Papa Eftim ve Kıbrıs Türkleri

Yıl 2022, Cilt: V Sayı: 9-10, 47 - 61, 02.12.2022

Yasin Cemal Galata

Öz

1878 tarihinde Osmanlı Devletinin Kıbrıs adasını İngiliz İdaresine devretmesiyle birlikte Kıbrıs Türkleri için zorlu bir dönemin başlangıcı olmuştur. Kıbrıs Rum Ortodoks Kilisesinin Enosis hedefleri doğrultusunda Osmanlı Devletine ve İngiliz İdaresine karşı farklı dönemlerde ayaklanmalara önderlik etmiştir. 1821 Mora İsyanıyla başlayan süreçle Kıbrıslı Rumlar Megalo İdea ve Enosis idealleri doğrultusunda isyanlara karışmışlardır. 1950’li yılların ortalarından itibaren artan EOKA terörüne karşı Türk kamuoyunda Kıbrıs ve Kıbrıs Türkleri gündemde yer almıştır. Türk Ortodoks Cemaatinin Başkanı Papa Eftim Milli Mücadele döneminde Atatürk ile birlikte hareket etmiş ve Türkiye Cumhuriyetinin kurulma aşamasında destekleri olmuştur. Papa Eftim 1958 tarihinde dönemin Başbakanına Türk Ortodoks Cemaati adına gönderdiği Kıbrıs Hakkındaki Görüşleri raporuyla Kıbrıs Türklerinin yaşadığı sorunlarını dile getirmiştir.

Anahtar Kelimeler

Papa Eftim, Ortodoks Türkler, Kıbrıs, Kıbrıs Ortodoks Rum Kilisesi, Kıbrıs Türkleri.

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri CCA, Fon:30-01, Yer:133.870, 1958.
• Alasya, Fikret (1982). Kıbrıs Ortodoks Başpiskoposluğun İliyası ve Kilisenin Tertipleri, Cilt 5, Sayı 49, 59-66.
• Anzerlioğlu, Yonca (2004). Geçmişten Günümüze Türk Dünyasında Hıristiyan Türkler, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, Sayı 2, S.73-91.
• Atalay, Bülent (2014). Türk Ortodoksların/Karamanlıların Türk Milli Mücadelesine Destekleri ve Maruz Kaldıkları Mübadelenin Türk Kamuoyuna Yansımaları, History Studies, V 6, I 2 19-44.
• Biçici, Mehmet (2017). Papa Eftim ve Milli Mücadeledeki Önemi, Gaziantep Üniversitesi Journal of Social Sciences, 16 (2), 453-460. DOI: 10.21547/jss.304370.
• Çilingir, Atilla vd. (2021). TMT, İstanbul, BilgeOğuz Yayınları.
• Çoruh, Haydar (2017). Sultan II. Mahmud Döneminde Kıbrıs, Ankara, TTK.
• Ercan, Hikmet Yavuz (1967). Fener ve Türk Ortodoks Patrikhanesi, Cilt 5, Sayı 8, Tarih Araştırmaları Dergisi, Ankara Üni.
• Erdal, İbrahim (2005). Türk Basınına Göre; Ortodoks Türklerin Milli Mücadeleki Tutumu, S35-36, Ankara Üni. Türk Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 333-343.
• Erdem, Nilüfer (2020). Venizelos Arşivi’ndeki Belgelerle Kıbrıslı Ortodoks Din Adamlarının Enosis’e Yönelik Girişimlerine Örnekler (1914-1954), Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Sayı/Issue: 38, DOI: 10.26650/YTA2020-759296.
• Göktürk, Turgay Bülent (2015). Rum Ortodoks Kilisesi’nin Kıbrıs’ta Karar Alma Sürecine Etkisi, Çağdaş Türkiye Araştırmaları Dergisi, 30, 295-345.
• Hasgüler, Mehmet (2018). Kıbrıs, İstanbul, Alfa.
• Hill, George (2016). Kıbrıs Tarihi, İstanbul, İş Bankası.
• Sakin, Orhan (2008). Osmanlı’da Etnik Yapı ve 1914 Nüfusu, İstanbul, Ekim Yayınları.
• Şahin, İsmail (2020). Düşünceden Eyleme EOKA, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, Sayı 37, İÜ, 21-49. DOI: 10.26650/YTA2020-002.