Kıbrıslı Âşık Kenzî’nin Elif-Nâmeleri

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 2, 7 - 16, 06.02.2018

Dilek Batislam

Öz

Kıbrıslı Âşık Kenzî’nin hayatı hakkında kaynaklarda çok fazla bilgi bulunmamaktadır. Kenzî 1210’da Kıbrıs’ta doğmuş, hayatını saz şairliği ile kazanmıştır. Küçük yaşta daha 10-12 yaşlarındayken Kıbrıs’tan ayrılarak Anadolu’ya geçmiş, Bektaşî tekkelerinde yetişmiştir. Yaşadığı dönemin önemli meydan şairlerinden olan Kenzî, Osmanlı ülkesinin pek çok yerini dolaşmıştır. Evlenip Edirne’ye yerleşmiş, kahvelerde saz şairliği yaparak hayatını kazanmıştır. 45 yıl süren kısa sayılabilecek ömrüne bir divan oluşturacak kadar şiir sığdırmıştır. 1255’te Edirne’de vefat etmiştir. Hayatı ile ilgili bazı bilgiler de şiirlerinden edinilen bilgilerdir. Âşık Kenzî’ye dair bilgilerin önemli bir bölümü Kıbrıslı araştırmacı Harid Fedai’nin “Kıbrıslı Âşık Kenzî Divanı” isimli eserinde yer alır. Meydan şairi olarak kabul edilen Kenzî, şiirlerinin çoğunda aruz veznini kullanmıştır. Divan şairleri gibi bir divan oluşturma gayreti içindedir. Şairin yazdığı şiirlerden şiir ve şaire dair düşünceleri anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Elifnâme, Divan Şiiri, Âşık Kenzî.

