BAĞIMSIZLIĞININ 27.YILINDA KIRGIZİSTAN’DA DEVLET DİLİNİN DURUMU

Yıl 2018, Cilt: 15 Sayı: 60, 124 - 134, 15.12.2018

Gülzura Cumakunova

Öz

Makale, Kırgızistan’ın devlet dilini, yakın geçmişi ve bugünkü durumu ekseninde değerlendirerek onun işlevsel fonksiyonlarını artırmanın yollarını, ülke içinden ve dışından devlet diliyle alakası olan bütün dil- lerle orantısını ülkenin dil siyaseti çerçevesinde dengeleme yollarına dikkat çekmeyi hedeflemektedir. Kırgız dili, Kırgızistan’ın 1991 yılın- da bağımsızlığına kavuştuğundan itibaren çok uluslu ülke halkının ile- tişim ihtiyacını tam karşılama görevini üstlenecek devlet dili statü- sünü kazanmıştır. Ne var ki bağımsızlığın 27. yılına gelinen günü- müzde devlet dili statüsünü tam anlamıyla yerine getiremediği, ulusal çapta siyasetin, ekonominin, teknolojinin, bilimin ve yüksek öğretimin dili seviyesine ulaşamadığı tespit edilmektedir. Kırgız dilinin devlet dili olarak yetersiz kalmasındaki nedenler, gerekli sosyal işlevlerin yerine getirilmeyişi gibi iç etkenlerden olduğu kadar, dünyadaki kü- reselleşmenin getirdiği kültürel tesirler gibi dış etkenlerden de kay- naklanmaktadır. Makalede devlet dilinin gelişmesini zorlaştıran en- geller olarak devlet dilinin güçlendirilmesi ve yaygınlaştırılması me- kanizmalarının yetersizliği, sonradan kabul edilmiş resmi dil arasın- daki fonksiyon ayrımının netleştirilmemiş olmasına dikkat çekiliyor ve dilin iç kaynaklarını güçlendirici ve çok uluslu ülkede diller arası sorunları çözmeye yönelik bazı fikirler paylaşılacaktır. Makale, Kırgı- zistan'daki mevcut resmi dile ve hem ülke içinde hem de ülkenin dil politikaları bağlamında dışarıdan gelen resmi dille ilgili olarak, işlev- sel rolünü geliştirme ve konumunu diğer tüm dillerle dengeleme yo- luna dikkat çekmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kırgız Dili, Rus Dili, Devlet Dili, Resmî Dil, Devle- tin Dil Siyaseti.

Kaynakça

• ABDULDAYEV Esengul (1998). Azırkı kırgız tili. Bişkek.
• “Analiz tekuşçey situatsii”. Sbornik ofitsiyal’nıh dokumentov po gosudarst- vennomu yazıku Kırgızskoy Respubliki. Bişkek, 2014: 139-141.
• AYTMATOV Çıngız (2008). “Erte kelgen turnalar”Çıgarmalarının segiz tom- duk jıynağı. Bişkek:Biyiktik: C.(3): 167-279.
• BATMANOV İgor (1963). Sovremennıy kirgizskiy yazık. Frunze. CUMAKUNOVA Gülzura (2000). “Atatürk’ün Harf Devrimi ve Kırgızistan’daki Alfabe Meselesi”. Türksoy. Türk Dünyası Kültür, Sanat, Haber ve Araştırma Dergisi. (2): 11-15.
• CUMAKUNOVA Gülzura (2013). “Kırgız Türkçesinin Latin Alfabesine Geçi- şinde Dikkate Alınacak Noktalar”. VI. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri. IV (1), Ankara: 951-960.