Lefke Town by Foreign Authors Throughout History

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 5, 17 - 28, 31.12.2019

Nazım Beratlı

Öz

Lefke
has been an important place of the island, during the long history of Cyprus.
We realize it with the cronicle of the ancient writers who had visited and
wrote about the island. Famous ancient geographer Strabo had noted that, there
was a village took place at the modern area of Lefka which was named dedicated
to Strasanor, one of the generals of the Alexandr the Great, whom was borned in
the village during the 4. Century BC. Galenos had mantioned that during the
Roman times, Lefke was one of the femous placese of the cuprum mining. Well
known Cypriot Historican Maherias had written that Lefke was one of the bases
of the rebbelition against the Lusignan dynesty, at 1426. In an official report
which was written by the Priest Calippo to the Doge of the Venice, it is
mentioned that, during the Ottoman concuest, Lefke gave three hundred
“stradiots” (cavalaries) to the army, herself. And during the Ottoman times, to
many visitors wrote about the town. In this article, we have tried to remind of
the history of the town to the contemporary people.

Anahtar Kelimeler

Lefke, Srasanor, Arsinoe, Strabo, Galenos, mining

Tarih Boyunca Yabancıların Kaleminden Lefke Kasabası

Öz

Kıbrıs’ın
uzun tarihinde Lefke, her zaman için önemli bir yerleşim birimi özelliğini
korumuştur. Bu gerçeği, adayı  ziyaret
eden gezginlerin Kıbrıs’ı tanıtmak üzere kaleme aldıkları seyahatnamelerden
öğreniyoruz.

Ünlü
coğrafyacı Strabo’dan başlayarak, MÖ çağlardan beri, bu kasabadan
bahsedilmektedir. Burada önceden Strasanor, sonra Arsinoe ve Büyük İskender’den
sonra, İmparatorluğu bölüşülürken, Mısır’ı alan 1. Ptoleme’den beri de Lefke
diye bir kasabanın bulunduğu biliniyor.

Modern
tıbbın üç öncülünden biri olan Galenos’un aktardıklarından, Lefke’nin en
azından Roma döneminden beri bir bakır madenciliği merkezi olduğu, belgelidir.

Ünlü
Kıbrıslı orta çağ tarihçisi Maharias’tan, Lüzinyan döneminde 1426’da çıkan
isyanın üç merkezinden biri Lefke’dir.

1570’de
adaya Osmanlı çıkarması aşikar hale gelince, toplanan milis ordusuna 300
stradiot ve 1 yüzbaşı ile katılan Kıbrıs’ın büyük yerleşim birimlerinde biri de
Lefke’dir. Bunu da Kıbrıslı rahip Calippo’nun Venedik Doçuna yazdığı mektuptan
öğrenmekteyiz.

18.yy’da
adayı ziyaret eden Mariti’den de Osmanlı döneminde Lefke’nin öneminin, pamuk,
dut, (ipek böcekciliği) ve şeker kamışı tarımı yapılmasına izin veren sulak
yapısından kaynaklandığı görülüyor. Mariti, adadabir süre önce yer almış Çil
Osman İsyanı’nda da Lefke’nin asilerin sığındıkları bir yer olduğunu anlatır.
İsyan geleneği kültürden bağımsız olarak sürmüş.

Ayni dönemde
adada bulunan Drummond ise “limandan biraz içerde yer alan amfi teatr”
şeklindeki mümbid topraklardan bahseder.

İngiliz
döneminde ise ünlü İngiliz diplomat, Kıbrıs Valisi Sir Ronald Storrs,
kasabamızdan “ Yafa’dan bile lezzetli portakalların yetiştirildiği bir yer”
diye bahsederek, Mağusa’dan başlayan demiryolunun, Lefke’ye kadar uzatılmasını
talep eder.

Bildirimizde,
tarih boyunca Lefke hakkında yazmış bulunan gezgin ve yabancı memurların,
kaleminden Lefke tarihine kısa bir bakış aktarıyoruz.

Anahtar Kelimeler

Lefke, Strasanor, Strabo, bakır

Kaynakça

• Gazioğlu, Ahmet. (1960). İngiliz İdaresinde Kıbrıs. İstanbul: Kendi yayını.
• Gazioğlu, Ahmet. (1996). ENOSİS Çemberinde Türkler. CYREP Yayınları: İstanbul
• General Luis Palma di Cesnola. (1877). Cyprus, It’s Ancient Cities, Tombs and Tamples. John Murray, Albamerle Street. London.
• Green, Albay O.A. (2015) Kıbrıs. Çev. Ali Çakıroğlu. Lefkoşa: Galeri Kültür Yayınları.
• Gürkan, Haşmet. ( 1986). Bir Zamanlar Kıbrıs’ta. Lefkoşa: CYREP Yayınları.
• Gürkan, Haşmet. (1982). Kıbrıs Tarihinden Sayfalar. Lefkoşa: Nehir Yayınları.
• Hill, Sir George. (1952). The History of Cyprus Vol. 4. Cambridge: Cambridge Universitesi. Yayınları.
• Lukach, D.J. Jardin. (2007). Kıbrıs’ın El Kitabı 1913, H.C. Çav. Ali Çakıroğlu. Gal.Kült. Lefkoşa.
• Luke,Sir Harry. (2014). Osmanlı İdaresinde Kıbrıs 1571-1878. Çev. Ali Çakıroğlu.Lefkoşa: Galeri Kültür Yayınları.
• Orr, Captain. (2013). C.W.J. İngiliz Egemenliği Altında Kıbrıs 1918. Çeviren: Ali Çakıroğlu. Galeri Kültür Yayınları. Lefkoşa.
• Storrs, Sir Ronald. (1993). Anılar. Çev. Taçgay Debeş . Mez-Koop Yayınları: Lefkoşa.
• Ünlü, Cemalettin . (1981) Kıbrıs'ta Basın Olayı. Basın Yayın Gn. Md. Yayınları: Ankara.