An Evaluation on the Family Perception in the Turkish Epics

Yıl 2012, Cilt: 33 Sayı: 33, 117 - 138, 01.03.2012

Halil İbrahim Şahin

Öz

Heroes generally fight in order to protect family members or establish a new family in Turkish epics. In this regard family is a very important institution for the epics. This article includes some detection and evaluations about family perception of Turkish epics, in context of individual-family and family community relations. This article focus on social life in Turkish epics and family's place in this life, stages of the family enterprise, hero's struggles for the family, characteristics of family members and relationship between family members. As a result of investigation have been concluded that there is a strong family structure in Turkish epics, throughout their life epic heroes fight to establish and maintain this structure and a strong foundation of social structure is based on family which it has been established on the basis of "Tore", in Turkish epics.

Anahtar Kelimeler

Epic, social life, family, community.

Türk Destanlarındaki Aile Algısı Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Türk destanlarında kahramanlar, çoğunlukla aile bireylerini korumak veya yeni bir aile kurabilmek için mücadele ederler. Bu bakımdan aile, destanlar için oldukça önemli bir kurumdur. Bu makale, birey-aile ve aile-toplum ilişkileri bağlamında Türk destanlarındaki aile algısı üzerine bazı tespit ve değerlendirmeler içermektedir. Türk destanlarındaki sosyal hayat ve bu hayatta ailenin yeri, ailenin kuruluş aşamaları, kahramanın ailesi için verdiği mücadeleler, aile bireylerinin özellikleri ve aile bireyleri arasındaki ilişkiler makalenin odaklandığı temel konular arasındadır. Yapılan incelemenin neticesinde Türk destanlarında sağlam bir aile yapısının yer aldığı, destan kahramanları hayatları boyunca bu yapıyı kurmak ve muhafaza etmek için mücadele verdikleri ve destanlardaki güçlü sosyal yapının temelinde töreye dayalı olarak tesis edilmiş aile anlayışının bulunduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Destan, sosyal hayat, aile, toplum.

Kaynakça

• AÇA Mehmet (1998). Kozı Körpeş‐Bayan Sulu Destanı Üzerinde Mukayeseli Bir Araştırma. Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
• AÇA Mehmet (2003). “Türk Kahramanlık Destanlarının Öksüz‐Yetim Baha‐ dırları”. Milli Folklor VIII (58): 67‐75.
• AÇA Mehmet 2007). “Reşideddin Oğuznâmesi’nde Kadın”. Millî Folklor X (76): 76‐92.
• DURDIYEV Kakacan ve Tecen Nepesov, (1995). Magrupı, Yusup‐Ahmet: Dessan. Aşgabat: Magarıf.
• DUYMAZ Ali (1999a). “Kanturalı Boyundaki Bazı Motif ve Unsurlar Üze‐ rine”. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 8: 360‐386.
• DUYMAZ Ali (1999b). “Dede Korkut Kitabı’nda “Hüner” ve “Erdem” Kav‐ ramları Üzerine”. IV. Türk Dünyası Yazarlar Kurultayı‐Bildiriler, An‐ kara: İLESAM Yay. 187‐198.
• DUYMAZ Ali (2004). “Dede Korkut Kitabı’nda Alplığa Geçiş ve Topluma Katılma Törenleri Üzerine Bir Değerlendirme”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1998/I, Ankara: TDK Yay. 39‐50.
• DUYMAZ Ali (2005). “Oğuz Kağan Destanı’ndan Dede Korkut’a Toy Gelene‐ ğinin Simgesel Anlamı ve Türk Paylaşım Modeli”. Karadeniz Araştır‐ maları, II/5: 37‐60.
• DUYMAZ Ali (2007). “Oğuz Kağan Destanı’ndan Dede Korkut Kitabı’na Kah‐ ramanların Beden Tasvirlerinin Sembolik Anlamları Üzerine Değerlen‐ dirmeler”. Millî Folklor X (76): 50‐58.
• EKİCİ Metin (2000). “Dede Korkut Kitabı’nda Kadın Tipler”. Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni Bildirileri (19‐21 Ekim 1999, Ankara), Ankara: AKM Yay. 123‐138.
• ERGİN Muharrem (1988). Oğuz Kağan Destanı (Tercüme, Metin, Sözlük). Ankara: Hülbe Basım ve Yayın Tic. A.Ş.
• ERGİN Muharrem (1997). Dede Korkut Kitabı I Giriş‐Metin‐Faksimile. An‐ kara: TDK Yay.
• ERGUN Metin (1997). “Manas Üçlemesinde Ad Verme Geleneği ve Bu Gele‐ neğin Türk Kültürü İçindeki Yeri”. Manas 1000 Bişkek Bildirileri (Bişkek 26‐31 Ağustos 1995), Ankara: AKM Yay. 93‐98.
• ERGUN Metin ve Mehmet Aça (2004). Tıva Kahramanlık Destanları I. An‐ kara: Akçağ Yay.
• ERGUN Metin ve Mehmet Aça (2005). Tıva Kahramanlık Destanları II. An‐ kara: Akçağ Yay.
• ERGUN Metin (2006). Şor Kahramanlık Destanları. Ankara: Akçağ Yay.
• İNAN Abdülkadir (1998). “Türk Düğünlerinde Exogamie İzleri”. Makaleler ve İncelemeler, I. Cilt, Ankara: TTK Yay. 341‐349.
• KAPLAN Mehmet (1976). “Dede Korkut Kitabı’nda Kadın”. Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar 1, İstanbul: Dergâh Yay. 41‐54.
• MAKSETOV Kabıl (1980). Kırk Kız Karakalpak Halkının Kaharmanlık Des‐ tanı. Nökis: Karakalpakstan Baspası.
• MÄMMETYAZOV Babış vd. (1990). Göroglı Türkmen Gahrımançılık Eposı. Aşgabat: Türkmenistan Neşiryatı.
• ÖZKAN Fatma (1997). Altın Arığ Destanı. Ankara: Bilig Yay.
• REICHL Karl (2002). Türk Boylarının Destanları (Gelenekler, Şekiller, Şiir Yapısı). Çev. Metin Ekici. Ankara: TDK Yay.
• ŞAHİN Halil İbrahim (2011). Türkmen Destanları ve Destancılık Geleneği. Konya: Kömen Yay.
• TURAL Sadık (1999). “Dede Korkut Destanlarında Aile”. Tarihten Destana Akan Duyarlılık. Ankara: AKM Yay. 77‐84.
• YILDIZ Naciye (1995). Manas Destanı (W. Radloff) ve Kırgız Kültürü İle İlgili Tespit ve Tahliller. Ankara: TDK Yay.
• YOLDAŞOĞLU Fazıl (2000). Alpamış Destanı. Aktaran: A. Canpolat ve A. Öz. Ankara: AKM Yay.