Öz
Cengiz Han’ın torunu Batu Han ve ordularının 1239-1240 yıllarında Karadeniz’in kuzey bozkırları ve Kırım yarımadasını ele geçirip Altın Orda devletini kurması, zaman içerisinde Altın Ordu’nun dağılması ve Kırım, Kazan, Astrahan gibi hanlıkların ortaya çıkmasıyla Kıpçak Türkçesinin bir kolu olan Kırım Tatarca ile Moğolca arasında bir dil ilişkisi başlamıştır. Bugün Kırım, Özbekistan, Romanya, Türkiye’de hayatını devam ettiren Kırım Tatarlarının dilinde Moğolcadan geçen kelimeler bulunmaktadır. Bugüne kadar Kırım Tatarcada var olan Moğolca kelimeler üzerine başlı başına bir çalışma yapılmamıştır. Türk dili ve lehçelerinin tarihî ve çağdaş dönemlerinde bünyesinde barındırdıkları Moğolca kelimeler hakkında N. Poppe, J. R. Krueger, L. V. Clark, W. Zajackowski, St. Kalujinski, E. F. İşbertin, Á. Birtalan, É. Csáki, É. K. Nagy, Cl. Schönig, E. Z. Abdullayev, A. Caferoğlu,
H. Eren, R. R. Arat, O. N. Tuna, T. Gülensoy, O. F. Sertkaya, A. G. Sertkaya, Z. Ölmez ve M. Ölmez gibi bilim adamlarının çeşitli çalışmaları mevcuttur. Ancak mevcut çalışmalarda Kırım Tatarcadaki veriler bunlar içerisinde ya hiç yer almamış ya da bazı kelimelere değinilmekle yetinilmiştir. Bu çalışmada, Moğolcadan Kırım Tatarcaya geçmiş olan kelimelerin fonetik, morfolojik ve semantik özellikleri Kırım Tatarca sözlük ve gramerlerinden hareketle incelenecek, diğer çalışmalarla yapılan mukayeselerle birlikte bu kelimelerin Kırım Tatarcadaki kullanımları hakkında değerlendirmeler yapılacaktır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- ARGUNŞAH, M. vd. (2015). Codex Cumanicus. İstanbul: Kesit Yayınları.
- ASANOV, Ş. A. vd. (1988). Krımskotatarsko-Russkiy Slovar. Kiev: Radyanska Şkola.
- Başkŭrt Tĩlĩnĩñ Hüzlĩgĩ (1993). I-II Tom. Moskova: Russkiy Yazık.
- BURAN, A. (2006). “Dil İlişkileri ve Kavram Tercümeleri Üzerine Bir Değerlendirme”. XII. Ulusarlarası KİBATEK Edebiyat Şöleni (10-17 Mayıs 2006). Bakü, Azerbaycan.
- CLAUSON, S. G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish. Oxford: Oxford at The Clarendon Press.
- CLAUSON, S. G. (2017). Türkçe Moğolca Çalışmaları. (çev. Fatma Kömürcü). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- CLYNE, M. (1987). “History of Research on Language Contact”. Sociolinguistics- Soziolinguistik. (eds. U. Ammon-N. Dittmar-K. J. Mattheier). Berlin-New York: Walter de Gruyter: 452-459.
- CSÁKİ, É. (2006a). Middle Mongolian Loan Words in Volga Kipchak Languages. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
- CSÁKİ, É. (2006b). “Karaçay-Balkar’da Orta Moğolca Alıntı Fiiller”. Modern Türklük Araştırma Dergisi. III/4: 36-65.
- DEMİR, N. (2003). “Popüler Dil Tartışmalarına Dil İlişkileri Açısından Bakış”. Cumhuriyetimizin 80. Yılında Türkçemiz. Ankara: Ankara Ticaret Odası-Anadolu Çağdaş Eğitim Vakfı: 37-44
- ÇİÇEK, S. E. (2015). “Kıpçak Sözlüklerindeki Moğolca Unsurlar”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten. LXIII/1: 49-98.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Dilbilim |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 21 Eylül 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 19 Sayı: 75 |
