Ordering the Motifs of 49 Fairy Texts from the Turkish Republic of Northern Cyprus According to Stith Thompson’s Folk Literature Motif Catalogue

Yıl 2023, Sayı: 12, 70 - 115, 01.07.2023

Türkan Özokutan Şık , Veysel Şık

https://doi.org/10.58607/kaid.1315124

Öz

Tales, which have an important place in oral folk literature products due to the rich material they carry are anonymous products that carry the material and moral values, traditions and belief system of the nation they belong to, and all kinds of cultural elements. Tales are formed by the combination of motifs, which are accepted as the smallest building block that can not be broken down. Fairy tales have continued their existence by spreading in different geographies for centuries. It was asked to compare the common points of the tales spread in these different geographies. Studies on fairy tales had previously developed only as the presentation of texts. However, when these texts were the subject of examination, some measues had to be taken to facilitate their use. The fact that the tales complied from different countries are mentioned with a common name or number in case similar takes come together made if easier to benfit from those tales. The “take type index” developed by Stith Thompson is used as a source for folklore analysis. In this study, 49 Turkısh Cypriot Tales, complied from various settlements were ordered according to Sttith Thompson’s Folk Literature Catalogue our aim is do guide the researchers who want to work in this field. The tales found in 49 tale texts compiled in the field were numbered according to the motif index. In the 49 fairy take texts we examined, no mythological or humorous motifs were found in the catalogue. Animal motifs, magic motifs, marvels are remarkable motifs. The abnormal cruelty motif is very rare.

Anahtar Kelimeler

Fairy Tales, Turkish Cypriot, Stith Thompson, Stith Thompson, Motif Catalog

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne Ait 49 Masal Metninin Stith Thompson'un Halk Edebiyatı Motif Katoloğuna Göre Motiflerin Sıralanması

Öz

Sözlü halk edebiyatı ürünleri içerisinde taşıdığı zengin malzeme itibariyle önemli bir yere sahip olan masallar, ait oldukları milletin maddi manevi değerlerini, gelenek göreneklerini ve inanç sistemini, her türlü kültürel öğeyi taşıyan anonim ürünlerdir. Masallar parçalanamayan en küçük yapı taşı ollarak kabul edilen motiflerin birleşimiyle meydana gelirler. Masallar yüzyıllardır farklı coğrafyalarda yayılım göstererek varlığını sürdürürler. İşte bu farklı coğrafyalarda yayılım gösteren masalların ortak noktalarının karşılaştırılması istenmiştir. Masallar üzerindeki çalışmalar önceleri sadece metinlerin ortaya konulması şeklinde gelişmişti. Fakat bu metinlerin inceleme konusu olduğu zaman yararlanmayı kolaylaştırmak için bazı tedbirlerin alınması gerekiyordu. Farklı ülkelerden derlenen masalların benzer masalların bir araya gelmesi durumunda hepsinin ortak bir ad veya numara ile anılması, o masallardan yararlanılmasını kolaylaştırmıştır. Stith Thompson tarafından geliştirilen “masal tip indeksi halkbilimi analizlerine kaynak olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmamız çeşitli yerleşim yerlerinden derlenen, 49 adet Kıbrıs Türk Masalı, Sttıth Thompson’un Halk Edebiyatı Katoloğuna göre motiflerin sıralaması yapılmıştır. Amacımız bu alanda çalışma yapmak isteyen araştırmacılara makalemizin bir yol gösterici olmasıdır. Sahada derlenen 49 masal metninde bulunan masallara motif indeksine göre numara verilmiştir. İncelediğimiz 49 masal metninde, Katologda yer alan mitolojik motif ve mizahi motife rastlanmamıştır. Hayvan motifleri, sihir motifleri, harkulâdelik motifleri dikkat çekici şekilde çok olan motifleridir. Anormal zulüm motifi ise çok az yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Masal, Kıbrıs Türk Masalları, Stith Thompson, Motif, Katolog

Kaynakça

• Boratav, Pertev Naili. 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, İst.1969, s. 80
• Develioğlu, Ferit.Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Ankara 1985, s.747
• Ebrehard Wolfrom / Bortav Pertev , Typen Turkischer Volksmarcehen, Wiesbaden, 1953.
• Elçin, Şükrü. Halk Edebiyatına Giriş 5.bs., Ankara, Akçağ Yayınları, 1998,s.368.
• İslam Ansiklopedisi, Masal maddesi, c. 6, İstanbul 1985, s.2216
• Özokutan,Türkan, Kıbrıs Türk Masalları (Derleme-İnceleme), İstanbul Üniversitesi 2005.(Yayınlanmış Yüksek Lisan Tezi)
• Sakoğlu, Saim, Gümüşhane ve Bayburt Masalları, 2.bs., Ankara, Akçağ Yayınları, 2002, s.4.(1.bs.,1973).
• Seyidoğlu,Bilge. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, c. 6, İstanbul 1985, s.149.
• Thompson, Stith. Motif Indeks of Folk-Literature, 6c.,Helsinki, 1932-36,2bs., Indıana,1955-58
• Thompson, Stith. The Types of Folktale, 2.bs.,Helsinki,1964
• Thompson, Stith.The Types of Folktale, 2.bs, Helsinki, 1964.SS
• Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi , Dergah Yay., İst. 1986, c.6, s.149