TARİH BİLİMİNDE EPİGRAFİK ESERLERİN ÖNEMİ KAPSAMINDA 19. YÜZYILA AİT ERMENİCE EPİGRAFİK ESERLERE DAİR GENEL BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2020, Cilt: 17 Sayı: 68, 961 - 972, 15.12.2020

Yıldız Deveci Bozkuş

Öz

Osmanlı İmparatorluğu’nda Ermenilerle ilgili literatüre bakıldığında karşımıza çıkan temel sorunlardan biri de Ermeni toplumuna dair edebi, kültürel, tarihi ve filolojik boyutuyla ilgili yürütülen çalışmaların sayısının azlığıdır. Kuşkusuz geçmişten günümüze 1915 Olaylarıyla ilgili çok sayıda çalışma yürütülmüş ve yürütülmeye de devam edilmektedir ancak özellikle Ermeni epigrafik eserleriyle ilgili yapılan çalışmalara bakıldığında bu sayının son derece sınırlı olduğu görülmektedir. Buradan hareketle hem bu konudaki sorunlar hem de tarihsel anlamda Osmanlı İmparatorluğu’nda özellikle de 19. Yüzyılın ikinci yarısına ait Ermenice mezar taşları incelenecektir. Bu kapsamda ilk etapta Türkiye’de epigrafi alanı ile ilgili yürütülen çalışmalara kısaca yer verilecektir. Daha sonra özellikle Türkiye’de Ermeni dili ile ilgili yürütülen epigrafik çalışmaların ne düzeyde olduğu ve bu alandaki sorunlara kısaca değinilecektir. Çalışmada ülkemizde özellikle Ermenice mezar taşlarının hangi bölgelerde yoğunluk gösterdiği üzerinde de durularak, Ankara, Mardin, Aydın, Afyonkarahisar vb. yerlerde ve müzelerde tespit edilmiş olan Ermenice mezar taşlarından bazı örnekler sunulacak ve bu taşların nasıl yorumlanması gerektiğine dair bilgilere kısaca yer verilecektir. Bu çalışmada Ermenice mezar taşlarından hareketle 19. yüzyılın ikinci yarısında Ermeni toplumuna dair bulunan bu taşların çevirileri yapılarak genel yapısı değerlendirilecektir. Çalışma kapsamında ayrıca Ermeni mezar taşlarından yararlanılarak, burada yer alan bilgilerin nasıl yorumlanması gerektiği ve bu bilgilerin neden önemli olduğu üzerinde de durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tarih, Osmanlı, Ermeniler, Mezar Taşı, Ankara.

Kaynakça

• LAQUER, H. P. (1997). Hüvel Baki / İstanbul'da Osmanlı Mezarları ve Mezar Taşları. (çev: Selahattin Dilidüzgün). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• TALİ, Ş. (2013). “Kayseri/Gesi Mezarlığı Mezar Taşları Üzerine Bir Değerlendirme”.Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (TAED). 49: 359-390.
• TUNÇEL, G. (2005). “Ayaş Mezar Taşları”. Sanat Tarihi Dergisi. XIV/1: 277-307.
• TÜTENGİL, C. O. (1954). Diyarbakır Basın Tarihi Üzerine Notlar Gazetelerle Dergiler (1869- 1953). İstanbul: İstanbul Matbaası.
• YILDIRIM, S. (2013). “Tarsus Arkeoloji Müzesi’ndeki Osmanlı Dönemi Mezar Taşları”.Tarih Araştırmaları Dergisi. XXXII/53: 303-329.
• YILMAZ, F. – E. KURUL (2015). “Eskiçağ Bilimleri’nin Türkiye’deki Geçmişi ve Geleceği Üzerine Sohbetler I”. Cedrus 3: VII-XXV.