OSMANLI DEVLETİ’NİN BALKANLARDAN ÇEKİLME SÜRECİNDE PANSLAVİST BİR PROPAGANDACI: OLGA NOVİKOFF (NOVİKOVA

Yıl 2016, Cilt: 13 Sayı: 51, 19 - 35, 15.09.2016

Taha Niyazi Karaca

Öz

Osmanlı Devleti’nin 19. Yüzyıl başından itibaren dağılma sürecine girmesi Balkanlarda yaşanan bağımsızlık hareketleri ile hızlandı. 1804 Sırp İsyanı ile başlayan gelişmeler Yunanistan ve Roman- ya’nın bağımsız olmalarıyla devam etti. 1875 yılında gelindiğinde Hersek’de başlayan karışıklıklar kısa sürede Balkanların her böl- gesine yayılan bir isyan haline geldi. Bu süreçte etkin rol oynayan fakat ismi gündeme gelmeyen şahıslardan biri de Rus Panslavist- lerinden Olga Novikoff’tur. Panslavist hareketin etkin isimlerinden biri olan Olga Novikoff; bir yönüyle teorisyen, diğer bir yönüyle ise aktivisttir. Yazdığı eserlerle Panslavist harekete önemli katkılar sağlarken, diğer taraftan Rusya’nın yayılmacı politikalarına destek sağlamak amacıyla çeşitli Avrupa ülkelerinin başkentlerinde dev- let adamlarını kazanmaya yönelik faaliyetlerde bulunmuştur. Bu çalışmada, Olga Novikoff’un Panslavist eksendeki düşünceleri ve Osmanlı Devleti’nin Balkanlardan çekilme sürecine etki yapan faa- liyetleri değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bulgar, Balkan, Panslavizm, Rusya, İngiltere, Osmanlı, Olga Novikoff (Novikova), William Ewart Gladstone, Kont Ignatyev, Gorchakov.

Kaynakça

• Ahmet Cevdet Paşa (1991); Tezakir, IV, (Yayına Hazırlayan: Cavit Baysun), Ankara.
• AYDIN Mithat (2004); “19. Yüzyıl Ortalarında Panslavizm ve Rusya”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı:15.
• AYDIN Mithat (2004b); “Osmanlı-Sırp-Karadağ Savaşlarında İngiltere’nin Balkan Politikası”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uy- gulama Dergisi, Sayı:15, Ankara.
• BASSET Arthur Tilney (2016); Gladstone’s Speeches, London. BOA, HR.TO, D:86, G: 62; 6.7.1865 tarihli yazı.
• BOA, HR.SYS, D:1368, G:78, 27.05.1899 tarihli belge.
• BERKES Niyazi (1978); Türkiye’de Çağdaşlaşma, İstanbul. BIAGINI Eugenio F. (2000); Gladstone, Honk Hong.
• BOYLEN Joseph O. (1951); “Madame Olga Novikov, Propagandist”, American Slavic and East European Review, Vol: 10, No. 4, (December)