Kaynakça

• Kaynaklar Açıkgöz, Namık (1989), “Bakâyî’nin Battalnâme Adlı Eserindeki Elifnâme”, Fırat Havzası II. Folklor ve etnografya sempozyumu, Elazığ, s. 1-5. Artun, Erman, “Kıbrıslı Âşık Kenzî’nin Destanları”, VI. Uluslararası Kıbrıs araştırmaları Kongresi Bildirileri, Doğu Akdeniz Üniversitesi Yayınları, Kıbrıs, 2002, http://turkoloji. cu. edu. tr/HALK%20 EDEBIYATI/3. php (Erişim Tarihi 04. 10. 2017) Batislam, H. Dilek (2017), “Mihrî Hatun’un Elifnâmeleri”, Türk Dili ve Edebiyatında Kadın Sempozyumu’nda Sunulan Bildiri, (4-6 Mayıs 2017 Amasya). Candan, Gülşen (2012), “Senî Ali’nin Elifnâmesi”, turkish studies, International Periodical For the languages, literature and History of turkish or turkic, Volume 7/1 Winter, s. 631-641. Çelebioğlu, Âmil (1998a), “Elif Harfiyle İlgili Bazı Edebî Hususiyetler”, eski türk edebiyatı araştırmaları, MEB Yayını, İstanbul, s. 607-624. Çelebioğlu, Âmil (1998b), “Harflere Dair”, eski türk edebiyatı araştırmaları, MEB Yayını, İstanbul, s. 599-606. Demirel, Mustafa (1996), “Âşık Paşa’nın Elifnâmesi ve Dil Özellikleri”, Bilig, S. 3, Ankara, s. 202-246. Dilçin, Cem (1983), Örneklerle türk Şiir Bilgisi, TDK Yayını, Ankara. Fedai, Harid (1987), “Kıbrıslı Âşık Kenzî”, III. Uluslararası türk Halk edebiyatı semineri Bildirileri, Yunus Emre Kültür Sanat ve Turizm Vakfı Yayınları, s. 157-165. Eskişehir. Fedai, Harid (1988a), “Kıbrıslı Âşık Kenzî’nin Destanları”, I. milletlerarası türk Halk edebiyatı ve Folklor Kongresi Bildirileri, Selçuk Üniversitesi Yayınları, Konya, s. 103-129. Fedai, Harid (1988b), “Kıbrıslı Âşık Kenzî’nin Naatleri, Medhiyeleri, Söylediği Tarihleri ve Mersiyesi”, I. mersin milli Kültür ve eğitim sempozyumu Bildirileri, Mersin Halk Eğitim Merkezi ve Akşam Sanat Okulu Müdürlüğü Yayınları, s. 126-133. Ankara. Fedai, Harid (1989), Kıbrıslı Âşık Kenzî Divanı I (Kasideler, tarihler), KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı Yayınları, 1. Baskı. Fedai, Harid (1997), “Kıbrıslı Âşık Kenzî’nin Başka Destanları” , erdem, aydın sayılı Özel sayısı III, C IX, S 27, Ankara, s. 1045-1062 Gökçimen, Ahmet (2010), “Türkmen Edebiyatında Elifnâme”, atatürk üniversitesi türkiyat araştırmaları enstitüsü Dergisi, S. 43, Erzurum, s. 105-120. Karaköse, Saadet (2013), “Bir Elif Çekmek: Klâsik Edebiyatımızda Elif”, Uluslararası türkçe edebiyat Kültür eğitim Dergisi, S. 2/1, s. 199-228. Kaya, Hasan (2014), “Divan Şiirinde Harf ve Kelime Oyunlarına Dair Bir Tasnif Denemesi”, istanbul üniversitesi edebiyat Fakültesi türk Dili ve edebiyatı Dergisi, S. 48, İstanbul, s. 71-114. Mengi, Mine, “Kıbrıslı Âşık Kenzî Divanı (II) Üzerine Bir Değerlendirme”, ikinci Uluslar arası Kıbrıs araştırmaları Kongresi, (24-27 Kasım 1998), C. III, türkçe Bildiriler, edebiyat-sanat, Yayıma Hazırlayanlar: İsmail Bozkurt, Hüseyin Ateşin, M. Kansu, Doğu Akdeniz Üniversitesi Kıbrıs Araştırmaları Merkezi Yayını, Gazimağusa, KKTC, 1999, s. 151-163. mihrî Hâtun Divânı (2007), (haz. Mehmet Arslan), Amasya Valiliği Yayını, Yayın No: 24, Ankara. Özarslan, Metin (2000), “Kıbrıslı Âşık Kenzî Divanındaki Aruzlu Türler Üzerine Bazı Tesbitler”, III. Uluslararası Kıbrıs araştırmaları Kongresi Bildirileri, Doğu Akdeniz Üniversitesi Kıbrıs Araştırmaları Merkezi Yayınları, s. 127-137, Gazimağusa. Özkan, Ferudun Hakan (2012), “Kaygusuz Abdal’ın Elifnâmesi”, türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî araştırma Dergisi, S. 64, s. 185-198. Öztoprak, Nihat (2006a), “Bursalı Feyzi Efendi’nin Elifnâmeleri”, istanbul üniversitesi edebiyat Fakültesi türk Dili ve edebiyatı Dergisi, S. 35, İstanbul, s. 135-167. Öztoprak, Nihat (2006b), “Elifnâme Yazma Geleneğine Göre Fuzûlî’nin Elifnâmesi Üzerine Bazı Değerlendirmeler”, marmara üniversitesi atatürk eğitim Fakültesi Uluslararası V. Dil, Yazın, Deyişbilim sempozyumu edebiyat, edebiyat Öğretimi ve Deyişbilim Yazıları, Pegem A Yayıncılık, İstanbul, s. 327-336. Öztoprak, Nihat (2009), “Elifnâmelerin Tertip Hususiyetleri ve Metin Tesisindeki Yeri”, atatürk üniversitesi Uluslar arası türklük Bilgisi sempozyumu, 25-27 Nisan 2007, Bildiriler 2 (K-Z), Erzurum, s. 817-829. Öztürk, Nuran (2012), “Elifnâme ve Nidâi’nin Elifnâmesi”, Prof. Dr. mine mengi adına türkoloji sempozyumu (20-22 ekim 2011), Bildiriler, Adana, s. 173-183. Salmanov, Şamil (2003), “Eliflâm” mad. , türk Dünyası edebiyat Kavramları ve terimleri ansiklopedik sözlüğü, C. 2, AKM. Başkanlığı Yay. , Ankara, s. 353-354. Taş, Hakan (2008), “Deli Birader Gazali’nin Elifnâmesi”, turkish studies International Periodical For the languages, literature and History of turkish or turkic, Volume 3/2 Spring, s. 642-652. Taşkesenlioğlu, Lokman (2017), “Divan Edebiyatında Elifnâmeler ve Bilinmeyen İki Elifnâme Örneği: Memi Can Saruhânî ve Ömer Karîbî Elifnâmeleri”, atatürk üniversitesi türkiyat araştırmaları enstitüsü Dergisi, (taeD), S. 58, Erzurum s. 159-202. Tökel, Dursun Ali (2003), Divan Şiirinde Harf simgeciliği, Hece Yayınları, Ankara. Tökel, Dursun Ali (2010), Deneysel edebiyat Yönüyle Divan Şiiri, Hece Yayınları, Ankara. Turan, Selami (2004), “Hatâyî’nin Elifnâme Tarzında Yazılmış Şiirleri”, arayışlar, insan Bilimleri araştırmaları, S. 11, Isparta, s. 107-125. Turan, Selami (2007), “Sultan da Elif-Ba Yazar: Muhibbî’nin Elifnâmesi”, süleyman Demirel üniversitesi Fen-edebiyat Fakültesi türk Dili ve edebiyatı Bölümü 1. Uluslararası türk Dili ve edebiyatı sempozyumu Bildirileri, Isparta, s. 627-633.