MUHAMMED İKBAL’İN MÜSLÜMAN TOPLUMU İNŞASI

Yıl 2020, Cilt: 17 Sayı: 65, 271 - 280, 15.03.2020

Enamullah Aksu

Öz

Bu çalışma 20. yy. İslam siyasi, dini ve ahlaki düşüncesine yeni bir dinamizm ve anlayış kazandıran M. İkbal’in Müslüman toplumunun inşasını konu almaktadır. M. İkbal Müslüman toplumların içine düştükleri kriz, bataklık, esaret ve işgalden kurtarmak suretiyle özgürlüklerine kavuşturmak, bu topluluklardaki çöküş ve sömürüyü önlemek için hayatı boyunca mücadele etmiştir. Bu çerçevede İkbal, parçalanmış ve benliğini yitirmiş Müslüman toplumunu Batı emperyalizmi ve sömürüsüne karşı, Batı toplumundan daha üstün, daha güçlü, daha özgür, daha gelişmiş, benliğini kazanmış, yaratıcı, dinamik, maneviyatlı ve İslam ilkelerine bağlı bir şekilde yeniden inşa etmeyi amaçlamıştır. Ona göre bu toplumu oluşturan bireyler Kur’an’a dönerek, onu benimseyerek ve içselleştirerek kendisini sınırlayan tüm maddi bağlardan kurtularak hakiki özgürlüklerine kavuşacaktır. Bu nedenle İkbal, toplumdan ziyade toplumu oluşturan bireyler üzerine yoğunlaşarak, bireye dinamik bir ruh ve şahsiyet kazandırmaya çalışır. Böylece İkbal, bireyi bütün siyasi ve toplumsal gelişmelerin temeline koyarak ona önemli sorumluluklar yükler. İkbal, özgür, dinamik, mücadeleci, yaratıcı, benliğini kazanmış, aktif ve sorumluluk sahibi bireyler yetiştirerek başta Hindistan Müslümanları olmak üzere bağımsız ve özgür bir toplum inşa etmeyi hedefler. Daha sonra da tüm dünya Müslümanlarının sömürge, zulüm ve esaretten kurtarıp bağımsızlıklarına kavuşturarak İslam dininin bir gereği olarak düşündüğü özgürlük, eşitlik, kardeşlik ve adalet temelinde milli bir Müslüman toplumu inşa etmeyi amaçlamaktadır. Bu toplum ırkçılığı, Batı taklitçiliğini ve mezhep taassubunu kökten reddeder.

Anahtar Kelimeler

Benlik, Birey, Din. Toplum, Özgürlük.

Kaynakça

• İKBAL, M. (2017). Makaleler. (çev. Celal Soydan). Ankara: Hece Yayınları.
• KARAHAN, A. (1974). Dr. Muhammed İkbal ve Eserlerinden Seçmeler. İstanbul: Gençlik Basımevi.
• KAYANİ, M. H. (1995). “Muhammed İkbal, Siyasi Vizyonu Olan Bir Şair”. Muhammed İkbal Kitabı, Uluslararası Muhammed İkbal Sempozyumu Bildirileri. (çev. F. Mehveş). İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Dairesi Başkanlığı Yayınları: 89-97.
• KILIÇ, C. (1994). Büyük Mütefekkir Dr. Muhammed İkbal, Hayatı, Şahsiyeti ve Fikirleri.Ankara: Muradiye Yayınevi.
• MEYNEVİ, M. (H.1327). İkbal-i Lahori: Şairi Farsi Goyi Pakistan. Tahran: İntişarat Yağma. SADİ, K. (1985). Doğunun Uyanışı: İkbal. İstanbul: Vahdet Yayınları.
• SCHİMMEL, A. (2001). Çağın Mevlanası Muhammed İkbal. (çev. Senail Özkan). İstanbul: Kırkambar Kitaplığı.
• TÜZER, A. (2013). “Muhammed İkbal’in Modernlik Paradoksu”. Boyun Eğmeyen Ateşin Dili Muhammed İkbal, Aylık Edebiyat Dergisi. Ankara: Hece Yayınları. 193: 84-117.