Interaction among people of different cultures and the resulting effect on personal, animal and geographic names. A case study on the town of Şavşat in Artvin

Yıl 2013, , 149 - 164, 01.08.2013

M. Naci Kayaoğlu Hayrettin Köroğlu

https://doi.org/10.12787/KARAM747

Öz

This study focuses on how communication and interaction among people of different cultures and languages affect personal, animal and geographic names. For this purpose the town of Şavşat in Artvin province was chosen as the region because of its close geographical, cultural and historical ties with Georgian and Persian peoples and cultures. The names in questions mainly belong to Turkmen people who speak a dialect of Turkish and who live in the villages on the slope of Yalnızçam Mountain. These people began migrating from Caucasians in the 18th century. The data was gathered through snowball sampling and document analysis was done on registration books of Births and Deaths. The study demonstrated that male and female personal names in Turkmen villages in Şavşat, for the most part were borrowed from Arabic and Persian languages. It is, however, interesting to note that there appears to be no direct relationship between personal names and the ethnicity. This may be due to the fact that the relationship with different nations and cultures dates back to thousands of years ago. Further Turkmens were influenced by Persian language and culture before arriving to the region. As for Arabic names, they began to appear in their life after the introduction of Islam. On the other hand, geographical names are different from personal names. These names were given by local people (Georgians) who had lived in the region before the Turkish settlement. Interestingly, animal names were different from personal and geographical names since most of them are Turkish. In other words the names that were given to farm animals were Turkish.

Anahtar Kelimeler

Caucasians, Turkmens, interaction, personal names, Şavşat, culture, language

Farklı kültürden toplumların etkileşimi ve bunun kişi, hayvan ve yer isimleri üzerine etkisi. Artvin Şavşat Örneği

Öz

Bu çalışmada, insan, yer ve hayvan isimlerinin farklı diller ve kültürlerle kurulan iletişimden nasıl etkilendiği ele alınmıştır. Çalışmanın temeli, Artvin İli’nin Şavşat ilçesi ve köylerinde derlenen 1100’ ün üzerinde şahıs adı ile yüzlerce yer ve hayvan ismine dayanmaktadır. Bu isimler ağırlıklı olarak 18. yüzyılda Kafkasya’dan göç ederek gelen Kafkas kökenli Türkmenlere aittir. Çalışma Kadın ve erkek isimlerinin büyük bir bölümü Farsça ve Arapça olduğunu gösterdi. Dolayısıyla Öz Türkçe isimler azdır. Bu durum bize insan isimleriyle etnik köken ve konuşulan dil arasında doğrudan bağ kurulamayacağını gösterebilir. Buna karşılık şahıs isimlerinin uzun tarihsel süreç boyunca yakın ilişki kurulan kültürler ve dillerle bağlara işaret edebileceğini gösterir. Türklerinin bölgeye gelmeden önce İran’da Fars dili ve kültüründen oldukça etkilendiğini, Arapçanın da İslamiyet’in kabulü ile belirgin olarak isimlere yansıdığı anlaşılır. Yer adlarında durum farklıdır. Bölge kullanılan yer adlarının büyük çoğunluğu Türkmenlerin gelişinden önce bölgede yaşayan yerel halkın (Gürcüler) kullandığı isimlerdir. Bu durum Ahıska kökenli toplumlar bölgeye geldiklerinde bir süre köylerde Gürcüce konuşan halkla birlikte yaşadığını göstermektedir. Diğer taraftan hayvan adları ise çoğunlukla, şahıs isimleri ve yer adlarından farklı olarak Ahıska kökenli toplumun kendi dilindedir. Bu bölgede koyun, keçi, sığır ve köpek gibi hayvanlara koyulan isimler daha çok Türkçedir.

Anahtar Kelimeler

Kafkasyalılar, Türkmenler, etkileşim, özel isimler, etkileşim, Şavşat, kültür, dil

Kaynakça

• ALAGÖZ Cemal Arif (1972), Ülkeler Coğrafyası, Yakın Çevre Etüdleri Hakkında Açıklama. Ankara Üni. Dil ve Tarih- Coğrafya Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, 5/6, 7-21. Artvin (1992), In Temel Britannica. (5 th ed., Vols. 2-47). İstanbul: Hürriyet Ofset. Büyük İskender (1992), In Temel Britannica. (5 th ed., Vols. 487). İstanbul: Hürriyet Ofset. EMİROĞLU Mecdi (1984), Bolu Yöresi Yer Adları. Türkiye Yer Adları Sempozyumu Bildirileri. Milli Folklor, 60(17) 181-200 EROL Aydil (1999), Adlarımız. İstanbul: Turan Kültür Vakfı. GÜLENSOY Tuncer (1984), Elazığ, Bingöl ve Tunceli İlleri Yer Adlarına Bir Bakış. Milli Folklor, 60(17) 149-156. GÜZEL Hasan Celal, OĞUZ Cem, KARATAY Osman (2002). Türkler: Ortaçağ. Ankara: Yeni Türkiye. KARABORAN Hilmi H. (1982), Folklor Açısından Yukarı Çukurova, Hatay-Maraş Çöküntü Hendeğinde Mevkii Adları. II. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri. Milli Folklor, 38(9) 2652 -----, (1984), Türkiye’de Mevkii Adları Üzerine Bir Araştırma. Türkiye Yer Adları Sempozyumu Bildirileri. Milli Folklor, 60(17) 971 KUNDAKÇI Durdu (1978), İtalyancadan Türkçeye Türkçeden İtalyancaya Geçmiş Sözcükler. İtalyan Fizyolojisi, 11 135-153.