Kıbrıs Sicillerinden Kadınların Kurduğu Vakıf Örnekleri

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 4, 61 - 74, 28.02.2019

Fatma Şensoy

Öz

Vakıflar, toplumdaki iyilik olgusunun temel dinamiğini oluşturmuştur.
Hayırseverlik veya filantropi dediğimizde aklımıza ilk gelen kurum,
vakıflardır. İnsanların öldükten sonra bile sevap defterlerinin açık olmasını sağlayan bir kurum olan vakıflar, kurucularının adlarının yüzyıllardır anılmasını ve iyiliklerinin devamlı olmasını sağlamıştır.
İlk çağlardan beri ortaya çıkan bu kurumlar ile hayır işleri, kutsal
amaçlara dönük eylemler yapıla geldiği
gibi toplumda huzur korunmuş, yaşam
güzelleşmiş, güçsüzler
ve yardıma muhtaç olanlar kollanmış,
sınıf farklılıkları ortadan kaldırılmıştır.
Vakıflar, Kıbrıs’ta da dini, sosyal, ekonomik ve kültürel
yönleri ile sosyal yardım ve dayanışmayı sağlayan
ve sosyal güvenlik
ihtiyacını gideren kurumlardır. Kadınlar
ve vakıfları birlikte incelemek, bu çalışmanın ana amacını oluşturmuştur. Kadınlar ve vakıflar konuları birlikte işlendiğinde; bu iki konunun
çizmiş olduğu çerçevelerin dışında
sosyal, ekonomik ve hukuki boyutların işaret ettiği sonuçlara ulaşmak mümkündür. Özellikle de Kıbrıs’ta kurulmuş vakıfları incelerken bu amaç ile çalışmalar yapılmıştır. Önceleri Kıbrıs’ta kurulduğu
tespit edilmiş
700’e yakın var iken bu sayı yapılmış çalışmalarla 2.221’e
ulaşmıştır. Bunun yanında Şer‘iyye sicillerinin tamamı
okunabilse ve vakfiyelerin tümüne erişilse bu sayının daha da artacağı
açıktır.

