The Value of Child in Families Benefiting from Social Economic Support for Their Children

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 1, 34 - 60, 31.12.2023

Şirin Targan Çalış , Mustafa Çevik

Öz

This study is a quantitative descriptive research conducted to evaluate the value given to the child and the perception of the child in low-income families. The sample of the study consisted of families residing in Giresun province (Türkiye) and receiving SED services from the Provincial Directorate of Family and Social Services. A total of 209 parents, 169 women and 40 men, were included in the study. Data were collected from the participants through face-to-face or telephone interviews using a questionnaire form prepared by the researchers. The data were collected between July 2021 and August 2021. The findings relevant to the participants' perceptions of having children and the value of children showed that the rate of those reflecting the perception of social and economic value is generally lower, while the rate of those reflecting the perception of psychological value is higher. The findings are in line with the literature in accordance with the changing social structure of Turkey.

Anahtar Kelimeler

Value of child, social and economic support, low-income

Çocukları Sosyal Ekonomik Destekten Yararlanan Ailelerde Çocuğun Değeri

Öz

Bu çalışma düşük gelir düzeyindeki ailelerde çocuğa atfedilen değerin ve çocuk algısının incelenmesi amacıyla yürütülen nicel betimsel bir araştırmadır. Araştırmanın örneklemini Giresun ilinde ikamet eden ve Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğünden SED hizmeti alan aileler oluşturmuştur. Çalışmaya 169’u kadın ve 40’ı erkek olmak üzere toplamda 209 ebeveyn dahil edilmiştir. Katılımcılardan araştırmacılar tarafından hazırlanan anket formundan yararlanılarak yüz yüze veya telefonla görüşmesi aracılığıyla veri toplanmıştır. Araştırmanın verileri Temmuz 2021- Ağustos 2021 tarihleri arasında toplanmıştır. Katılımcıların çocuk sahibi olma ve çocuğa yönelik algılarına yönelik elde edilen bulgular genellikle sosyal ve ekonomik değer algısını yansıtanların oranının daha düşük, psikolojik değer algısını yansıtanların oranının daha yüksek olduğunu göstermiştir. Bulgular Türkiye’nin değişen toplumsal yapısına uygun olarak ilgili literatürle paralellik göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Çocuğun Değeri, Sosyal ve Ekonomik Destek, Düşük Gelir

Etik Beyan

Araştırma, Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Rektörlüğü Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları ve Bilimsel Yayın Etik Kurulu’nun 03.05.2021 tarih ve 8460 sayılı etik onayı ve Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın 05.07.2021 tarih ve 480846 sayılı araştırma onayı ile yürütülmüştür.

