1912-1913 BALKAN SAVAŞLARI’NDA EDİRNE’NİN SÜKÛTU VE YAŞANAN FACİÂLAR

Yıl 2018, Cilt: 15 Sayı: 60, 1 - 33, 15.12.2018

İlker Alp

Öz

Emperyalist devletlerin yönlendirmesiyle ittifak kuran Balkan devlet- leri, yayılmacı emellerle Ekim 1912’den itibaren Osmanlı Devletine saldırmışlardır. 1913 yılının Eylül ayına kadar süren ve iki evrede gerçekleşen Balkan Savaşları’nda Osmanlı Devleti, ağır bir yenilgiye uğrayarak Rumeli’deki topraklarının %83’ünü kaybetmiştir. Bu savaş- ta Şükrü Paşa’nın komutasındaki Edirne Müstahkem Mevkii, üstün düşman kuvvetleri karşısında, büyük fedakârlıkla şanlı bir müdafaada bulunmuştur. Fakat gıda stoklarının tükenmesi, iklim şartlarının da- yanılmaz derecede ağırlaşması ve düşman saldırılarının had safhaya varması sonucunda, müdafaa askerî açıdan sürdürülemez hâle gelmiş- tir. Bu nedenle Edirne, 160 gün süren bir direnişin ardından, 26 Mart 2013 tarihinde Bulgar ve Sırp kuvvetlerine teslim olmuştur. Şükrü Pa- şa ve üst rütbeli subaylar Sofya’ya götürülmüş, alt rütbeli subaylar ise toplama kamplarına sevk edilmiştir. Şehrin teslim olmasıyla birlikte şehri savunan 45.000 askerin tamamı esir alınmıştır. Resmî kayıtlara göre kuşatma süresince 13.000 şehit verilmiştir. Edirne’nin sükûtu- nun ardından kentte yağma olayları yaşanmış, halka ve askerlere yö- nelik büyük bir mezalim yapılmış, binlerce esir Türk askeri plânlı ve sistemli bir şekilde katledilmiştir. En ağır vahşetlerden biri Tunca Adası mevkiindeki Sarayiçi toplama kampında yaşanmıştır. Burada
20.000 civarında Türk esiri açlık, soğuk, bulaşıcı hastalıklar ve kötü muamele sonucunda hayatını kaybetmiştir. Hayatta kalabilen esir Osmanlı askerleri Bulgaristan’daki Sinekli, Harmanlı, Hasköy, Eski- zagra vd. esir kamplarına götürülmüşlerdir. Fakat Bulgaristan'daki esir kamplarında da vahşete devam edilerek 3.000-4.000 kişilik grup- lar toplu olarak katledilmiştir. Bulgaristan’da şehit edilen ve akıbeti bilinmeyen esir askerlerin sayısı muhtemelen 35.000 civarındadır. Balkan Savaşları ile Edirne’nin işgali sürecinde Türklere yapılan mezâlimin unutulması, özellikle gençlerimizin yüz yıl önce cereyan eden hadiseleri yeterince bilmemesi nedeniyle ve tarihten ders alın- ması maksadıyla bu üzücü konu üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Balkan Savaşları, Şükrü Paşa, Edirne’nin İşgali, Sarayiçi Faciası, Eskizagra Katliamı

Kaynakça

• ARTUÇ İbrahim (1988). Balkan Savaşı, İstanbul: Kastaş Yayınları.
• BAYKAL Bekir Sıtkı (1965). “Edirne’nin Uğramış Olduğu İstilâlar”, Edirne- Edirne’nin 600. Fetih Yıldönümü Armağan Kitabı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları: 179-195.
• Carnegie Endowment for International Peace (1914). Report of the Interna- tional Commission to Inquire into the Causes and Conduct of the Balkan Wars, Washington D.C.: the Endowment.
• CEMİL Dr. (1330). Bulgar Vahşeti, İntikâm, Evlâd ve Ahfâda Yadigâr, Der- sa’adet: Kader Matbaası.
• CEVAT Ahmet (2017). Kırmızı - Siyah Kitap 1328 Faciası (1912-1913 Balkan Savaşı), Haz.: Alaettin Coşkun, İstanbul: Bilge Karınca Yayını.
• CİRİLLİ Gustave (2012). Edirne Kuşatması Günlüğü (Kuşatma Altında Bir Kişinin İntibaları), Çev.: Fazıl Bülent Kocamemi, İstanbul: Ceren Yayın- cılık.
• ÇAĞAN Nazmi (1965). “Balkan Harbi’nde Edirne (1912-1913)”, Edirne - Edirne’nin 600. Fetih Yıldönümü Armağan Kitabı, Ankara: : Türk Tarih Kurumu Yayınları: 197-213.