OZAN VE SEYYAH: BARIŞ MANÇO’NUN SOSYOLOJİK PORTRESİ

Yıl 2022, Cilt: 19 Sayı: 74, 609 - 620, 21.06.2022

Özge Seda Uğraş , Mehmet Uğraş

Öz

Müzik yalnızca ses ve notaların, enstrümanların biraradalığından oluşmaz. Müziği insanla ortak paydaya getiren çeşitli unsurlar vardır. Anılar, duygular, geçmiş, gelecek bunlardan bazılarıdır. Müzik insan için bir hatırlatıcıdır. Müziğin hatırlatıcı vurgusunda ise sosyolojik ve tarihsel gerçeklikler ve süreklilikler devreye girer. Dolayısıyla insanın kulağına çalınan herhangi bir ses müzikal anlamdaki karşılığının ötesine geçer. Barış Manço da müzikal anlamda ortaya çıkardığı bestelerin, yaptığı şarkıların ve programların ötesine geçmeyi başaran sanatçılardan biridir. Devlet sanatçısıdır ve sıklıkla halkın tarihsel ve sosyolojik birikimini kullanarak sanat yaptığını, halktan olanı halka geri verdiğini vurgular. Barış Manço âşıklık geleneğinden beslenen bu geleneği ana kaynak olarak kullanmakla birlikte aynı zamanda âşıklık geleneğini dönüştürmeyi de başarır. Âşıklık geleneğinden kopmaya sıcak bakmaz ama mevcut sınır ve koşullarıyla geleneğin sürdürülmeyeceğinin de farkındadır. Sosyo-kültürel ve müzikal sermayelerini kullanarak geleneği gününe ve sonrasına taşımayı bilir. Bununla yetinmez turistten farklı olarak bir seyyah gibi yurtiçi ve yurtdışında dolaşır. Bir yanı tarihsel ve kültürel birikime sıkıca yaslıyken diğer yanı bir hayli esnektir. Her yeri, her kültürü ve tarihi tanımak ve tanıtmak ister. Barış Manço bu hâliyle dünyanın ve Türk kültürünün hem yerlisi hem yabancısıdır. Yerliliğini Türk kültürü ve geleneğinden alırken, yabancılığını ise akademik eğitiminden ve gittiği ülkelerdeki tanışıklıklarından alır. Barış Manço’yu var eden şey ise bu ikisini ortak noktada birleştirerek mükemmel bir sentez ortaya çıkarmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Barış Manço, Seyyah, Ozan, Âşıklık Geleneği, Tarihsel ve Sosyolojik Gerçeklik.

Kaynakça

• ÇOBANOĞLU, Ö. (2000). “Barış Manço Araştırmalarının Önemi ve Yöntemi Üzerine Tespitler”. Milli Folklor. 46: 40-47.
• DUMAN, Gökçen Sena (2021). Anadolu Pop/Rock’ta Toplumsal Belleğin İzini Sürmek: 1960’lı ve 1970’li Yıllar. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• DÜZGÜN, D. (2009). “Âşıklık Geleneğinin Değişim ve Dönüşüm Sürecinde Barış Manço”. Milli Folklor. XXI/84: 42-50.
• ERDOĞAN, G. (2019a). Türkiye’nin Barış Köprüsü-Barış Manço Antolojisi. Ankara: Gece Akademi Yayınları.