Reflections of the Migrations from Cyprus to Turkey in the Cyprus Turkish Press (1923-1938)

Yıl 2013, Cilt: 39 Sayı: 39, 111 - 136, 01.09.2013

Fahriye Emgili

https://doi.org/10.12787/KARAM559

Öz

The Lausanne Peace Pact and English Sovereignty upon Cyprus were officially recognized by Turkey. Moreover, the 19th and 20th acts of the pact made clear the citizenship issue and for those who decided to stay Turkish citizenship were provided leaving the island. On the basis of these acts the migration which started in 1923 was in progress till 1938. Especially, the high school graduates who were known as nationalists and Ataturkist/Kemalist stayed in the island. Staying on the island was regarded as ‘Revilement’ to the nationalism, enlightens and literate people preferred to leave the island. The prominent newspapers of the Cypriot press “Doğru Yol” and “Söz gazeteleri”– which were known with the closeness to the Turkey – have supported the migration. In spite of that, the newspapers ‘Birlik’ and ‘Ses’ which was published for first time in 1935 took a stand against the migration. In this study, based on the news from the Turkish press newspapers Doğru yol, Söz, Birlik, Hakikat, will be emphasized the problems of the Cypriot Turks in the island after the Laussanne Peace Pact and the views about the migration of Cypriot Turks from the island to the Anatolia.

Anahtar Kelimeler

Cyprus, Cypriot Turks, Turkey, Lausanne Peace Pact, Press, Migration Question.

Kıbrıs’tan Türkiye’ye Yapılan Göçlerin Kıbrıs Türk Basınına Yansımaları (1923-1938)

Öz

Lozan Barış Antlaşması’yla Kıbrıs üzerindeki İngiliz egemenliği Türkiye tarafından resmen tanınmıştır. Ayrıca, Lozan’ın 19. ve 20. maddeleri vatandaşlık konusuna da açıklık getirerek, Türk vatandaşlığında kalmak isteyenlerin iki yıl içinde adayı terk etmesini öngörmüştür. İşte bu maddelere dayanarak, Kıbrıs Türkleri arasında 1923 sonrası başlayan Türkiye’ye göç hareketi, 1938 yılına kadar sürmüştür. Özellikle, milliyetçi ve Atatürkçü olarak bilinen, aydın ve eğitilmiş Kıbrıs Türkleri Ada’dan göçü tercih etmişlerdir. Kıbrıs basının önde gelen gazeteleri Doğru Yol ve Söz gazeteleri -ki bunlar Türkiye’ye yakınlıkları ile biliniyorlardı-göçü desteklemişlerdir. Buna karşın Birlik gazetesi ve daha sonra 1935’te yayın hayatına başlayan Ses gazetesi ise göçün aleyhinde tavır takınmışlardır. Bu çalışmada, Doğru yol, Söz, Birlik, Hakikat gibi Kıbrıs Türk basınındaki haberlerden yola çıkarak, Kıbrıslı Türklerinin Lozan sonrası Ada’da yaşadıkları sıkıntılar ile basının Kıbrıs Türklerinin Anadolu’ya olan göçleri hakkındaki görüşleri üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kıbrıs, Kıbrıs Türkleri, Türkiye, Lozan Antlaşması, Basın, Göç meselesi

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), Fon Kodu: 030.18.01.01, Yer No: 077.6. BCA, Fon Kodu: 272.0.0.12, Yer No: 51.112.15. BCA, Fon Kodu: 272.0.0.12, Yer No: 55.139.30. BCA, Fon Kodu: 272.0.0.12, Yer No: 50.108.5. BCA, Fon Kodu: 272.0.0.12, Yer No: 43.63.8. BCA, Fon Kodu: 272.0.0.14, Yer No: 77.40.19. BCA, Fon Kodu: 30.10.00, Yer No: 124. 887. 3. BCA, Fon Kodu: 30.10.00, Yer No: 124. 887. 3/3. BCA, Fon Kodu: 30.10.00, Yer No: 124. 887. 3/4. BCA, Fon Kodu: 30.10.00, Yer No: 124.886.14/1. BCA, Fon Kodu: 030.10.00, Yer No: 124.886.19/1. Gazeteler Birlik, 14 Ağustos 1926, No: 129, s. 1. 14 Ağustos 1926, No: 128, s. 2. l7 Ağustos 1926, No: 129, s. 1. 21 Ağustos 1926, No: 130, s. 1. 14 Ağustos 1925, No: 81, s. 1. 14 Ağustos 1926, No: 129, s. 2. 21 Ağustos 1926, No: 130, 2.
• Doğru yol, 21 Haziran 1926, No: 310, s. 2. 24 Mayıs 1926, No: 306, s. 1.
• Hakikat, 4 Ağustos 1923, No: 146, s. 1 6 Teşrîn-i Evvel 1923, No:154, s. 1. 18 Ağustos 1923, No: 148, s. 2. 29 Eylül 1924, No: 203, s. 1. 29 Eylül 1924, No: 203, s. 2. 25 Ağustos 1924, No:198, s. 2. 27 Temmuz 1925, No: 244, s. 3 3 Teşrîn-i sânî 1924, No: 208, s. 4.