Öz
Altın Orda Devleti’nin haleflerinden biri olan Kırım Hanlığı da tıpkı se- lefi gibi Moskova çarlarından haraç alıyordu. Muhtelif isimlerle anılan bu haraçlar ödenmediği takdirde Kırım atlıları Rusların yaşadıkları bölgelere yağma akınları düzenleyip meskûn mahalleri talan ediyor- lardı. Türk-Tatarlara Ödenen haraçların miktarı ve mahiyeti ise Kırım Hanlığı ile Moskova Çarlığı arasındaki güçler dengesiyle doğrudan alâkalıydı. Filvaki Kırım hanlarının Rusları çarlarını kendilerine öde- meye icbar ettikleri haraç türlerinden biri de “Tiş/Tiyiş” isimli senevî vergi idi. Kırım Hanlığı kaleminden çıkmış diplomatik belgelerde de sıklıkla geçen bahse konu vergi terimi bilhassa XIX. yüzyılın ilk yarı- sından itibaren Rus şarkiyatçılar arasında tartışma konusu olmuştur. Taşıdığı tarihî ehemmiyet nazar-ı itibara alınırsa, XVI. ve XVII. yüzyıl- larda Kırım devlet ricalinin önemli gelir kaynaklarından olan “Tiş/Tiyiş” tabirinin irdelenmeye muhtaç bir vergi terimi olduğu açık- tır. Öte yandan, en eski çağlardan beri önemli bir ticarî emtia olan mors dişi Osmanlı İmparatorluğu’nda da rağbet görmüştü. Nitekim Osmanlı mahkeme kayıtlarında bu egzotik ürünle ilgili kayıtlar mev- cuttur. Kırım ve Osmanlı topraklarından başka Avrupa pazarına da gi- ren mors dişinin her devirde önemini koruduğu anlaşılmaktadır.
Kaynakça
- SÖYLEMEZ Yavuz (2016). Es Sebü’s-Seyyâr fi Ahbâr-ı Mülûki’t-Tatar (Tenkit- li Metin Neşri, İnceleme), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İz- mir. (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
- STORA Nils (1987). “Walrus Hunting in Spitsbergen”, Études/Iunit/Studies,C. 11, II (2): 117-137.
- TOGAN İsenbike (2013). “Türk-Çin İlişkilerinde Ticaretin Rolü”, Türkiye’de Çin’i Düşünmek-Ekonomik, Siyasi ve Kültürel İlişkilere Yeni Yaklaşımlar, Ed. Selçuk Esenbel, İsenbike Togan, Altay Atlı, İstanbul: Boğaziçi Üni- versitesi Yayınevi: 11-30.
- VESELOVSKİY N. İ. (1915). “O Turetsko-Tatarskom Slove Tış (Zub) v Diplo- matiçeskih Dokumentah”, Jurnal Ministerstva Harodnago Prosveşçeniya, Novaya Seriya, Çast LVI (56): 329-331.
- ZABELİN İ. E. (1884). Poslanie Tsarya İvana Vasilyeviça k Aleksandriysko- mu Patriarhu İoakimu c Kuptsom Vasilyem Poznyakovım i Hojdenie Kuptsa Poznyakova v İerusalim i po İnım Svyatım Mestam 1558 Goda, Moskova.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Aralık 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 15 Sayı: 60 |
