Bosniaks Immigration to Eskisehir After the Austrian Occupation of Bosnia-Herzegovina: The Case of the Village Lütfiye

Yıl 2014, Cilt: 42 Sayı: 42, 131 - 154, 29.07.2014

İsmail Şahin Cemile Şahin

https://doi.org/10.12787/KARAM787

Öz

In contrast to its growing period, the Ottoman Empire followed an inward settlement policy after losing the dynamism in 19th century dissolution period. In this direction, the Ottoman Empire opened the doors to its old citizens who are remaining in captivity and various persecutions and in the face of difficulties torture and forced migration in the former territories and tried to do what is necessary for them to be able to in land settlement. After leaving the administration of Bosnia and Herzegovina to Austria-Hungary, Bosnians lost their dominant nation status, additionally administrative, political, social, economic and cultural policies against Bosnians made by Austria-Hungary, and chaos and insecurity led to migrations from Bosnia and Herzegovina. Bosnian immigrants from the former Ottoman territories are placed to the various parts of Anatolia by the Ottoman Empire. Eskişehir is the one of the major regions, Bosnians, as well as other migrants are placed in. With its geographic location, climate, transportation facilities, the resources of the efficient and vacant lands Eskisehir has become one of the most important settlements for migrants, over time, the city has become a city of immigrants. Thanks to immigrants, social and cultural life is revitalized agriculture, animal husbandry and commercial activities are improved. These situation shave made Eskisehir attractive and livable city. One of the places where Bosniaks are placed in is Lütfiye village in Mihalıççık town. Around1898-1900, Lütfiye village is founded by Bosnian immigrants. In the beginning, it was a closed community; marriages are made in themselves to try tokeep their culture alive, but over time though the effect of culture, religion and cultural similarities, they adapted to the local society. Bosniaks who have enriched the social life with their different traditions and culture, have also provided important benefits especially in the construction works. By setting up their own businesses, they contribute to the production part of the business and also agriculture and animal husbandry. During the war years, Lütfiye Village Bosnians provided additional support to the state, soldiers when necessary. With their economic and cultural aspects, Bosniaks who have an important place in Eskişehir and Turkey have seen themselves as a part of Turkish and Muslim identity.

Anahtar Kelimeler

Bosnia and Herzegovina, Bosniak, Bosnian, Immigrant, Lütfiye Village, Balkans, Eskişehir.

Avusturya’nın Bosna-Hersek’i İşgalinden Sonra Anadolu’ya Yapılan Boşnak Göçleri: Eskişehir Lütfiye Köyü Örneği

Öz

Osmanlı Devleti’nin dinamizmini kaybederek, gerilemenin parçalanmaya dönüştüğü XIX. yüzyılda, yükselme döneminin tam aksine, içe dönük bir iskân politikası takip edilmiştir. Bu doğrultuda Osmanlı Devleti, kaybettiği topraklarda esaret altında kalan ve çeşitli zulüm, işkence ve sıkıntılar karşısında mecburi göçe tâbi tutulan ve kendisine sığınan eski vatandaşlarına duyarsız kalmayarak, onlara kapılarını açmış ve onları iç bölgelere iskân edebilmek için gerekeni yapmaya çalışmıştır. Bosna-Hersek’in idaresinin Avusturya-Macaristan’a bırakılmasının ardından, yüzyıllardır hâkim millet durumunda olan Boşnakların mevcut statülerini kaybetmeleri, Avusturya-Macaristan’ın Boşnaklara karşı izlediği idari, siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel tutumlar gibi faktörler, kargaşa ve güvensizlik ortamı, Bosna-Hersek’ten göçlerin yaşanmasına sebep olmuştur. Yaşanan göçlerle Osmanlı topraklarına gelen Boşnaklar, Osmanlı Devleti tarafından Anadolu’nun çeşitli bölgelerine yerleştirilmişlerdir. Eskişehir bölgesi de Boşnakların ve aynı zamanda diğer göçmenlerin yerleştirildikleri önemli bölgeler arasında yer almaktadır. Coğrafi konumu, iklimi, ulaşım imkânları, sahip olduğu kaynaklar, verimli ve boş arazileri ile göçmenler için önemli yerleşim merkezlerinden biri haline gelen Eskişehir, zamanla bir göçmen kenti haline gelmiştir. Göçmenler sayesinde Eskişehir’de sosyal ve kültürel hayat canlanmış, tarım, hayvancılık ve ticari faaliyetler gelişmiş, bu durum Eskişehir’i cazip ve yaşanabilir bir kent kılmıştır. Eskişehir’de Boşnakların yerleştirildikleri yerlerden birisi de Mihalıççık ilçesine bağlı Lütfiye Köyü’dür. Ortalama 1898-1900’lü yıllarda Boşnak göçmenler tarafından kurulan Lütfiye Köyü, ilk dönemlerde evliliklerin kendi içlerinde yapıldığı, kendi kültürlerinin yaşatılmaya çalışıldığı kapalı bir topluluk olsa da din ve kültür benzerliklerinin etkisiyle, zamanla yerli halkla bütünleşmeler ve dışa açılımların yaşanmasıyla topluma uyum sağlamıştır. Farklı gelenek ve kültürle toplumsal hayata zenginlik katan Lütfiye Köyü Boşnakları, özellikle inşaat ustalığı gibi işlerde yerli halka önemli fayda sağlamışlardır. Bir kısmı kendi işlerini kurarak ticaret ve üretime katkı sağlarken, bir kısmı da katıldıkları tarım ve hayvancılık faaliyetleri ile üretime katkı sağlamışlardır. Lütfiye Köyü Boşnakları savaş yıllarında da devlete destek vermekten kaçınmayarak, gerektiğinde şehit vermişlerdir. Ekonomik ve kültürel yönden Eskişehir’de ve Türkiye’de önemli bir yere sahip olan Boşnaklar, Türk ve Müslüman kimliği ile kendilerini Türkiye’ye ait görmüşlerdir.

