Türkiye’de Yerel Çevre Hareketlerinin Çeşitliliği: Karadeniz Bölgesi Örnekleri

Yıl 2017, Cilt: 14 Sayı: 55, 269 - 286, 15.10.2017

Çağrı Eryılmaz

Öz

Bu araştırmanın amacı, geleneksel, kentli, hiyerarşik ile profesyonel çevrecilikten çok farklı olanve 2000 yılı sonrasında yükselen Türki- ye’deki yerel çevre hareketini analiz etmektir. Zira, ülke çapında plan- lanan binlerce küçük ölçekli hidroelektrik santral (HES) projesine karşı çıkan kırsal topluluklar ilk kez bir yerel harekete katılmışlardır. Alan çalışması kapsamında, yerel çevre hareketinin en belirgin olduğu Karadeniz Bölgesiçevreci etkinlikler, örgütlenme ve bilim, teknoloji, ekonomi ile politikaya yaklaşımlarına göre analiz edilmiştir. Yerelde ortaya çıkan çevre hareketinin iki yıl süren takibi sonucunda örgüt- lenme ve politika farklılıklarına göre seçilen üç alanda toplam 27 yarı- yapılandırılmış görüşme gerçekleştirilmiştir. Alan çalışması bulguları göstermektedir ki kırsal bölgelerde yaşayan yerel halk “yaşam alanla- rını savunmak” için hayatlarında ilk defa hem çevre protestolarına ka- tılmış hem de yaşam alanlarına dair karar alma süreçlerine katılmayı talep etmişlerdir. Yaşam alanlarına yönelik tehditler, yerel halkı edil- gen kırsal topluluk durumundan ekosistemlerini savunan etkin yurt- taşlara dönüştürmüştür. Yerel çevreci hareket, kırsal toplulukların temsilciler ve bürokratları aşarakkarar alma süreçlerine katılım talep- lerini ve vatandaşlık haklarını kullanma potansiyellerini göstermek- tedir. Ayrıca, yerel çevreci hareket HES konusunda etkin olmaktan ka- çınan ve özel sektör ile kamu kurumları ile birlikte hareket eden ulu- sal ve uluslararası çevreci sivil toplum kuruluşlarını güçlü bir biçimde eleştirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Taban hareketi, çevreci hareket, protesto, çevre- cilik, Karadeniz

DIVERSITY OF HES OPPOSITION MOVEMENT IN TURKEY: BLACKSEA REGION CASES

Öz

This paper aims to grasp the raising environmental grassroots move- ment after 2000 throughout Turkey, as it seems much different from traditional, urban, hierarchical and professional environmentalism. For the first time, rural people developed hundreds grassroots movements throughout the country challenging thousands of small- scale hydroelectric power plant (HES) projects. The field study is based on the analysis of environmental activities, organization and approaches to science and technology, economy, politics in Black Sea Region where the grassroots movement is much significant. After two years of following hundreds of cases, three fields are chosen that are different in terms of organization and politics, then 27 semi- structured interviews were conducted on the field. Field study shows that rural and local people, defending their living space, not only joined the environmental protests but also asked to join decision- making mechanisms about their livelihood. The threat to livelihoods dialectically makes passive rural people become active citizens de- fending their ecosystem. Environmental grassroots movement shows civic potential of their communities and leads them to participate into decision-making. Rural people demand to decide about their lives in- stead of representatives and bureaucrats. Moreover, they strongly criticize national and international environmental NGOs that avoid challenging HES projects and acting together with corporate and state organizations.

Anahtar Kelimeler

Grassroots, environmental movement, protest, environ- mentalism, Black Sea

Kaynakça

• ÇOBAN Aykut (2004). “Community-based Ecological Resistance: The Ber- gama Movement in Turkey”, Environmental Politics, 13(2): 438-60.
• DALTON, Russell J., Steve Reccia ve RoberRohrschneider (2003), “The Envi- ronmental Movement and The Modes of Political Action”, Com-parative Political Studies, 36, 7: 743-71.
• DIANI Mario ve Paolo R. Donati (1999). “Organisational Change in Western European Environmental Groups: A Framework for Analysis”, Environ- mental Politics, 8 (1): 13-34.
• DÖNMEZ Emre (2013). Political Ecology of Small Hydraulic Power Plant Constructions in the Province of Rize, Boğaziçi Üniversitesi, Çevre Bilim- leri Enstitüsü, İstanbul (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• DURAL Baran (2008). “Türkiye’de Çevreci Harekete Sağlanan Destek ve Yeşil Siyaset”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2):190- 216.
• ERENSU Sinan (2011). “Problematizing Green Energy: Small Hydro Plant Developments in Turkey”, ESEE 2011 Konferansı’nda sunuldu, 14-18 Haziran 2011, İstanbul.
• ERYILMAZ Çağrı (2012). Social Ecology Challenges Environmental Partici- pation: HES Opposition Cases in Turkey. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara (Yayınlanmamış Doktora Tezi).