Öz
Çorum tarihi süreç içerisinde pek çok uygarlığa ev sahipliği yapmış önemli kentlerden bir tanesidir. En eski yerleşim dönemlerinden, gü- nümüze stratejik konumunu korumayı başarmıştır. Şehirde hemen her dönemde yeni imar faaliyetleri gerçekleştirilmiştir. Anadolu Sel- çuklu döneminde bölgede pek çok eser inşa edildiği yazılı kaynaklar- da geçmektedir. Ancak, bunların büyük bölümü günümüze ulaşama- mış olup, bugün ayakta olan abidevi yapıların çoğu Osmanlı dönemine aittir. Osmanlı döneminden kalan camii, mescit, medrese, türbe, dergâh, hamam vb. yapı gruplarının dışında sivil mimari örnekleri de günümüze ulaşan önemli eserlerdendir. Geleneksel Çorum Evleri esas itibariyle tek veya iki katlı müstakil yapılar olarak inşa edilmiştir. Şe- hirde, Osmanlı idari teşkilatında görev alan yetkililer, şehrin önde ge- len kişileri tarafından yaptırılan avlulu, üç katlı, müştemilat ve servis mekânlarından oluşan büyük konaklar da mevcuttur. Tarihi evlerde, mimari süsleme ağırlıklı olarak ahşap üzerine yoğunlaşmakla birlikte belirli mimari elemanlarda alçının, başkent İstanbul üslubundaki ör- neklerle yarışabilecek nitelikte olduğunu söylemek mümkündür. Os- manlı dönemi özellikle saray mimarisinde görülen süsleme unsurları- nın bu bölge evlerinde dönem üslubuna uygun bir biçimde yapıldığı görülmektedir. Bu makalenin konusu Çorum merkezde yer alan gele- neksel konak ve evlerde kullanılan alçı bezemelerin tespiti ve yorum- lanmasıdır. Araştırma kapsamında incelenen örneklerde alçı, ocaklar- da, ocak ağız kaşlarında, çiçekliklerde, lambalıklarda ve baca kapakla- rında kullanılmıştır. Bu birimler üzerinde görülen süslemeler, Osman- lı geç döneminde başkentte görülen barok, rokoko gibi Batı kökenli süsleme motiflerinin taşra örneklemesidir. Çalışmanın amacı, Çorum merkezde yer alan geleneksel Türk evleri ile konaklarının mimari elemanların şekillendirilmesinde ve süslemesinde görülen alçı mal- zemenin farklı alanlarda kullanımı, süsleme motifleri, dönem özellik- leri ile ikonografik yorumlarının Sanat Tarihi disiplini çerçevesinde tanıtılmasıdır.
Anahtar Kelimeler
Çorum Tarihi Çorum Evleri Alçı Süsleme Gele- neksel Konut Süsleme.
Kaynakça
- AKIN Emine S. - HANOĞLU Canan (2013) “Tokat Geleneksel Konut Mima- ri’sinde İç Mekân Alçı Süslemeleri”, Vakıflar Dergisi, (40) Ankara: 163- 184.
- AKOK Mahmut (1951) “Çorum’un Eski Evleri”, Arkitekt, 9-10, İstanbul: 171- 189.
- ANONİM (2012) Çorum Kültür Envanteri, Çorum: Çorum Valiliği Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.
- ANONİM (2004) Çorum’da Yaşayan Tarih “Veli Paşa Konağı”, Çorum Beledi- yesi Tarihi Kentler Birliği Tarihi ve Kültürel Mirası Koruma Proje Ve Uy- gulamalarını Özendirme Yarışması, Ankara.
- ARIK Rüçhan (2000) Kubad Abad Selçuklu Saray ve Çinileri, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
- BLAİR Sheila, - BLOOM Jonathan (2007) “İslam Süsleme Sanatı”, İslam Sana- tı ve Mimarisi, İstanbul: 124-127.
- KARAÇAĞ, Abdullah (2006) “Alçı Sanatı”, Anadolu Selçukluları ve Beylikler Dönemi Uygarlığı II, Ankara:493-505.
- ÖNAL M. Mustafa- ÇELLEK Seda (2016) “İç Anadolu’da Geleneksel Türk Evleri, Yapısal Özellikleri, Yozgat Ve Kırşehir Örneği” I. Uluslararası Bozok Sempozyumu (05-07 Mayıs/May 2016), Cilt: 4, Yozgat, s.315-331.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Ekim 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Cilt: 14 Sayı: 55 |
