler sonucunda çevreye yönelik bilgi, davranış ve tutum puanlarının cinsiyete göre farklılaşmadığı bulunmuştur. Fen bilimleri dersi notuna göre yapılan incelemede bilgi, davranış ve tutum ölçeği puanlarının fen bilimleri dersi karne notuna göre anlamlı olarak farklılaştığı saptanmıştır. Öğrencilerin çevreye yönelik bilgi, tutum ve davranışlar puanları arasında pozitif ilişki tespit edilmiştir. Çalışmanın sonucunda, elde edilen bulgular alanyazında yer alan bilimsel araştırmalar ile tartışılmış ve çevre eğitimine katkısı olunabileceği düşünülen önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

İlkokul, çevresel bilgi, çevresel davranış, çevresel tutum

Kaynakça

• Akyol, B., ve Kahyaoğlu, H. (2012). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin çevre bilgi düzeyleri üzerine bir çalışma Niğde örneği. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Kongresinde sunulmuştur. Niğde.
• Alp, E., Ertepınar, H., Tekkaya, C. ve Yılmaz, A. (2006, Eylül). İlköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik tutum ve bilgileri üzerine bir çalışma. VII. Ulusal Fen ve Matematik Eğitimi Kongresinde sunulmuştur. Ankara.
• Atasoy, E. (2005). Çevre için eğitim: ilköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir çalışma. Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Bursa.
• Atasoy, Ü. Ö. (2012). İlköğretim müfredatında yer alan çevre konularındaki FTTÇ kazanımlarına ulaşılma düzeyi ve öğrencilerin bu konulara karşı tutumlarının araştırılması.(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Ankara.
• Atasoy, E. ve Ertürk, H. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir alan araştırması. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(10). 105-122.
• Bayık Temel, A., Özkahraman, Ş. ve Şenyurt, A. (2011). Üniversite öğrencilerinin çevresel konulara duyarlılıklarının incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(1), 8-15. Erişim adresi https://atif.sobiad.com/index.jsp?modul=makale-detay&Alan=sosyal&Id=AV4_ ciVTDohDRoFDjO9q
• Berkes, F. ve Kışlalıoğlu, M. (1993). Ekoloji ve çevre bilimi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi
• Cohen J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences. New York, NY: Routledge Academic.
• Çabuk, B. ve Karacaoğlu, Ö. C. (2003). Üniversite öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36, 1-2. Erişim adresi http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/40/141/1005.pdf
• Doğanay, G. ve Sağgöz, G.(2019). İlkokul öğrencilerinin çevre ve çevre sorunlarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi (Giresun örneği). Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3, 1-20. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/tr/pub/aujef/issue/44113/478033
• Ek, H. N., Düzgün, G., Kılıç, N., Öğdüm, P. ve Şeker, S. (2009). Adnan menderes üniversitesinin farklı akademik alanlarında öğrenim gören ilk ve son sınıf öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik tutumları ve duyarlılıkları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17, 125-136. Erişim adresi http://dergipark.org.tr/tr/download/ article-file/817971.
• Ekici, G. (2005). Lise öğrencilerinin çevre eğitimine yönelik tutumlarının incelenmesi. Eğitim Araştırmaları Dergisi 18, 71-83.
• Ertürk, H. (2009). Çevre bilimleri. Ankara: Ekin Yayınevi.
• George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference, 17.0 update (10a ed.) Boston: Pearson.
• Gökçe, N., Kaya, E., Aktay, S. ve Özden M. (2007). Elemantary students’ attitudes towards environment. Elemantary Education Online, 6, 452-468. Erişim adresi http://ilkogretim online.org.tr.
• Gökçeli, F. K. (2015). Çevre eğitimi programının 48-66 aylık çocukların çevresel farkındalıklarına etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Ankara.
• Karaismailoğlu, E. S. (2018). Öğretmenlerin çevrebilinci düzeyinin belirlenmesi-Ankara Etimesgut örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Ankara.
• Makki, M. H., Khalıck, F. A. & Boujaode, S. (2003). Lebanese secondary school students’ environmental knowledge and attitudes. Environmental Education Research, 9, 2133. https://doi.org/10.1080/13504620303468.
• Özdemir, O. (2010). Doğa deneyimine dayalı çevre eğitiminin ilköğretim öğrencilerinin çevrelerine yönelik algı ve davranışlarına etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 125-138. Erişim adresi http://pauegitimdergi.pau.edu.tr/ Makaleler/ 5587 90463_ss.125-138.pdf.
• Özdemir Özden, D., ve Öztürk, C. (2019). Birer çevresel vatandaş olarak ilköğretim öğrencileri: 6. 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin çevresel sorumlu vatandaş davranışlarının incelenmesi. Eskisehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20. 363-392. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/tr/pub/ogusbd/issue/44338/548519
• Özsoy, S. (2010). Effects of eco-school application on elementary school students’ environmental literacy levels. (Degree of Doctor). Middle East Technical University, The Graduate School of Social Sciences: Ankara.
• Sam, N., Gürsakal, S., ve Sam, R. (2010). Üniversite öğrencilerinin çevresel risk algısı ve çevresel tutumlarının belirlenmesi. Akademik Bakış Dergisi, 20, 1-16.
• Sönmez, E. ve Yerlikaya, Z. (2017). Ortaokul öğrencilerinin çevresel bilgi düzeyleri ve çevreye yönelik tutumları üzerine bir alan araştırması: Kastamonu ili örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(3), 1239-1249. Erişim adresi: file:///C:/Users/Dell/Desktop/sönmez%20ve%20yerlikaya%202017.pdf
• Şimşekli, Y., (2004). Çevre Bilincinin Geliştirilmesine Yönelik Çevre Eğitimi Etkinliklerine İlköğretim Okullarının Duyarlılığı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1),83-92.
• Tecer, S. (2007). Çevre için eğitim: Balıkesir ili ilköğretim öğrencilerinin çevresel tutum, bilgi, duyarlılık ve aktif katılım düzeylerinin belirlenmesi üzerine bir çalışma. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü: Zonguldak.
• Teyfur, E. (2008). İlköğretim öğrencilerinin akademik başarılarının ve çevre kulübü çalışmalarının çevreye yönelik tutumlarına olan etkisi İzmir örneği. Ege Eğitim Dergisi, 9(1), 131-149.
• Tuncer, G., Ertepinar, H., Tekkaya, C. ve Sungur, S. (2005). Environmental attitudes of young people in Turkey: effects of school type and gender. Environmental Education Research, 11(2), 215-233. Erişim adresi https://doi.org/10.1080/1350462042000338379
• Verdelone, T. H., Campbell, G., & Alexandrino, C. R. (2019). Trabalhando educação ambiental com turmas do ensino fundamental I/Working environmental education with classes of elementary education I. Brazilian Journal of Development, 5(6), 4675-4687.
• Yaşar, Z. (2013). İlköğretim II. Kademe öğrencilerinin çevreye yönelik bilgi, tutum ve davranışlarının fen başarıları açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Ankara.
• Yilmaz, O., Boone, W.J. & Anderson, H.O. (2004). Views of elementary and middle school Turkish students toward environmental issues. International Journal of Scienece Education, 26(12), 1527-1546. https://doi.org/10.1080/0950069042000177280
• Yolcu, O. (2014). Cumhuriyetten (1923) günümüze (2013) ilköğretim birinci kademe hayat bilgisi ve fen ve teknoloji öğretim programlarının “çevre eğitimi” açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Aydın.