TUNA ÖTESİ ve YUKARI MACARİSTAN BÖLGELERİNDE OSMANLI- HABSBURG SINIR ÇATIŞMALARI (1567-1580)

Yıl 2019, Cilt: 16 Sayı: 61, 17 - 30, 15.03.2019

Mehmet Solak

Öz

Osmanlı ile Avrupa güçleri arasında bir çatışma alanı olarak Balkanlara sınır kuramı çerçevesinde bakacak olursak, çoğunlukla ana suyolları boyunca kurulan Osmanlı-Habsburg sınırı çok özel bir Balkan müessesesi olarak karşımıza çıkıyor. Osmanlı İmparatorluğu, 16. yüzyılda savaşın mekânı olarak Tuna Havzasını görüyordu. Bu nedenle, Macaristan ve Hırvatistan’daki Tuna bölgesi üzerindeki hâkimiyet alanını sürekli genişletti. Habsburg Monarşisi, Adriyatik Denizi’nden Karpatlara kadar uzanan bir sınır savunma sistemi kurarak bu Türk tehdidine karşı koydu. Osmanlılar ve Habsburgların toprak kazanımları ve kaybetmeleri sonucunda sınır her defasında yeniden organize edilmiştir. Bu değişimler doğrultusunda iki imparatorluğun mücadelesi, dört yüz yıl boyunca Balkanlarda ne olup bittiğini anlamamız açısından çok önemlidir. Bu savunma sistemi, Macar ve Hırvat coğrafyası içindeki farklı askeri idari bölgeler olan başkaptanlıklardan oluşuyordu. Osmanlı-Habsburg sınır bölgesindeki iki siyasi güç arasındaki mücadele, büyük ve küçük birliklerin sürekli karşılıklı baskınları (istilaları) şeklinde gerçekleşmiştir. Osmanlı İmparatorluğu, sınır savunmasında ortaya çıkan güvensizlik ortamını ortadan kaldırmak için yerel önlemler aldı. Bu çalışma, 1567-1580 yılları arasında Habsburg Monarşisinin gerçekleştirdiği baskınları ortaya çıkararak, sınır savunması sırasında Osmanlı İmparatorluğu tarafından alınan önlemlere odaklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yukarı Macaristan, Tuna Ötesi, Cis-Danubian, Tata, Eğri, Hatvan.

Kaynakça

• ÁGOSTON, Gábor (1998). “Habsburg and Ottomans: Defense, Military Change and Shifts in Power”. Turkish Studies Association Bulletin. XXII/1: 126-141.
• ÁGOSTON, Gábor (2003). “XVI. Yüzyılda Macaristan’da Osmanlı Barut Üretimi: Budin Baruthânesi”. (çev. Zafer Gölen). Belleten. LXVII/249: 541-552.
• ÁGOSTON, Gábor (2010). “Danube River”. Encyclopedia of the Ottoman Empire, (ed. Gábor Ágoston-Bruce Alan Masters). New York: Infobase Publishing. 174-175.
• ALTAYLI, Yasemin (2009). “Macarca Mektuplarıyla Budin Beylerbeyi Sokullu Mustafa Paşa (1566-1578)”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi. XLIX/2: 157-171.
• BRANDI, Karl (1939). The Emperor Charles V. London: Jonathan Cape.
• CELALZÂDE, Salih Çelebi (2016). Târîh-i Sefer-i Zafer-Rehber-i Alaman [Kanunî Sultan Süleyman’ın Alaman Seferi (1532)]. (hzl. Fatma Kaymaz). İstanbul: Çamlıca Yayınları.
• ÇOBAN, Erdal (2002). XVI. Yüzyılda Kopan Sancağı (Macaristan). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayınlanmamış Doktora Tezi).