Contributions to Old Anatolian Turkish From Hikâyet-i Ashâbi’l-Kehif

Yıl 2013, Cilt: 36 Sayı: 36, 149 - 162, 01.06.2013

Ayşe Nur

Öz

Words of a language defines the plot, not just a set of symbols was established bringing together voices that speak that language reflects the tradition of oral and written elements of society, the world of concepts, should be considered as a mirror of the material and spiritual culture. In this respect, words, in terms of both culture and language is essential. Words in the language or languages have survived outside factors, lost, forgotten words have a value. These are sound in the course of the language, structure, shifts in meaning, but liberalization of society and no place in the life of the individual assets of the language did not mention the fact that although the existence of such deleted. In this study, the National Library, A 3755/20 89a-95a leaves the registry number of magazines Hikâyet-i Ashâbi'l-Kehif's promise to investigate the existence of the work. The aim is not included in the Old Anatolian Turkish texts and dictionaries, very rare Manuscripts or audio and / or format properties to identify words that we encounter for the first time, they get to the bottom of; spent to reach the historical developments of the old forms and meanings to achieve and historical Turkey Turkish to contribute to the presence of these.

Anahtar Kelimeler

Companions of the Cave (Ashâb-ı Kehf), Old Anatolian Turkish, Anatolian dialects, vocabulary, archai

Hikayet-i Ashabi'l-Kehif'ten Eski Anadolu Türkçesi Söz Varlığına Katkılar

Öz

Bir dilin örgüsünü oluşturan sözcükler, sadece birtakım seslerin bir araya gelmesiyle kurulmuş simgeler olarak değil, o dili konuşan toplumların sözlü ve yazılı geleneğini yansıtan ögeler, kavramlar dünyası, maddi ve manevi kültürün bir aynası olarak düşünülmelidir. Bu açıdan sözcükler, hem kültür hem de dil tarihi bakımından önemlidir. Yaşamlarını sürdüren sözcükler kadar dil içi ya da dil dışı etkenlerle yitirilen, unutulan sözcüklerin de bir değeri vardır. Bunlar; dilin tarihi seyri içinde ses, yapı, anlam değişmelerine uğrasa da, toplumun ve bireyin yaşamında yeri kalmadı gibi görülse de aslında varlıkları o dilin söz varlığından silinmez. Bu çalışmada, Milli Kütüphane’de A 3755/20 numarada kayıtlı yazmanın 89a-95a yaprakları arasındaki Hikâyet-i Ashâbi’l-Kehif adlı eserin söz varlığı incelenmiştir. Amaç, Eski Anadolu Türkçesi metin ve sözlüklerinde yer almayan, çok az rastlanan ya da bu yazmalardaki ses ve/veya biçim özellikleri ile ilk kez karşılaştığımız sözcükleri tespit etmek; bunların temeline inmek; geçirdikleri tarihsel gelişmelere uzanmak; eski biçimlerine ve anlamlarına ulaşmak ve tarihsel Türkiye Türkçesinin söz varlığına katkıda bulunmaktır.

Anahtar Kelimeler

Ashâb-ı Kehf, Eski Anadolu Türkçesi, Anadolu ağızları, söz varlığı, arkaik sözcükler

Kaynakça

• AKSAN, Doğan (2007), Her Yönüyle Dil - Ana Çizgileriyle Dilbilim, Ankara: TDK Yayınları.
• AKSAN, Doğan (2006), Türkçenin Sözvarlığı, Akara: Engin Yayınevi.
• AKSAN, Doğan (2005), Türkçenin Gücü, Ankara: Bilgi Yayınevi
• ARAT, Reşit Rahmeti (2005), Kutadgu Bilig Yusuf Has Hacib, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• ATALAY, Besim (1986), Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi I-III, Ankara: TDK Yayınları.
• ATALAY, Besim (1986), Divanü Lûgat-it-Türk Dizini “Endeks” IV., Ankara: TDK Yayınları.
• AYVERDİ, İlhan (2010), Misalli Büyük Türkçe Sözlük, İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• CLAUSON, S. Gerard (1972), An Etymological Dictionary of Pre-ThirteenhCentury Turkish, London: Oxford University Press.
• DANKOFF, Robert (2007), Dîvânü Lugâti’t-Türk Mahmûd el-Kâşgarî, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• DEMİR, Necati (2004), Dânişmend-nâme, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Derleme Sözlüğü (2009), I-VI, Ankara: TDK Yayınları.
• DİLÇİN, Cem (1991), Mes‘ûd Bin Ahmed Süheyl ü Nev-bahar İnceleme-MetinSözlük, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
• EROL, Arslan Hülya, (2008), Eski Türkçeden Eski Anadolu Türkçesine Anlam Değişmeleri, Ankara: TDK Yayınları.
• GABAİN, A. von (2000), Eski Türkçenin Grameri (Çeviren: Mehmet Akalın) Ankara: TDK Yayınları.
• GÖKYAY, Orhan Şaik (2007). Dedem Korkudun Kitabı, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• GÜLENSOY, Tuncer (2007), Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü I-II, Ankara: TDK Yayınları.
• GÜLSEVİN, Gürer ve BOZ Erdoğan (2004). Eski Anadolu Türkçesi, Ankara: Gazi Kitabevi.
• HACIEMİNOĞLU, Necmettin (1992), Türk Dilinde Edatlar, Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• KORKMAZ, Zeynep (197 5), "Eski Türkçedeki Oğuzca Belirtiler", Bilimsel Bildiriler 97 2: 433-446, Ankara.
• KÖKTEKİN, Kâzım (2007), Yûsuf-ı Medâh Varka ve Gülşah, Ankara: TDK Yayınları.
• Tarama Sözlügü (1996), I-VIII. 2. Baskı, Ankara: TDK Yayınları.
• Türkçe Sözlük (2005). Ankara: TDK Yayınları.
• TOPALOĞLU, Ahmed (1978), Muhammed Bin Hamza XV. Yüzyıl Başlarında Yapılmış Kur’an Tercümesi, İkinci cilt Sözlük, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• YILMAZ, Emine ve DEMİR Necati (2009b), “Kısas-ı Enbiya’dan Eski Anadolu Türkçesinin Sözvarlığına Katkılar I” Festschrift to Commemorate the 80th Anniversary of Prof. Dr. Talat Tekin’s Birth. Ed. Emine Yılmaz, Süer Eker, N. Demir. International Journal of Central Asian Studies. Volume 13. s. 495-517. Korea.