Öz
Harezm bölgesinde leçek, çeşitli yaş gruplarındaki kadınlar tarafından bir giyim-kuşam unsuru şeklinde baş örtüsü olarak kullanmasının yanı sıra kadının yaşamı içindeki çeşitli aşamaları, geçiş süreçlerini takiben ölümüyle birlikte kadının kefeni olarak mezarına da konulan, bütün bu özellikleriyle örtük anlamlar ve işlevler içerdiği görülen bir sembol niteliği taşımaktadır. Bu anlamda Özbek toplumunda ve kültüründe çeşitli anlamlar ve işlevler taşıyan leçek, Harezm bölgesindeki kadınların, kadınlığa özgü olarak hangi dönemin içinde bulunduklarının simgesi olmaktadır. Bunun yanı sıra leçek, söz konusu geçiş dönemlerinde icra edilen ritüellerin de bir parçası olarak karşımıza çıkmakta, Harezm bölgesinde kadınların ilgili yeni dönemlerine geçişinin “kut”lanması adına leçek toyu olarak bilinen ritüeller düzenlenmektedir. Bu çalışmada, kadim Harezm kültürüne dair pek çok izler barındıran ve günümüzde de kullanımı belirli bir sınırlılıkta devam ettiği görülen leçek ve ona bağlı icra edilen ritüellerle burada icra edilen manzum parçalar değerlendirilmiştir. Harezm bölgesinde yapmış olduğumuz alan araştırmalarından elde ettiğimiz verilerden hareketle gerçekleştirilen çalışmada giyim-kuşanın bir parçası niteliğindeki, maddi kültür unsuru olarak leçeğin başlıca özellikleri ve işlevleri hakkında bilgi verilerek leçeğin örtük anlam ve işlevleri, leçek toyu bağlamında çözümlenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Giyim-kuşam Özbekistan kültürü Toplumsal Cinsiyet Leçek Leçek Toyu.
Kaynakça
- AÇIK, F. (2004). “Özbekistan’da Defin ve Taziye Merasimleri”. Millî Folklor. XVI/61: 142- 148.
- AKIN, B. (2020). Kızılbaş Oğuzlar Şah İsmail’in Anayurdu Diyarbakır. İstanbul: Kitabevi.
- AKİNER, S. (1995). Sovyet Müslümanları. (çev. Tufan Buzpınar-Ahmet Mutu). İstanbul: İnsan Yayınları.
- BAYAT, F. (2005). Mitolojiye Giriş. Çorum: Karam.
- BERKTAY, F. (2014). Tek Tanrılı Dinler Karşısında Kadın. İstanbul: Metis Yayınları.
- CRANE, D. (2000). Moda ve Gündemleri Giyimde Sınıf, Cinsiyet ve Kimlik. İstanbul: Ayrıntı.
- ÇELiK, A. (1997). Erzurum’da Ehram. Erzurum: Atatü rk Ü niversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü . (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
- DELANEY, C. (2014). Tohum ve Toprak. İstanbul: İletişim Yayınları.
- EKER TİYANŞAN, N. (2005). Bitlis Folkloru ve Örnekleri. Ankara: Nergiz Matbaası.
- EKİCİ, M. (2016). “Türk Kültüründe ‘Al’ Renk”. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi. XVI/3: 103-107.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 21 Eylül 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 19 Sayı: 75 |
