KARADENİZ’İN GÜVENLİĞİ: KARADENİZ’DEKİ MÜCADELE VE SOĞUK SAVAŞ SONRASI TÜRKİYE’NİN POLİTİKASI

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 69, 1 - 16, 15.03.2021

Ferhan Oral , Şafak Oğuz

Öz

Soğuk savaş döneminde Karadeniz, Sovyetler Birliği’nin bölgedeki üstünlüğü nedeniyle NATO ülkeleri tarafından birincil öncelikli olarak görülmemiştir. Bununla birlikte, Romanya ve Bulgaristan’ın 2004 yılındaki NATO üyeliği bölgedeki güç dengesini tamamıyla değiştirmiş ve ABD ile NATO, Karadeniz’de Rusya Federasyonu’nu sınırlama çabalarına hız vermiştir. Ancak NATO’nun Gürcistan ve Ukrayna’yı da pakta dahil etme politikası, Batılı ülkelerce çevrelendiğini düşünen Rusya tarafından sırasıyla 2008 ve 2014 yıllarında sert karşılık bulmuş ve Rusya Federasyonu’na, Kırım’ı ilhak ve Abhazya özerk bölgesi sahillerine erişim fırsatını yaratmıştır. Karadeniz’deki yeni satranç oyunu, Rusya Federasyonu’na Karadeniz Filosunu ve ‘Erişimi Engelleme-Bölgeden Men Etme (A2/AD)’ yeteneklerini güçlendirme imkânı sağlarken, ABD de, Karadeniz’deki deniz tatbikatları ve denizde seyir serbestisi harekâtlarının yanı sıra Bulgaristan ve Romanya’daki yeni NATO deniz üsleri ile bölgedeki varlığını önemli ölçüde artırmıştır. Bunun yanı sıra Türkiye ise son dönemde Rusya ile yakın iş birliği içinde olan bir NATO üyesi olarak, özellikle Montrö Sözleşmesinin kurallarının korunması prensibini esas alacak şekilde Karadeniz’deki bölgesel barışı korumaya çabalamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Karadeniz, NATO, A2/AD, Montrö Sözleşmesi, Deniz Güvenliği.

THE SECURITY OF THE BLACK SEA: THE STRUGGLE IN THE BLACK SEA AND TURKEY'S POLICY IN THE POST-COLD WAR ERA

Öz

During the Cold War, the Black Sea was not considered as the first priority for NATO states because of the supremacy of the Soviet Union in the region. The joining of Romania and Bulgaria to NATO in 2004, however, changed the balance of power in the region completely and the U.S. and NATO accelerated their efforts to contain Russia in the Black Sea. NATO’s policies which aimed at including Georgia and Ukraine to the pact, however, encountered harsh reaction by Russia, which felt encircled by the West in 2008 and 2014 respectively, and provided Russia opportunities to annex Crimea and to access the coasts in the breakaway region Abkhazia. The new chess game in the Black Sea enabled Russia to strengthen its Black Sea Fleet (BSF) and ‘Anti-Access Area Denial’ (A2/AD) capabilities, while the U.S. increased its presence substantially in the region with new NATO bases in Bulgaria and Romania in addition to maritime exercises and freedon of navigation operations in the Black Sea. Turkey, on the other hand, as a NATO member closely cooperating with Russia in recent times, has been struggling to preserve peace in the Black Sea, focusing especially on preservation of the status established by the Montreux Convention.

Anahtar Kelimeler

Black Sea, NATO, A2/AD, Montreux Convention, Maritime Security.

Kaynakça

• KARAKAŞ, G. (2018.12.11). “Deniz Kuvvetlerinden Yeni Hamle!”. Milliyet.
• KARAKAŞ, G. (2016.04.18). “Karadeniz Uyumu Harekatı Sürüyor”. Milliyet.
• KELEŞ, E. (2009). “Rusya’nın Sıcak Denizlere İnme Politikası”. Tarih Araştırmaları Dergisi.XXVIII/46: 89-142.
• KODAY, Z. vd. (2017). “Dünyadaki Bazı Önemli Boğazlar ile Kanalların Coğrafi Özellikleri ve Jeopolitik Önemleri”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. XXI/3: 879-909.
• MACKINDER, H. J. (1942). Democratic Ideals and Reality: A Study in the Politics of Reconstruction. London: National Defense University Press.
• MAHAN, A. T. (1890). The Influence of Sea Power upon History 1660-1783. Boston: Little, Brown and Company.
• ÖZDAMAR, Ö. (2015). “What Should Turkey do to Stabilize the Black Sea Region, Unrewarding Crossroads?”. The Black Sea Region amidst the European Union and Russia. (ed. Anahit Shirinyan – Louisa Slavkova). Sofia Platform: 175-189.
• POLAT, D. Ş. (2017). “NATO ve Rusya Federasyonunun Yeni Mücadele Alanı: Karadeniz”.Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi. V/Özel Sayı: 51-66.
• OKTAY, E. G. (2006). “Türkiye’nin Avrasya’daki Çok Taraflı Girişimlerine Bir Örnek: Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü”. Uluslararası İlişkiler. III/10: 149-179.