Anahtar Kelimeler

Bosna-Hersek, Boşnak, Göçmen, İskân, Lütfiye Köyü, Eskişehir.

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri BOA. DH. MKT., nr. 584/47 BOA. İ. HUS., nr. 91/1319-B-47 BOA. MV., nr. 61/57 BOA. HAT, 408- 21252/A BOA. C. AS., 1220-54745 BOA. HAT, 421-21715/D BOA. HR. SYS, nr. 256 /2 BOA. İ. HUS., nr. 88/1319-M-30 BOA. MV., nr. 61/57 BOA. Y. PRK. ŞH., nr. 1/45 Kitap ve Makaleler
• AĞANOĞLU, H. Yıldırım (2001), Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Balkanlar’ın Makûs Talihi Göç, İstanbul: Kum Saati Yay.
• ALBEK, S. (1991). Dorylaion’dan Eskişehir’e, Eskişehir: Eğitim, Sağlık ve Bilimsel Araştırma Vakfı Yay.
• ANDRİÇ, İ. (2012). Drina Köprüsü, Çev. H. Ali Ediz-Nuriye Müstakimoğlu, İstanbul: İletişim Yay.
• ARMAOĞLU, F. (2003). 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1789-1914), Ankara: TTK Yay.
• AYDIN, M. (2005) Balkanlar’da İsyan, Osmanlı-İngiliz Rekabeti, BosnaHersek ve Bulgaristan’daki Ayaklanmalar (1875-1876), İstanbul: Yeditepe Yay.
• BABUNA, A. (2012). Bir Ulusun Doğuşu Geçmişten Günümüze Boşnaklar, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
• BABUŞ, F. (2006). Osmanlı’dan Günümüze Etnik-Sosyal Politikalar Çerçevesinde Göç ve İskân Siyaseti Uygulamaları, İstanbul: Ozan Yay.
• Bosna-Hersek İle İlgili Arşiv Belgeleri (1516-1919), (1992), Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yay.
• BİLECEN, T. (2005), “Arşiv Belgelerinden Edebiyata Balkan Göçlerinin Sosyal Boyutu”, Toplumsal Tarih, S.142, s.78-84.
• ÇETİN, M. (2009). “Toplumsal Kimliğin Devamlılığına Dilin Etkisi ve Boşnakların Türkçe Tercihi”, 1st International Symposium on Sustainable Development, Sarajevo, Bosnia and Herzegovina, June 2009-10, s.352. DARKOT, B. (1979). “Bosna-Hersek”, MEB İslam Ansiklopedisi, C.2.
• DEDEİC-KIRBAÇ Amra (2012). “Tarih ve Gelenek Bağlamında Türkiye’de Boşnaklar”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, C.9, S.1, s.696-711.