LUIGI BONELLI’NİN TRABZON AĞZI DERLEMESİ ÜZERİNE

Yıl 2022, Cilt: 19 Sayı: 74, 383 - 392, 21.06.2022

Resul Kaya

Öz

İtalyanların Türk kültürüne olan ilgileri, merakları 13. yüzyıla hatta daha öncesine kadar gitmektedir. 19. yüzyıla kadar İtalyanlar, başta Türk dili olmak üzere pek çok alanda Türk kültürünü konu edinen eserler vermişlerdir. 19. yüzyılda ise Türk dili ve kültürü üzerine çalışmaların modern anlamda gerçekleştiği görülmektedir. Günümüzde İtalyan Türkolojisinin asıl temelinin 19. yüzyılda atılmış olduğu söylenebilir. Bu yüzyılda, İtalyan Türklojisi’nin bilimsel anlamda temellerini atan kişilerin başında şüphesiz Luigi Bonelli gelmektedir. İtalyan Türkolog (Müteveffa) Luigi Bonelli, 1890 ve 1891 yılları arasında İstanbul'da kaldığı süre boyunca Türk dili ve kültürü - özellikle konuşulan Türkçe (Turko vulgare) - üzerine kapsamlı yazılar yazmıştı. Çalışmalarında Turco volgare (halk Türkçesi, kaba Türkçe) ifadesini sıkça kullanan Bonelli’nin, halk Türkçesine ayrı bir önem verdiği anlaşılmaktadır. Dile olan yatkınlığının doğuştan kaynaklandığını belirten Rossi, onun, İstanbul Türkçesini Türkleri şaşkına çevirecek kadar güzel konuştuğunu iddia eder. Bonelli, ayrıca yöresel lehçelere, özellikle de Trabzon ağzına hayrandı. Bu çalışma, Bonelli'nin Trabzon ağzı ile ilgili fonetik, morfolojik, sözlükbilim özellikleri de dâhil gözlemlerini inceleyecektir.

Anahtar Kelimeler

İtalyan Türkolojisi, Luigi Bonelli, Trabzon Ağzı, Konuşma Dili.

Kaynakça

• BOMBACİ, A. (1947). “Luigi Bonelli (1865-1947)”. Oriento Moderno: 51-56.
• BONELLI, L. (1899). Elementi Di Grammatica Turca Osmanlı Con Paradigmi, Crestomazia E Glossario. Milano: Ulrico Hoepli.
• BONELLI, L. (1902). “Appunti Grammaticali e Lessicali di Turco Volgare”. Actes du XII Congrѐs International des Orientalistes (Roma, 1899). II: 285-401.
• BONELLI, L. (1902). “Voci del dialetto Turco di Trebisonda”. Keleti Sezemle: 55-72.
• BONELLI, L. - S. IASIGIAN (1910). İtalyanca Mükaleme ve Lugat Kitabı Il Turco Parlato (Lingua Usuale Di Costantinopoli). Milano: Ulrico Hoepli.
• BRENDEMOEN, B. (1999). “Doğu Karadeniz Ağızlarının Sözvarlığı ve Sözlükleri”. Kebikeç: 77-83.