Öz
Mitleri uzak geçmişte yaşanılan bir gerçeğin ifadesi olarak düşünen bilim insanları, “kutsal"lıklarından arındırarak akla, mantığa daha uygun hale getirmeye, altlarında yatan gizli gerçekleri ortaya çıkarmaya çalışmaktadırlar. Buna göre, mitlerdeki tanrılar eskiden yaşamış birer insandır; daha önce yaşamış krallar, kahramanlar efsanelerde tanrılaştırılarak anlatılmaktadır. Mevzu itibarıyla tanrıları ve doğaüstü varlıkları konu alan, kahramanları ve olayları fantastik, maceraları şekilde anlatan İskandinav mitolojisinin baş tanrısı, insanlara kutsal yazıyı (runikleri] bahşeden ve sanatları öğreten Odin’dir. İzlanda’lı Ortaçağ tarihçisi, rahip ve devlet adamı Snorri Sturluson (13. yy] Heims- kringla adlı Sağa külliyatında Odin'i Tanrı değil, gerçek tarihi şahsiyet, büyü ve caduyu bilen ve bu yüzden gittiyi yerlerde tanrı olarak görülen gerçek bir hükümdar (Asların kralı], savaşçı önder olarak tarif eder ve giriş bölümü olan Ynglinga Sağa'da Odin’in halkı ile birlikte Asya'dan, Turkland ülkesinden İskandinavya'ya göçünü anlatır. Saxo Grammaticus da Gesta Danorum (13. yy] adlı eserinde Odin’i gerçek kişi, kadim zamanların gerçek kralı olarak sunar. Günümüzde kimi tarihçiler Odin hakkında anlatıları tastamam efsane, dolayısıyla uydurma olarak görür; kimi tarihçiler ise Snorri Sturluson ve Saxo Gram- maticus'un verilerine dayanarak, Odin'in gerçek bir tarihi şahsiyet olduğunu, As halkının tarihte varlığını ve gerçek bir göç olayı vaki olduğunu kanıtlamaya çalışmaktadırlar. Bu bilim adamları, Ynglinga Sağa ve Prose Edda’da adı geçen mekanların (Asaland, Turkland] yerini ve kavimlerin kimliğini tespit etmeye çalışmıştır. As halkının etnik mensubiyeti ve ilk yurtları üzerine farklı görüşler vardır. Bir görüş, As halkım Göktürk yazıtlarda karşımıza Az Budun olarak çıkan Türk kökenli halkla özdeşleştiriyor ve bu kavmin Batı Asya'dan kuzeye dağılmış olduğunu ileri sürüyor. Bu sav doğru ise, Odin ve onun halkı Aslarda mensup oldukları etnosa (Türklere] özgü kültürel özelliklerin ve göç etmiş yerlerde Türklükle ilgili öğelerin bulunması gerekmektedir. Bu makalede İskandinav coğrafyasında Türk kültürü unsurları a- ranmış, İskandinav mitolojisi, Edda ve SagaTar ele alınarak, Odin'de Türk şaman özellikleri, İskandinav toplumunun yetkili, üst sınıf kişileri imajında (Odin, Jarl, Kon, Rig] Türklerin sosyal düzeni ve siyasi teşkilâtına özgü hükmdar-başrahip (laik lider, savaşçı önder olmakla birlikte başkahin fonksiyonlarını yerine getiren kişi] ile benzerlikler ve uygunluklar ortaya çıkarılmış, runik yazı kültürüne değinilmiş, Iskandinav mitolojik kahraman isimlerinin Türkçe temelinde etimolojileri açıklanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Türk kültürü Türk mitolojisi İskandinav mitolojisi Edda Heimskringla Odin Aslar.
Kaynakça
- ^EKCEEB H. A. (1994). «flKyTcKafl Mu^o^oru^ u maMaHbi», TyMaHumap- Hbie HayKu e Cuöupu. Cep.: ApxeoAo^ua u ^mHo^pa$uA. Na3. HOBOCU- 6upcK: 59-63.
- A^EKCEEB H. A. (1984). MaMaHu3M mrnpK0A3bmHbix Hapodoe Cuöupu (0- nbim apeaAbHo^o cpaeHumeAbHo^o uccAedoeaHun), HoBocu6upcK: Ha- yKa.
- EeoeyAbfi. Cmaprnan ^^^a. necHb o Hu6eAy^ax. (1975). MocKBa: Xygo- ^ecTBeHHafl ^uTepaTypa.
Öz
Kaynakça
- ^EKCEEB H. A. (1994). «flKyTcKafl Mu^o^oru^ u maMaHbi», TyMaHumap- Hbie HayKu e Cuöupu. Cep.: ApxeoAo^ua u ^mHo^pa$uA. Na3. HOBOCU- 6upcK: 59-63.
- A^EKCEEB H. A. (1984). MaMaHu3M mrnpK0A3bmHbix Hapodoe Cuöupu (0- nbim apeaAbHo^o cpaeHumeAbHo^o uccAedoeaHun), HoBocu6upcK: Ha- yKa.
- EeoeyAbfi. Cmaprnan ^^^a. necHb o Hu6eAy^ax. (1975). MocKBa: Xygo- ^ecTBeHHafl ^uTepaTypa.
Öz
Kaynakça
- ^EKCEEB H. A. (1994). «flKyTcKafl Mu^o^oru^ u maMaHbi», TyMaHumap- Hbie HayKu e Cuöupu. Cep.: ApxeoAo^ua u ^mHo^pa$uA. Na3. HOBOCU- 6upcK: 59-63.
- A^EKCEEB H. A. (1984). MaMaHu3M mrnpK0A3bmHbix Hapodoe Cuöupu (0- nbim apeaAbHo^o cpaeHumeAbHo^o uccAedoeaHun), HoBocu6upcK: Ha- yKa.
- EeoeyAbfi. Cmaprnan ^^^a. necHb o Hu6eAy^ax. (1975). MocKBa: Xygo- ^ecTBeHHafl ^uTepaTypa.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Eylül 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2015 Cilt: 12 Sayı: 47 |