Kaynakça

• Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (ASHB) & Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2022). Türkiye aile yapısı araştırması 2022. https://www.tuik.gov.tr/media/announcements/turkiye_aile_yapisi_ara%C5%9Ftirmasi_2021.pdf
• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (AÇSHB). (2019). Türkiye aile yapısı araştırması, 2016. Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü. https://www.aile.gov.tr/media/35811/taya-2016.pdf
• Akcan, M. B. & Telli Üçler, Y. (2022). Türkiye’de 1991-2019 yılları arası bebek ölümlerinin sosyoekonomik belirleyicileri. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 58-66. https://doi.org/10.56574/nohusosbil.1124665
• Altan, S.,ve Tarhan, S. (2018). Büyükanneden toruna: Yaşam boyu öğrenme sürecinde değer ve beceri aktarımı. Bartın Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 26-42.
• Aslanargun, E., Bozkurt, S., & Sarıoğlu, S. (2016). Sosyo ekonomik değişkenlerin öğrencilerin akademik başarısı üzerine etkileri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(27/3), 201-234.
• Atila-Demir, S. & Genç-Çelebi, Ş. (2017). Tek ebeveynli ailelerin sorunları: Nitel bir araştırma. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 8(13), 111-128.
• Avrupa Komisyonu. (2006). Sosyal Dışlanma Toplum Eylem Programı, 2006. www.europa.eu.in Aybars, A. İ. (2014). Anne baba ile çocuklar arasındaki ilişkiler. M. Turğut, S. Feyzioğlu (Ed.). Türkiye aile yapısı araştırması: Tespitler, öneriler (ss. 208-231). https://ekutuphane.aile.gov.tr/media/yijg1qpb/t%C3%BCrk-aile-yap%C4%B1s%C4%B1-ara%C5%9Ft%C4%B1rmas%C4%B1.pdf
• Aydıner-Boylu, A. (2019). Aile ve yoksulluk. M. Z. Danış (Ed.), Ailelerle sosyal hizmet (ss. 126-145), Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını.
• Ayıtgu Metin, G., Zengin, O., & Erkoç, B. (2022). Çocuklarda sosyal öğrenme sürecinin sosyal hizmet perspektifinden incelenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 22(54), 43-62. https://doi.org/10.21560/spcd.vi.895029
• Baumrind, D. (1991). The influence of parenting style on adolescent competence and substance use. Journal of Early Adolescence, 11, 56-95.
• Bellibaş, M. Ş. (2016). Who are the most disadvantaged? Factors associated with the achievement of students with low socio-economic backgrounds. Educational Sciences: Theory & Practice, 16(2), 671-710. doi:10.12738/estp.2016.2.0257
• Bilgin, Ö. (2019). Sosyal hizmetin bir aracı olarak sosyal ve ekonomik destek modeli: Vak’a sunumu. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 3(2), 1-32.
• Cambridge Dictionary. (2020). Disadvantage. https://dictionary.cambridge.org/tr/s%C3%B6zl%C3%BCk/ingilizce t%C3%BCrk%C3%A7e/
• Canatan, K. &Yıldırım, E. (2019). Aile sosyolojisi. İstanbul: Açılım Kitap
• Duman, M. (2016). Çocuğun değeri: Adana araştırması. (Yüksek lisans tezi). Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı.
• Erbay, E. (2016). Çocuk hakları bağlamında çocuğun değeri. E. Erbay (Ed.). Çocuk katılımı (1-12). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Evcim, N., Güneş, S., & Karaalp Orhan, H. S. (2019). Yoksulluk ve ekonomik göstergeler arasındaki ilişki: Mena bölgesi analizi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 36, 291-310.
• Gemicioğlu, S. (2022). Hanehalkı tipinin yoksulluk ve ekonomik zorluk çekme riski üzerindeki etkisi. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 8(2), 121-142. https://doi.org/10.20979/ueyd.1072998
• Gönülaçan Özer, A. & Öztürk, M. (2022). Yeni sosyal risk grubu: Tek ebeveynli aileler ve sorunları. International Journal of Innovative Approaches in Social Sciences, 6(2), 222-237. doi: 10.29329/ijiasos.2022.458.10
• Gürbüz, S., Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Felsefe, yöntem, analiz. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• İlden-Koçkar, A. & Harma, M. (2019). Aile içi anlaşmazlıklar, çocuklara yansımaları ile çocuğun değerinin yıllar içerisinde değişimi. Y. Esen, C. Nuhrat (Ed.) Türkiye aile yapısı ileri istatistik analizi, 2018. T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• Kağıtçıbaşı, Ç. & Ataca, B. (2017). Çocuğun değeri ve aile değişimi: Türkiye’den otuz yıllık bir portre. Sosyoloji Dergisi, 35, 77–101.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1981). Çocuğun değeri: Türkiye’de değerler ve doğurganlık. Boğaziçi Üniversitesi İdari Bilimler Fakültesi Yayınları.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2019), Benlik aile ve insan gelişimi: Kültürel psikolojide kuram ve uygulamalar. Koç Üniversitesi Yayınları.
