BİR SÖZLÜK DENEMESİ: TRABZON KADIN GİYİM KUŞAM VE SÜSLENME SÖZLÜĞÜ

Yıl 2022, Cilt: 19 Sayı: 74, 393 - 413, 21.06.2022

Gül Yılmaz Çal

Öz

Doğayla iç içe yaşayan insan, kışın soğuğundan yazın güneşinden korunmak istemiş ve vücudunu örtme gereği duymuştur. Bu örtünme ihtiyacı, dinin bir gereği olarak uygulanmaya devam etmiş ve din ile kültürel etkilere göre değişiklikler göstererek günümüze kadar ulaşmıştır. Moda kavramının ortaya çıkmasıyla da değişen giyim ihtiyaçları çeşitlenerek, zenginleşerek varlığını sürdürmektedir. Bu çalışmada insan için öncelikle bir ihtiyaç sonra da kendini beğendirme, gösterme ve tanıtma aracı olarak kullanılan giyim kuşam ve süslenme unsurlarının söz varlığındaki yansımaları takip edilmeye çalışılmıştır. Çalışmada Derleme Sözlüğü başta olmak üzere Trabzon ile ilgili yapılan ağız ve halkbilimi alanına ait çalışmalardan kadın giyim kuşamı ve süslenmesiyle ilgili söz varlığı unsurları ve bunlar için kullanılan sözcükler tespit edilmiş, bu sözcükler vücudun hangi bölgesi için kullanılıyorsa ona göre tasniflenmiştir. Zaman zaman Türkçenin bilinen ilk sözlüğü olan Dîvânü Lügâti’t-Türk ve Mukaddimetü’l Edeb ile mukayese yoluna gidilmiştir. Tespit edilen sözcükler, çalışmanın sonuç kısmından sonra Sözlük başlığı altında verilmiştir. Sözlük hazırlanırken aynı kavram için kullanılan farklı adlandırmalara ve yörenin ağız özelliklerine bağlı olarak gelişen ses değişiklikleri ile ortaya çıkan sözcüklere madde başlarında yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Giyim Kuşam, Kadın, Söz Varlığı, Trabzon, Dîvânü Lügâti’t-Türk.

Kaynakça

• ARIĞ, A. S. (2006). “Türklerde Kıyafetin Kısa Tarihi”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi.XX/64-65-66: 141-160.
• CAFEROĞLU, A. (1946). Kuzey-Doğu İllerimiz Ağızlarından Toplamalar. İstanbul: Bürhaneddin Erenler Matbaası.
• CİHANOĞLU, S. (2004). Doğu Karadeniz Bölgesinde Oynanan Horonlar Karşılamalar – Barlar ve Halaylar. İstanbul: T.C. Trabzon Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.
• COŞAR, A. M. (2014). “Türkçe Söz Varlığında Süs / Süsleme / Süslenme”. 7. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu (16-18 Ekim 2014). Elazığ: Fırat Üniversitesi Basımevi: 137-145.
• DEMİR, N. (2006). Trabzon ve Yöresi Ağızları. Ankara: Gazi Kitabevi.