YENİDEN ÖLÇEKLENME BAĞLAMINDA DOĞU KARADENİZ BÖLÜMÜNDE SOSYO-İKTİSADİ VE SÖYLEMSEL MEKÂN ÜRETİMİ

Yıl 2016, Cilt: 13 Sayı: 52, 57 - 94, 15.12.2016

Muhammet Ali Sağlam , Onur Acar

Öz

Bu çalışmanın ana amacı Doğu Karadeniz bölümünde Klasik Dönem Osmanlı’sından günümüze kadar gerçekleşen mekân üretimi pratikle- ri ve temsillerinin açığa çıkarılmasıdır. Bu bağlamda hegemonik söyle- min bir aracı olarak 1941 Coğrafya Kongresi’yle ortaya çıkarılan söy- lemsel mekânın Doğu Karadeniz bölgesindeki haritalanması merkeze alınmıştır. Bu söylemsel mekânı göz önüne alarak çalışmanın sorusu “bu bütünlüğü oluşturan iktisadi, idari ve sosyal yapılar, zaman-mekân bağlamında nasıl bir süreklilik ve değişim çizgisi izlemiştir?” şeklinde formüle edilmiştir. Bu bağlamda bu söylemsel mekânın arka planını, Klasik Dönem Osmanlı’sından Cumhuriyet’e değişen ve dönüşen oran- larda süreklilik gösteren sınırlar içerisindeki sosyal mekân üretimleri oluşturmuştur. Bu söylemsel mekân aynı zamanda kalkınmacı ve neo- liberal dönemin ölçek yapılandırmasına da referans oluşturmaktadır. Öte yandan çalışmanın kuramsal arka planını eleştirel coğrafya ve mekân kuramları içinde geliştirilen sosyal mekân üretimi, yeniden- ölçeklenme ve söylemsel mekân kavramları oluşturmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Mekân Üretimi, Söylemsel Mekân, Yeni- den-Ölçeklenme, Doğu Karadeniz Bölümü

Production of Socio-Economical and Discursive Space in the Eastern Black Sea Region within the Context of Re- Scaling

Öz

The fundamental aim of this study was to disclose and describe the practices and representation of the social space production in Eastern Black Sea Region through the Classical Ottoman Period to the present. In this context the discourse space of Easternn Black Sea Region con- stituting as part of hegemonic discourse which arose out of the map- ping processes in the Congress of Geography conducted in 1941, was put into the center of attention. Considering this discourse space the fundamental question of this study was formulated as such: what sort of a continuity and change do the economic, administrative and social reasons that constituted this region as a unity reflect in the historical time-space framework? In this context, the background of this dis- course space was constituted out of social space productions within certain borders that show a relative permanence through the Classical Ottoman Period to the Republican Regime. At the same time, this discourse space became a reference point for the rescaling attempts of thedevelopmentalist and neo-liberal period of the Republican Regime. The theoretical framework of this study was formed through the con- cepts of social space production, re-scaling and discourse space which were developed within the literature of critical geography and critical space studies.

Anahtar Kelimeler

Social Space Production, Re-scaling, Discourse Space, Eastern Black Sea Region

Kaynakça

• Aksu, C. (2016), “Derelerin Özgürlüğünden Yaşamın Özgürleştirilmesine: HES Karşıtı Kitle Hareketlerinin Politik Ufku Üzerine Bir Deneme”, Der: Cemil Aksu, Sinan Erensü ve Erdem Evren, Sudan Sebepler Türkiye'de Neo- Liberal Su-Enerji Politikaları ve Direnişleri, İstanbul, İletişim Yayınları: 395-421.
• Aygün, N. (2005), On Sekizinci Yüzyılda Trabzon’da Ticaret, Trabzon, Saren- der.
• Bakırezer, G. (2010), “Trabzon'un Sosyo-Ekonomik Çöküşü”, Der: Güven Ba- kırezer ve Yücel Demirer, Trabzon'u Anlamak, İstanbul, İletişim Yayın- ları: 25-96.
• Bayramoğlu, S. (2005), “Türkiye’de Bölgesel Politikaların Gelişimi”, Der: Me- nafTuran, Bölge Kalkınma Ajansları Nedir, Ne Değildir?, Paragraf Yayı- nevi: 35-120.
• Bilgin, M. (2010), Trabzon Vilayetinde İki Din Taşıyanlar, İstanbul, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Entitüsü İlahiyat Anabilim Dalı Din Sosyo- lojisi Bilimdalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Birinci Coğrafya Kongresi 6-21 Haziran 1941: Raporlar Müzakereler Karar- lar, (1941), Ankara, Maarif Vekilliği.
• Bozok, N., Bozok, M. ve Akbaş, M., (2016), "Bizim Dereyi kim çaldı?" Doğu Karadeniz'de Yaşlı Kadınlar ve Yaşlı Erkeklerin Doğa Anlatıları”, Der: Cemil Aksu, Sinan Erensü ve Erdem Evren, Sudan Sebepler Türkiye'de Neo-Liberal Su-Enerji Politikaları ve Direnişleri, İstanbul, İletişim Yayın- ları, 247-269.
• Durgun S. (2010), Memalik-i Şahane’den Vatana, İstanbul, İletişim Yayınları.
• Dündar, F. (2015), İttihat ve Terakki’nin Müslümanları İskân Politikası (1913-1918), İstanbul, İletişim Yayınları.
• Emiroğlu, K. (2010), "Trabzon ne yetiştirsin?",Der: Güven Bakırezer ve Yücel Demirer, Trabzon'u Anlamak, İstanbul, İletişim Yayınları: 97-126.
• Evren, E. (2016) “Bir Baraj Karşıtı Mücadelenin Yükselişi ve Düşüşü: Yusufeli Baraj ProjesiveHidro-Kalkınmanın Zaman-Mekân Siyaseti”, Der: Cemil Aksu, Sinan Erensü ve Erdem Evren, Sudan Sebepler Türkiye'de Neo- Liberal Su-Enerji Politikaları ve Direnişleri, İstanbul, İletişim Yayınları: 269-291.
• Genç, F. (2016) "Neoliberal Dönüşümün Çay Evresi", Der. Deniz Yıldırım ve Evren Haspolat, Değişen Karadeniz'i Anlamak, Ankara, Phoenix Yayın- ları:257-281.
• Genç M. (2000) “Osmanlı İktisadi Dünya Görüşünün Klasik İlkeleri ve Temel Değerleri”, Osmanlı imparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, İstanbul, Ötüken Yayınları: 68-86.
• Gençoğlu, M. (2011), “11864 ve 1871 Vilâyet Nizamnamelerine Göre Osmanlı Taşra İdaresinde Yeniden Yapılanma,” editör; Ahmet Kibar ÇETİN, Çan- kırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Çankırı, Ka- ratekin matbaacılık, 2(1): 29-50.
• Goloğlu, M. (2000), Trabzon Tarihi Fetihten Kurtuluşa Kadar, Bütün Eserleri 1, Trabzon, Serander Yayınları.
• Gürsoy, C. R. (1957), Türkiye'nin Coğrafi Taksimatında Yapılması İcabeden Bazı Tashihler, Ankara, A.Ü.DTCF Dergi. c.XV, s.1-3:219-239.