“DELLEK” KELİMESİNİN AZERBAYCAN TÜRKÇESİNDEKİ ANLAM BOYUTLARI VE ANADOLU’DAKİ KARŞILIĞI ÜZERİNE

Yıl 2019, Cilt: 16 Sayı: 64, 685 - 693, 15.12.2019

Mahmut Sarıkaya

Öz

"Dellekler" hamamlarda erkek müşterileri keseleyip yıkayan erkek hizmetçi anlamının yanında berber, sünnetçi, dişçi ve benzeri birçok mesleği karşılar halde kullanılır. Bu anlamlar dışında delleklerin kan alma, sarılık kesme, damak kesme, kulunç ve siğil tedavi etme gibi pek çok işte de söz sahibi olduğu görülür. Kelimenin tellak kelimesinden fonetik değişikliğe uğrayarak dellek biçimine geldiği ve anlam genişlemesine uğradığı açıktır. İnsan bedenine yönelik çeşitli müdahaleleri ve güzelleştirme çalışmalarını yürüten dellekler toplum içinde usta konumundadır. Delleklik mesleğini kadınlara yönelik icra eden kişiler ise natır olarak adlandırılır. Natırların hamamda kese, masaj yapma, makyaj yapma, kaş alma, ağda yapma, manikür-pedikür, dövme yapma, kulak ve burun delme, hızma ve küpe takma, düğünlerde gelin başı bezeme gibi birçok görevi vardır. Her iki kelime de kök anlamının yanında anlam genişlemesine uğrayarak pek çok meslek grubunu karşılar halde kullanılır. Bu kelimeler toplumun pek çok alanında karşımıza çıkar. Bu çalışmada dellek ve natır kelimelerinin Azerbaycan Türkçesi'ndeki kullanımları ile karşıladıkları anlamlar üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Dellek, Natır, Azerbaycan Türkçesi.

Kaynakça

• AHUNDOV, Ehliman (1978). Azerbaycan Halk Yazını Örnekleri. (çev. Semih Tezcan).Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• AHUNDOV, Ehliman vd. (1985). Azerbaycan Âşıkları ve El Şairleri. (hzl. Saim Sakaoğlu vd.).1. C., İstanbul: Halk Kültürü Yayınları.
• Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (1969). C. IV. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ALTAYLI, Seyfettin (1994). Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• ALTAYLI, Seyfettin (2005). Azerbaycan Türkçesi Deyimler Sözlüğü. Ankara: Prestij Matbaası.
• DEVELLİOĞLU, Ferit (1970). Osmanlıca–Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Doğuş Ltd.Şirketi Matbaası.