İLK VİLAYET SALNAMESİ OLAN 1283 (1866-1867) TARİHLİ SALNAMEYE GÖRE BOSNA’NIN İDARÎ YAPISI

Yıl 2018, Cilt: 15 Sayı: 59, 205 - 231, 15.09.2018

Zemzem Yücetürk

Öz

Türkçede yıllık anlamına gelen ve diğer bir ismi de “nevsal” olan sal- name kelimesi, Farsça “sal” olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Resmî salnameler devlet, vilayet ve nezaret salnameleridir. Osmanlıda ilk devlet salnamesi 1847 yılında çıkarılmış, 1922’ye kadar da yayınlan- masına devam edilmiştir. Vilayet salnamesi ilk defa 1283’de (1866- 67) Bosna’da yayınlanmıştır. Daha sonra Halep (1284), Konya (1285), Suriye (1285) ve Tuna (1285) salnameleri yayınlanmıştır. Beyrut vi- layeti tarafından 1333-1335 (1915-1917) yıllarında ve Bolu livası ta- rafından 1337-1338 (1921-1922) yıllarında çıkarılan salnameler Os- manlı Devleti’nde çıkarılan son vilayet salnameleridir. Resmî salna- melerden nezaret salnameleri ise 1282-1326 (1865-1908) yılları ara- sında çıkarılmıştır. Osmanlı Devleti’nde bazı özel kurum ve kişilerin çıkardığı salnameler de özel salnameler grubuna girmektedir. Bunlar- dan ilki Ali Suavi tarafından “Türkiye” adıyla 1288 (1871)’de Paris’te çıkarılmıştır. Olayların tarihleriyle birlikte tutulduğu salnameler, ge- nelde Osmanlı Devleti’nin ve özelde vilayetlerinin iktisadî, siyasî, as- kerî ve idarî yapısı hakkında araştırmacılara geniş bilgi sunmaktadır. İşte biz bu çalışmada 1283 (1866-67) tarihli ilk vilayet salnamesi olan Bosna salnamesine göre Bosna’nın idarî yapısını ele aldık.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Vilayet, Bosna, Salname, İdarî Yapı.

Kaynakça

• SEYİTDANLIOĞLU Mehmet (1995). “XIX. Yüzyıl Türkiye Yönetim Tarihi Kaynakları: Bir Bibliyografya Denemesi”, Kamu Yönetimi Disiplini Sem- pozyumu Bildirileri, I. Cilt, Ankara: 345-367.
• SEYİTDANLIOĞLU, Mehmet (1996). “Yerel Yönetim Metinleri III: Tuna Vila- yeti Nizamnamesi”, C. 5, S. 2, Çağdaş Yerel Yönetimler: 67-81. Takvîm-i Vekâyi, 1281.
• TURAL Erkan (2004). “Bir Belge 1861 Hersek İsyanı, 1863 Eyalet Teftişleri ve 1864 Vilayet Nizamnamesi”, C. 13, S. 2, Çağdaş Yerel Yönetimler: 93- 123.
• TURAL Erkan (2005). “1864 ve 1871 Vilayet Nizamnameleri ve 1876 İdare-i Umumiyye-i Vilayat Talimatnamesi”, C. 14, S. 1, Çağdaş Yerel Yönetim- ler: 71-91.
• YÜKSEL Ahmet-Zafer Karademir (2014). “Osmanlı İdaresinde Tuzla Sanca- ğı’nın Sosyal, İktisadi ve Askeri Vaziyeti”, S. 18, Tarih Okulu Dergisi (TOD), Haziran: 269-283.