HUKUK-İ AİLE KARARNAMESİ’NDE NİŞANLANMA ve EVLENME

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 1, 61 - 80, 31.12.2023

Hayrunnisa Özdemir

Öz

Aile Hukuku, her hukuk sisteminde olduğu gibi İslam-Osmanlı hukuk sisteminde de çok fazla işlenmiştir. Osmanlının son döneminde her alanda olduğu gibi hukuk alanında da yaşanan sorunların halledilmesi için Aile Hukukunda belli başlı değişikliklerin yapılması gündeme gelmiştir. Söz konusu Hukuk Aile Kararnamesi, Osmanlı Aile hayatında belli başlı köklü değişikliklerin yer aldığı bir metin olma özelliğini taşımaktadır. İlk kez bu Kararname ile “Nişanlanma”, “Evlenme” ve kadınların ve erkeklerin evlenme yaşları bu Kararname i ile düzenlenmiştir. Taraflar arasında nikahın gerçekleştirilmesi bu Kararname ile resmi bir hal almıştır. Nikah gerçekleştirilmeden evvel tarihin ilan edilmesi gibi belli başlı değişiklikleri içermektedir. Kararname özelliklede Aile Hukukunda öteden beri Osmanlı toplumunda yer alan Müslim ve gayri müslim ayrımını ortadan kaldırmıştır. Bütün bu özellikleriyle kendi topraklarında kısa bir sürede olsa uygulanan Kararname diğer Ortadoğu ve Bosna Hersek de uzun yıllar uygulama imkânı bulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Hukuk Aile Kararnamesi, Nişanlanma, Evlenme, Nikah akdi, Evlenme Yaşı

Teşekkür

emeklerinizden dolayı teşekkür ederim

ENGAGEMENT AND MARRIAGE IN THE FAMILY LAW DECREE

Öz

Family Law has been covered extensively in the Islamic-Ottoman legal system, as in every legal system. In the last period of the Ottoman Empire, certain changes in Family Law came to the fore in order to solve the problems experienced in the field of law, as in every field. The Legal Family Decree in question is a text that includes certain radical changes in Ottoman family life. For the first time, "Engagement", "Marriage" and the marriage ages of men and women were regulated with this Decree. The marriage between the parties has become official with this Decree. It includes certain changes such as announcing the date before the marriage takes place. The decree eliminated the distinction between Muslims and non-Muslims that had always existed in Ottoman society, especially in Family Law. With all these features, the Decree, which was implemented in its own territory in a short time, had the opportunity to be implemented in the other Middle East and Bosnia and Herzegovina for many years.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Law Family Decree, Engagement, Marriage, Marriage Contract, Marriage Age

Kaynakça

• Acar, H. İ.(2003), İslam Hukukunda Evlenme Ehliyeti Bakımından Küçüklerin Evlendirilmesi Problemi, İslam Araştırmaları Merkezi Dini Araştırmalar Dergisi, Cilt:6, Sayı:16, ss:125-140.
• Acar, İ. (2005), İslam Hukuku Açısından Nişanlanma, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı:23. Akıntürk, T./Karaman, D. Ateş, Aile Hukuku, 16. Bası, İstanbul 2014, s.3.
• Aktan, H., ‘Sıhriyet’, DİA, XXXVII, 111.
• Atar, F. (2007), Nikâh, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt:33, s.112-117.
• Aydın, M. A. (1998) TDV İslam Ansiklopedisi, 18. Cilt, İstanbul.
• Baygın, C. (2015-2016), Tanzimat’tan Günümüze Aile Hukukunun Gelişim Sürecine Kısa Bir Bakış, Erzincan Üniversitesi 2015-2016 Akademik Yılı Açılış Dersi, Cevdet Yavuz’a Armağan.
• Cangir, M. (2011), İslam Hukukuna Göre Nikâhta Aleniyet ve İlan Şartı, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslami Bilimler Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Çeker, O. (1999), Hukuk-i Aile Kararnamesi Giriş ve Tarihçesi, Mehir, Sayı: 19.
• Çolak, A. (2016), İslam’da Aile Kurumunu Korumaya Yönelik Tedbirler, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, ss:205-137.
• Dumlu, E. (2017), Hürmet-i Müsahere İle İlgili Bazı Meseleler, İslam Araştırmaları Dergisi, sy.29, s. 185-219.
• Durmuş, A. (2015), Ahmet Hamdi Akseki’nin Birden Fazla Evlilik (Teaddüd-i Zevcat) Konusundaki Yaklaşımı, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi Sayı:32, ss:251-276.
• Ekinci, E. B. (2018), Osmanlı Aile Kanunu, Türkiye Gazetesi.
• Güneş, A. (2007), İslam Hukuku Açısından Nişanlanma, Dini Araştırmalar, Cilt: 10, s. 29, ss. 161-188.
• Hacak, H. (2005) Misli, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt:30, ss.187-188.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fazl Cemalüddîn Muhammed b. Mükerrem, Lisânu’l-Arab, Beyrut, t.y, ‘shr’ md; Zebîdî, Muhammed Murtaza el-Hüseynî, Tâcu’l-arûs min cevâhiri’l-kâmûs, Kuveyt, 1385/1965, ‘shr’ md.; Mütercim Âsım Efendi, Kâmûsu’l-muhîd tercümesi, İst. 1305, ‘shr’ md.
• Kara, İ. “Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi ve Hareketi Üzerine Birkaç Not”, Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi ve Hareketi-Sempozyum Tebliğleri, s. 42.
• Konan, B., Hukuk-i Aile Kararnamesi’nde Kadının Hukuki Durumu İle İlgili Düzenlemeler, 2. Türk Hukuku Tarihi Kongresi Bildirileri.
• Ortaylı, İ.(2000). “Osmanlı Toplumunda Kadın”, Osmanlı İmparatorluğunda İktisadi Ve Sosyal Değişim – Makaleler 1, s. 65.
• Öğüt, S. /Kamil Ali, K. (1993), Çok Evlilik, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt:8, ss: 365-369. Ramazanoğlu, Y.,(2013). “Osmanlı Kadın Hareketinde İslamcı Temalar”, Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi ve Hareket – Sempozyum Tebliğleri, İstanbul, s. 129.
• Tekin, M., “İslamcılığın Cinsiyeti: Değişim Sürecinde İslamcı Kadınlar”, Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi ve Hareketi-¬Sempozyum Tebliğleri, s.550 vd.
• Toprak, Z.(2017), Yüzüncü Yılında Hukuk-i Aile Kararnamesi, Toplumsal Tarih Dergisi, Sayı:288.
• Tüzüner, Ö.(2013), Türk ve İslam Hukuku Bakış Açısından Evlenmenin Hukuki Niteliği Hakkında Bir İnceleme, Ankara Barosu Dergisi.
• Yazıcı, A. (2015), Osmanlı Hukuk-i Aile Kararnamesi (1917) ve Sadreddin Efendi’nin Eleştirileri, EKEV Akademi Dergisi, Sayı: 62.
• Yurtseven, Y. (2003), 1917 Tarihli Hukuk-i Aile Kararnamesi ve Osmanlı Aile Hukukuna Getirdiği Yenilikler, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 11, Sayı 1-2.