OSMANLI-SAFEVİ SAVAŞLARINDAN BİR SAFHA: BAĞDAD SEFERİ’NİN HAZIRLIKLARI (1625/26) VE TAKTİKSEL MÜTALAALAR

Yıl 2022, Cilt: 19 Sayı: 73, 59 - 71, 21.03.2022

Yusuf Heper , M. Murat Öntuğ

Öz

Safevi Şahı Abbas, 1590 Ferhad Paşa Antlaşmasıyla kaybettiği yerleri geri almak için Doğu’da Osmanlılarla giriştiği mücadeleler sonucunda bir üstünlük elde edemeyince iki taraf arasında 1612 yılında Nasuh Paşa Antlaşması imzalanmıştır. Ancak Safevilerin saldırgan tutumları, bu barışı ancak üç yıl ayakta tutabilmişti. Kafkasya ekseninde başlayan mücadeleler, Osmanlıların mağlubiyeti ile neticelenmiş ve 1618 yılında Serav Antlaşması imzalanmıştır. Nitekim Safevi Şahı Abbas’ın Irak-ı Arap topraklarında hak iddia etmesi nedeniyle bu barış hiçbir zaman kalıcı olmadı. Hatta Bağdad ve civarında Bekir Subaşı’nın meydana getirdiği kargaşa hâli Safevilerin Bağdad’a müdahalesiyle son buldu. Böylece iki taraf arasındaki yaşanan uzun soluklu mücadeleler, Safevilerin 1624 yılında Bağdad’ı almasıyla had safhaya ulaştı. Hafız Ahmed Paşa, Bağdad’ı almakla vazifelendirildi. O, Diyarbakır sahrasında yaklaşık beş ay hazırlıklara girişti (Eylül 1625’e kadar). Hazırlıklarını tamamlayarak ordusuyla birlikte Bağdad Kalesi’ne doğru yöneldi ve kaleyi üç taraftan kuşatmaya aldı. Nihayetinde Safevi Şahı Abbas’ın kaleye zamanında gönderdiği yardımlar, Osmanlıların geri çekilmesini sağladığı gibi Bağdad’ı bir müddet daha Safevilerin kontrolüne bıraktı.

Anahtar Kelimeler

İran, Safevi, Şah Abbas, Bağdad, IV. Murad, Hafız Ahmed Paşa.

Kaynakça

• ALTAN, B. (2020). “Osmanlı Devleti’nde Kelek Taşımacılığından Kesitler ve Kelek Taşımacılığında Karşılaşılan Tehditler”. Hazine-i Evrak Arşivi ve Tarih Araştırmaları Dergisi. II/2: 59-80.
• EMECEN, F. (2018). İmparatorluk Çağının Osmanlı Sultanları. II. 3. Baskı. İstanbul: İsam Yayınları.
• GÖKÇEK, M. F. (2016). “XVII. Yüzyılın İlk Yarısında Bağdat’ta Osmanlı-Safevi Mücadelesine Dair Bir Eser: Şeyh-Oğlu’nun Kitâbu Târîh-i Dâri’s-Selâm’ı”. Turkish Studies. XI: 31- 60.
• GÜNAY, V. (2020). “Osmanlıların Bağdat’taki Velî Topu: Ebu Hızzâme”. Cihannüma. VI/1: 79-122.
• GÜNDÜZ, T. (2018). Kızılbaşlar Osmanlılar Safevîler. 3. Baskı. İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• HALAÇOĞLU, Y. (1991). “Bağdat”. DİA. İstanbul: TDV Yayınları. IV: 433-437.
• Hasan Bey-zâde Ahmet Paşa (2004). Hasan Bey-zâde Târîhi, Metin ve İndeks (1003- 1045/1595-1635). (hzl. Şevki Nezihi Aykut). III. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• İbrahim Peçevi (1866). Tarih-i Peçevi. II. Matbaa-i Amire.
• İNALCIK, H. (1999). “Osmanlı Tarihine Toplu Bir Bakış”. Osmanlı. I. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.