BİRLEŞMİŞ MİLLETLER’İN KÜRESEL GÜVENLİKTEKİ ROLÜ VE ÇEVRE GÜVENLİĞİ BAĞLAMINDA KARADENİZ HAVZASINDAKİ FAALİYETLERİ

Yıl 2015, Cilt: 12 Sayı: 48, 43 - 58, 01.12.2015

Bilal Karabulut

Öz

Uluslararası barış ve güvenliği koruma ve sürdürme girişimleri, tari- hin her döneminde çeşitli araçlarla elde edilmeye çalışılan en öncelikli küresel değer olmuştur. Bu bağlamda tarihsel süreçte çok sayıda ulus- lararası andlaşma imzalanmış, yine çok sayıda bölgesel ya da küresel ittifaklara gidilmiştir. Fakat tüm bu çabalar göreceli olarak başarısız olmuştur. Zira devletlerin kendi ulusal çıkarlarını küresel barıştan daha öncelikli bir konuma koymaları tüm bu barış ve güvenlik idealle- rini boşa çıkarmıştır. İşte Birleşmiş Milletler insanoğlunun barış ve güvenlik idealinin en geniş kapsamlı kurumsal yapılanmasıdır. Bu de- vasa örgütün uluslararası barış ve güvenliği ne kadar sağladığı? Örgü- tün objektif kriterler üzerinden mi yoksa güçlü üyelerinin ulusal çı- karları doğrultusunda mı yönetildiği? Ve son olarak Birleşmiş Millet- ler’in geleceğinin ne olacağı cevap vermesi pek de kolay olmayan ciddi sorunlardır. Güvenliğin genişleme ve derinleşme sürecinde ortaya çı- kan yeni tehditler, örgütün yükünü ve küresel sorumluluğunu daha da arttırmıştır. Bu bağlamda Birleşmiş Milletler’in reformu tartışmaları da kaçınılmaz bir şekilde daha sıklıkla dillendirilir hale gelmiştir. Ka- radeniz Havzası söz konusu olduğunda, özellikle son yıllarda Rus- ya’nın saldırgan politikaları dünyanın ilgisini bu bölgeye yöneltmesi- ne sebep olmuştur. 2008 yılında yaşanan Rusya-Gürcistan Savaşı ve 2014 yılında patlak veren Ukrayna Krizi, Karadeniz havzasının güven- liği noktasında yaşanan önemli gelişmelerdir. Bu olaylar nedeniyle Birleşmiş Milletler’in Karadeniz havzasına olan ilgisi artmış ve bölge- ye yönelik faaliyetlerini sıklaştırmıştır. Bölgenin geleceğinde Birleş- miş Milletler’in ne denli etkin bir rol oynayacağı ise şimdilik soru işa- retidir. Bunun yanı sıra çevre güvenliği gibi yeni güvenlik alanlarında Karadeniz Havzası’nın Birleşmiş Milletler’in öncelikli ilgi alanlarından biri olması gerekmektedir. Zira bölge, çevresel tehditler noktasında belki de dünyadaki en korumasız alanlardan biridir. Hâlihazırda böl- genin çevre güvenliğinin sağlanması bağlamında oldukça geri planda duran Birleşmiş Milletler’in ilerleyen dönemlerde bu konuda nasıl bir tavır sergileyeceğini kestirebilmek ise oldukça zordur.

Anahtar Kelimeler

Birleşmiş Milletler, Karadeniz Havzası, Çevre Güvenliği, Küresel Barış, Güvenliğin Dönüşümü.

Kaynakça

• AGUS Yusoff - Mohammad and Fakhreddin Soltani (2012). “Negative-positi- ve Security and the United States”, Asian Social Science, 8(15): 244-249. ARAL Berdal (2013). “BM ve Uluslararası Eşitsizlik”, SETA Analiz, 72.
• http://file.setav.org/Files/Pdf/20130920161924_birlesmis-milletler- ve-uluslararasi-esitsizlik.pdf (Erişim Tarihi: 14-02-2015)
• AŞIK Ahmet (2010), “Karadeniz Bölgesi’ndeki Değişimin Analizi”, Güvenlik Stratejileri Dergisi, 12 (1):33-56.
• BOZKURT Enver (2003).BM Sisteminde Kuvvet Kullanımı, Ankara: Nobel. EVANS Graham - Jeffrey Newnham (1998).The Penguin Dictionary of Inter- national Relations, London: Penguin Books.
• GELOT Linnea (2012). Legitimacy, Peace Operations and Global-Regional Security -The African Union-United Nations Partnership in Darfur, New York: Routledge.
• GRAHAM Kennedy - Tania Felicio (2006).Regional Security and Global Go- vernance, Brussels: Brussels University Press.
• GRIFFITHS Martin - Terry O’Callaghan (2003). International Relations -The Key Concepts-, London: Routledge.
• HULTMAN Lisa - Jacob Kathman and Megan Shannon (2013). “United Na- tions Peacekeeping and Civilian Protection in Civil War”, American Journal of Political Science, 57 (4):875-891.
• JOSHI Madhav, “United Nations Peacekeeping, Democratic Process, and the Durability of Peace after Civil Wars”, International Studies Perspectives, Vol.14, 2013, s.362-382.
• LEANING Jennifer - Susan M. Briggs and Lincoln C. Chen (1999). Humani- tarian Crises -The Medical and Public Health Response-, Harvard Uni- versity Press, Massachusetts.
• SCOTT Shirley V. (2004). International Law in World Politics, Colorado: Lynne Rienner Publishers.
• NTAHIRAJA Bernard (2012). “The Global and the Regional in the Res- ponsibility to Protect: Where Dose Authority Lie”, The Journal Juris- prudence, 15 (1):419-442.
• ÖNCÜ Mehmet (2006), “Birleşmiş Milletler Barışı Koruma Operasyonlarının Hukukî Temelleri”, Uluslararası Hukuk ve Politika, 2 (6):31-57.
• PAZARCI Hüseyin (2000).Uluslararası Hukuk Dersleri IV, Ankara: Turhan. STRIPPLE Johannes (2012), “The Subject of Security in a Warming World”, Brown Journal of World Affairs, 18 (2):181-194.
• TANNENWALD Nina (2004), “The UN and Debates Over Weapons of Mass Destruction”, Richard M. Price and Mark W. Zacker (Ed.), The United Nations and Global Security, New York: Palgrave Macmillan, 3-21.
• THAKUR Ramesh (2006), The United Nations, Peace and Security: From Collective Security to the Responsibility to Protect, UK: Cambridge Uni- versity Press.
• ÜSTÜN Çiğdem (2012), “Turkey between Environmental Protection and Energy Security: A Regional Perspective”, Insight Turkey, 14 (2):177- 192.
• VARK René (2013), “The Legal Framework of the Use of Armed Force Revisited”, Baltic Security & Defence Review, 15 (1):56-94.