KOŞU BANDI ÜRETİMİ KURAMININ YEŞİL YOL KARŞITI YEREL HAREKETE UYGULANMASI

Yıl 2016, Cilt: 13 Sayı: 52, 119 - 137, 15.12.2016

Çağrı Eryılmaz

Öz

Bu çalışmanın amacı Yeşil Yol projesine karşı gelişen yerel çevre hareketini ekonomik büyüme-çevre koruma çelişkisi üzerinden incelemektir. Küresel kapitalizme uyum ve refah artışı amacıyla, sürekli ekonomik büyüme sürecindeki Türkiye’de enerji, maden ve yol gibi altyapı projeleri ülkenin dört bir yanında gerçekleşti- rilmektedir. Gelişmekte olan Türkiye’de gelir dağılımı adaletsizli- ğine rağmen refah artışını sağlayan bu süreç, kaçınılmaz biçimde çevresel bozulmalara neden olmakta ve özellikle yerelde maden, santral ve yol karşıtı çevre hareketlerini ortaya çıkarmaktadır. Doğu Karadeniz Yaylalarını birbirine bağlayan 2.600 kilometre uzunluğundaki Yeşil Yol Projesi de turizmi geliştirmeyi hedefler- ken çevresel bozulmaya neden olacağı kaygısıyla bir çevre hareke- tine neden olmuştur. Bu çalışmada, ABD’deki benzer yerel çevre hareketlerine uygulanmış Koşu Bandı Üretimi Kuramına göre Ye- şil Yol karşıtı hareketi üç başlık altında incelenmektedir. Ekono- mik Büyüme-Çevre Çelişkisi başlığında ise gelişmekte olan ülke ekonomisinin doğal alanları kitle turizmine açarken 2.600 kilo- metre uzunluğunda ve normalden geniş olarak planlanan Yeşil Yol projesinin yerel yaşamı ve doğayı tehdit ettiği ortaya konmakta- dır. Kullanım Değeri-Değişim Değeri Ayrımı başlığında ise yaylala- rın hayvancılık, dinlenme ve yerel pansiyonculuk şeklindeki kul- lanımı ile proje sonunda gerçekleşecek kitle turizminin getireceği refah artışı ve çevrenin bozulması öne çıkmaktadır. Projeye karşı olanlar kullanım değerini ve çevreyi korumayı savunmaktayken destekleyenler ise değişim değerinin getireceği refah artışını ve düzenli yapılaşmayı talep etmektedirler. Örgütlenme ve Medya başlığında Yeşil Yol projesine karşıt yerel hareketlerin barışçıl ey- lemlerinin başarıya ulaşmasında ulusal medyada yer alabilmeleri- nin ve yereli aşan bölgesel platformlar oluşturabilmelerinin önemi ortaya konmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yeşil Yol, çevrecilik, turizm, yerel hareket, Koşu Bandı Üretimi

On the Implementation of the Theory of Treadmill Production to the Local Movement Opposing the Green Way

Öz

This study aims to analyse the environmental grassroots move- ment against Green Road Project through the dilemma of economic growth-conservation. Energy, mine and road like infrastructure projects are realized among the country that is in the process of continuous economic growth to adapt global capitalism and to in- crease welfare. This process of economic growth providing in- crease in welfare despite of inequality of income distribution, in- evitably causes environmental degradation and generates envi- ronmental movements against mine, plant and road projects par- ticularly in locals. While Green Road Project with 2.600 km linking East Black Sea Plateaus aims to develop tourism, it also ignites a grassroots movement due to concern for environmental degrada- tion. This study examines the grassroots movement against Green Road Project under 3 topics through the perspective of the Treadmill of Production Theory that is used in similar movements in USA. The Contradiction of Economic Growth-Environment topic states that economy of developing country opens natural areas to mass tourism, however 2.600 km of wider road threatens local life and nature. Difference between Use Value and Exchange Value topic declares the tension between use of plateaus for animal hus- bandry, recreation and local tourism and income increase and en- vironmental degradation due to mass tourism. People against the project defend the use value and environmental protection while others supporting Green Road ask for income increase and planned settlement. Organization and Media topic shows the ef- fect of national media and regional organizations on success of peaceful actions of grassroots movements against Green Road Project.