• Kağıtçıbaşı, Ç., & Ataca, B. (2005). Value of children and family change: A three-decade portrait from Turkey. Applied Psychology: An International Review, 54(3), 317–337
• Kahraman Güloğlu, F. (2020). Dezavantajlı grup(lar) kavramı üzerine tartışmalar ve dezavantajlılığa bütüncül bir bakış. M. Serdar (Ed.). Dezavantajlı gruplar ve sosyal hizmet (9-40). Grafiker Yayınları.
• Karadağ, A. (2019). Farklı sosyo-ekonomik statüye sahip 8-10 yaş arası çocukların bazı fiziksel ve motorsal özelliklerinin incelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(6), 67-75. https://doi.org/10.18506/anemon.543946
• Karataş, Z. (2020). Çocuklar. M. Serdar (Ed.). Dezavantajlı gruplar ve sosyal hizmet (ss. 71-112). Grafiker Yayınları.
• Keser Koçtürk, N. (2020). Toplumsal cinsiyet ve çocuk istismarı ve ihmali. Ö. Haskan Avcı (Ed.). Toplumsal cinsiyet: Psikolojik danışma ve rehberlikte güncel konular (1. Basım, ss. 357-391). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kılıç, A. Z. (2013). Ebeveynlerin toplumsal cinsiyet algısı ve çocuk yetiştirmeye etkileri. Araştırma Raporu. İstanbul Bilgi Üniversitesi. https://cocuk.bilgi.edu.tr/wp-content/uploads/2020/02/EBEVEYNLERI%CC%87N-TOPLUMSAL-CI%CC%87NSI%CC%87YET-ALGISI-VE-C%CC%A7OCUK-YETI%CC%87S%CC%A7TI%CC%87RMEYE-ETKI%CC%87LERI%CC%87.pdf
• Koç, İ. (2018). Türkiye’de aile yapısının değişimi sürecinde tek ebeveynli ailelerin oluşumu, belirleyicileri ve refah durumu (2006-2016). Y. Esen ve C. Nuhrat (Ed.), Türkiye aile yapısı ileri istatistik analizi (ss. 33–85). Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı.
• Macit, Y. (2020). Türkiye’de aile ve kültürel yapıda meydana gelmesi düşünülen değişimlerin yaşlanma, yoksulluk ve evlilik kurumu açısından değerlendirilmesi. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(3), 149-157.
• Meraki, S., & Çalık Var, E. (2019). Alt-sosyo ekonomik düzeye sahip ailelerin çocuk istismarı ve ihmali konusunda farkındalık düzeylerinin incelenmesi. Türkiye Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 1(3), 1-12. Nazlı, S. (2016). Aile danışmanlığı. Anı Yayıncılık
• Neuman, W. L. (2020). Toplumsal araştırma yöntemleri: Nicel ve nitel yaklaşımlar (8. Baskı). Özlem Akkaya (Çev.). Siyasal Kitabevi
• Oxford Learner’s Dictionaries (OLD). (2020). Disadvantage. https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/disadvantage_1?q=disadvantage
• Özgür-Bayır, Ö. (2018). Aile sorunları. Y. Genç, H. H. Taylan (Ed.), Aile ve çocukla sosyal hizmet. 40-73, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Pesen, A. (2015). Ebeveynlerin “çocuk” kavramına yükledikleri metaforlar. Turkish Studies 10(15), 731-748 Sunar, D. & Fişek, G. O. (2005). Contemporary Turkish families. J. L. Roopnarine, U. P. Gielen (Eds.), Families in global perspective. Pearson Education.
• T.C. Resmi Gazete. (1986). Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Ayni ve Nakdi Yardım Yönetmeliği (Mülga). Resmi Gazete tarih ve sayısı: 28.9.1986, 19235.
• T.C. Resmi Gazete. (2015). Sosyal ve Ekonomik Destek Hizmetleri Hakkında Yönetmelik. Resmi Gazete tarih ve sayısı: 03.03.2015, 29284.
• Tezcan, M. (2014). Eğitim sosyolojisi (14. Basım). Anı Yayıncılık.
• Topdemir-Koçyiğit, O. (2012). İnfertilite ve sosyo-kültürel etkileri. İnsanbilim Dergisi, 1(1), 27-38.
• TÜİK. (2023a). İstatistiklerle aile, 2022. Türkiye İstatistik Kurumu Haber Bülteni. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Aile-2022-49683
• TÜİK. (2023b). Doğum istatistikleri, 2022. Türkiye İstatistik Kurumu Haber Bülteni. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dogum-Istatistikleri-2022-49673#
• Usta, M. (2019). Aile işlevselliğinin psikolojik ihtiyaçları karşılamadaki rolü. Aile Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 2(2), 01-20.
• Yavuz, S., Güllüpınar, F. (2019). Türkiye’de çocuğun ekonomik değerini etkileyen faktörler: 2016 Aile Yapısı Araştırması analizi üzerinden sosyolojik bir değerlendirme. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 39(2): 379-409.