Anahtar Kelimeler

Vakıflar, Kadınlar

Kaynakça

• Argıt, B. İ. (2005). Osmanlı Hukuk Çalışmalarında Kadın, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 3, (Sayı 5), İstanbul: Bilim ve sanat Vakfı Yayını. s. 575-621. Çam, M. (2017). “Kıbrıs’ta Kadın Vakıfları, Sözel Bildiri”, Kıbrıs Vakıflar İdaresi, Vakıflar Haftası, Lefkoşa: 15.04.2017 Demiryürek, M.(2011). “Kıbrıs Şer’iye Sicillerine Göre XVIII. Yüzyılın İlk Yarısında Kıbrıs’ta kurulan Nakit Para Vakıfları (Vakf-ı Nükûd)”. Turkish Studies International Periodical for the Languages terature and History or Turkish or Turkic, Volume 6/1 Winter, s.965- 984, Turkey. Dündar, R. (2012). “Kıbrıs’ta Sultan Murad Han’ın Validesine (Kösem Sultan) Ait Mülk Çiftlikler”. Karadeniz Araştırmaları, Güz, (Sayı 35). Duran, T.(Ed). (1990). Tarihimizde Vakıf Kuran Kadınlar Hanım Sultan Vakfiyeleri, İstanbul: Belge Yayınları. Erdönmez, C. (2004). Şer’iye Sicillerine Göre Kıbrıs’ta Toplum Yapısı (1839-1856), Doktora Tezi, Isparta. Gökbilgin, Tayyib. İslam Ansiklopedisi, C. II, Güzel, Abdurrahman. “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Türk Tapusu Mahiyetinde Olan Şer’iyye Sicilleri ve Vakfiyeler Üzerine Çalışmalar Hakkında”, s.110-118 :///C:/Users/Kullanıcı/Downloads/GÜZEL-Abdurrahman-ГЮЗЕЛЬ-Абдуррахман- Kuzey-Kıbrıs-Türk-Cumhuriyeti’nin-Türk-Tapusu-Mahiyetinde-Olan-Şer’iyye- Sicilleri-Ve-Vakfiyeler-Üzerine-Çalışmalar-Hakkında.pdf. (Haziran 2018) Jennings, R.C. Women in Early 17 th Century Ottoman Judicial Records-Sharia Court of Anatolian Kayseri, Journal of the Economic and Social History of the Orient18, 1975, s. 91’den aktaran Sencer, A.A. (1999). Osmanlı Toplumunda Kadın ve Aile, İstanbul. Jennings, Ronald C. Christians and Muslims in Ottoman Cyprus and the Mediterranean World, 1571-1640,1993. Mazak, F. (2000). Adile Sultan, İstanbul: Çamlıca Kültür ve Yayın Vakfı Yayını. Meriwether, M. L. (2000). “Yeniden Kadınlar ve Vakıf Üstüne: Halep, 1770-1840”. Modernleşmenin Eşiğinde Osmanlı Kadınları, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. Oktar, T. (1988) Osmanlı Toplumunda Kadının Çalışma Yaşamı. İstanbul. Osmanlı İdaresinde Kıbrıs (Nüfusu- Arazi Dağılımı ve Türk Vakıfları (2000). Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayını. Öztürk, N. (1995). Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi, Ankara. Öztürk, N. (1983). Menşe’i ve Tarihi Gelişimi Açısından Vakıflar. Ankara. Pierce, L. (1996). Harem-i Hümâyûn, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. Reyhan, Ö. (2004) 1911-1916 Yılları Arası Şer‘iye Sicili (Dava No: 333-564), Yüksek Lisans Tezi, Lefkoşa. Sağlam, N. (2017). Arşiv Kaynaklarına Göre Beylerbeyi Frenk Cafer Paşa’nın Kıbrıs’taki Vakıfları. Ed. Mahfuz Söylemez, Osmanlı Döneminde Kıbrıs Vakıfları. Lefkoşa: Yakın Doğu Üniversitesi Yayını. Sakaoğlu, N. (2015). Bu Mülkün Kadın Sultanları, İstanbul: Alfa Şensoy, F. (2016). The Philanthropies of The Sultan’s Daughter Ayşe Sultan From The Beginning of The 17th Century and Her Waqf’s Accounting Records. Muhasebe ve Finans Tarihi araştırmaları Dergisi, (Sayı 11) Temmuz 2016, s. 125-168. Şensoy, F. (2018). İstanbul’un 100 Hayırsever Hanımefendisi, İstanbul: İBB Kültür A.Ş. Yayını Tabakoğlu, A. (2004). Klasik Dönem Osmanlı Vakıf Sistemi. Cumhuriyetin 80. Yılında Uluslararası Vakıf Sempozyumu. Ankara: VGM Yayını. Tamçelik, S.-Kasapoğlu, M. K. (2017). Kıbrıs’ta kurulan Gayrimüslim Vakıflar ve Özellikleri. Ed. Söylemez, M. Osmanlı Döneminde Kıbrıs Vakıfları, Lefkoşa: Yakın Doğu Üniversitesi Yayını. 279-338. (Yay. Haz.) Tamçelik, S.-Kasapoğlu, M. K. (2018) Kıbrıs Şer‘iyye Sicilleri 1/A Numaralı Kıbrıs Şer‘iyye Sicili, (Hicri 988-1003/Miladi 1580-1595), Ankara. Torun, A. (2017). 1848-1878 Dönemi Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Arşivindeki Kıbrıs’a Ait Vakıf İlişkili Tapu Kayıtları. Osmanlı Döneminde Kıbrıs Vakıfları, Ed. Söylemez. M. Lefkoşa: Yakın Doğu Üniversitesi Yayını. Uzunçarşılı, İ. H. (1947). Osmanlı Tarihi, C. 1, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. Yediyıldız, B. (1982). Müessese ve Toplum Münasebetleri Çerçevesinde XVIII. Asır Türk Toplumu ve Vakıf Müessesesi. Vakıflar Dergisi, Sayı XV, Ankara: VGM Yayını.