Anahtar Kelimeler

Green Road, environmentalism, tourism, grassroots movement, The Treadmill of Production

Kaynakça

• ADAMAN Fikret, Bengi Akbulut ve Murat Arsel (2015). “Environmentalism of The Malcontent: Anatomy of an Anti-Coal Power Plant Struggle in Turkey”, The Journal of Peasant Studies, 42(2):317-395. DOI: 10.1080/ 03066150.2014.971766.
• ARI Melek (2013). Impact of Environmental Movements on Energy Policy- Making Process in Turkey: Case Studies of Loç Movement and Anti- Nuclear Movement, Koç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• AYYILDIZ Tuğba (2015). Doğal Kaynakların Korunması ve Sürdürülebilir Değerlendirilmesinde Sivil İnisiyatiflerin Rolü, Muğla Sıtkı Koçman Üni- versitesi, Eğitim Bil. Enst., Muğla (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• ÇOBAN Aykut (2004). “Community-based Ecological Resistance: The Ber- gama Movement in Turkey”, Environmental Politics, (13) 2: 438-460.
• DANIŞ Timur (2016). Yeşil Yol’a Karşı Samistal’de 50 Gün, İstanbul: Cadde Yayınları.
• DIANI Mario ve Paolo R. Donati (1999). “Organisational Change in Western European Environmental Groups: A Framework for Analysis”, Envi- ronmental Politics, 8 (1): 13-34.
• DÖNMEZ Emre (2013). Political Ecology of Small Hydraulic Power Plant Constructions in the Province of Rize, Boğaziçi Üniversitesi, Çevre Bilim- leri Enstitüsü, İstanbul (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• DURAL Baran (2008). “Türkiye’de Çevreci Harekete Sağlanan Destek ve Yeşil Siyaset”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (10) 2: 190- 216.
• ERYILMAZ Çağrı (2012). Social Ecology Challenges Environmental Participa- tion: HES Opposition Cases in Turkey, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• MERTIG Angela G., Riley E. Dunlap ve Denton E. Morrison (2002). “The En- vironmental Movement in the United States”, Handbook of Environmen- tal Sociology, Editörler: DUNLAP Riley ve William Michelson, Westport: Greenwood Press, 449-481.
• ÖZEN Hayriye (2009). “Bergama Mücadelesi: Doğuşu, Gelişimi ve Sonuçla- rı”, Atılım Üniversitesi, Kütüphane ve Dokümantasyon Müdürlüğü, E- Bülten, 4. (http://ebulten.library.atilim.edu.tr/sayilar/2009- 03/makale_04.html).
• PAKER Hande, Fikret Adaman, Zeynep Kadirbeyoğlu ve Begüm Özkaynak (2013). “Environmental Organisations in Turkey: Engaging the State and Capital”, Environmental Politics, 22 (5): 760-778.
• SCHNAIBERG Allan, David N. Pellow ve Adam Weinberg (2002). “The Treadmill of Production and The Environmental State”, Research in So- cial Problems and Public Policy 10: 15-32. DOI: 10.1016/S0196- 1152(02)80004-7.
• STAGGENBORG Suzanne (2012). Social Movements, Oxford University Press: Kanada.
• ŞENDENİZ Özlem (2012). Toplumsal Hareketler Repertuarının Dönüşümü: Fındıklı HES Muhalefeti Örneği, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• TIKANSAK Osman (2012). A Field Research on the Perceptions of Environ- mentalism in the Local Anti Small Hydropower Stations Resistance in Turkey: The Case of Fındıklı and Şavşat Regions, İstanbul Bilgi Üniversi- tesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).