A MANUSCRIPT ON THE DEBATE OF PLEASURABLE SUBSTANCES REGISTERED AT NO. 361 IN THE TERCUMAN FOLDER OF THE SULEYMANIYE LIBRARY

Yıl 2022, Cilt: 19 Sayı: 76, 1245 - 1259, 21.12.2022

Fatih Ülken

https://doi.org/10.56694/karadearas.1220651

Öz

Literary debates constitute a very important genre in a very popular genre in Sumerian, Akkadian, Egyptian, Aramaic, Syriac, Arabic, Persian, and Turkish literatures. They can be about the struggle for supremacy of opposite entities or concepts such as "night and day", "pen and sword", or "mind and love". The most original and most striking examples of this genre in Turkish literature – the origins date back to the Sumerians – are the competition debates about pleasurable substances try to claim and prove their superiority over each other with the help of identification and persistence arts. While many have been published, many more remain unpublished. In this article, we shall analyse one such a debate of pleasurable substances (Süleymaniye Library Tercuman Manuscripts No. 361). It talks about the how the “seven pleasure substances” (opium, berş, cannabis, boza, wine, mead, coffee) enter into a fierce competition in a mansion built in a vineyard called İşret-âbâd, to prove themselves as the best in the world. Coffee wins, however the debate finishes in peace.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Edebiyatı, Münazara, Edebî Münazara, Mükeyyifat, Mükeyyifat Münazarası, Classical Turkish Literature, Debate, Literary Debate, Pleasure-Inducing Substances, Pleasure-Inducing Substances Debate

SÜLEYMANİYE KÜTÜPHANESİ TERCÜMAN YAZMALARI 361 NUMARADA KAYITLI BİR MÜKEYYİFAT MÜNAZARASI

Öz

Bir müellif tarafından kaleme alınan ve “gece ile gündüz”, “kalem ile kılıç”, “akıl ile aşk” gibi zıt varlıklar ya da kavramların üstünlük mücadelesini konu alan edebî münazara; Sümer, Akad, Mısır, Arami, Süryani, Arap, Fars ve Türk edebiyatlarında çok popüler bir türdür. Kökeni Sümerlere kadar uzanan bu türün Türk edebiyatındaki en özgün ve en dikkat çekici örnekleri keyif verici maddelerin teşhis ve intak sanatları yardımıyla birbirlerine karşı üstünlüklerini iddia ve ispat etmeye çalıştıkları mükeyyifat münazaralarıdır. Bu münazaraların çoğu yayımlanmış olsa da hâlâ yayımlanmamış olanları da vardır. Bu yazıda konu ile ilgili kaynaklarda bahsi geçen ama bugüne kadar üzerinde müstakil bir çalışma yapılmamış olan Süleymaniye Kütüphanesi Tercüman Yazmaları No. 361’deki mükeyyifat münazarası ele alınmıştır. Eserde, yedi keyif verici madde (afyon, berş, esrar, boza, şarap, bal likörü, kahve) İşret-âbâd adlı bir bağda inşa edilmiş bir köşkte âlemin en makbul keyif verici maddesi olabilmek için kıyasıya bir mücadeleye girişmiş, bu mücadelenin kazananı kahve olmakla birlikte münazara sulhla sonuçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Edebiyatı, Münazara, Edebî Münazara, Mükeyyifat, Mükeyyifat Münazarası, Classical Turkish Literature, Debate, Literary Debate, Pleasure-Inducing Substances, Pleasure-Inducing Substances Debate

Kaynakça

• AÇA, M. vd. (2009). Başlangıçtan Günümüze Türk Edebiyatında Tür ve Şekil Bilgisi. İstanbul: Kriter Yayınları.
• AYNUR, H. vd. (2007). “A Debate Between Opium, Berş, Hashish, Boza, Wine and Coffee; The Use and Perception of Pleasurable Substances Among Ottomans”. Journal of Turkish Studies. XXXI/I: 51-117.
• BENLİ, Ş. (2021). Klasik Türk Edebiyatında Münazara: Sümerlerden Osmanlılara Bitmeyen Tartışmaların Hikayesi. İstanbul: DBY Yayınları.
• DİRİÖZ, M. (2016). “Türk Edebiyatında Münâzara”. Klasik Türk Edebiyatı Yazıları-Nisyâna Düşen Gölge. (ed. Ahmet Kartal-Gözde Özcanar). İstanbul: Doğu Kütüphanesi: 125-129.
• GÖKYAY, O. Ş. (1940). “Türk Edebiyatında Munazara”. Yücel: Aylık Sanat ve Fikir Mecmuası. XII/68: 74-78.
• KUT, G. (1989). Tercüman Gazetesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Kataloğu I. İstanbul: Tercüman Gazetesi Yayınları.
• Letâif . Süleymaniye Kütüphanesi. Tercüman Yazmaları. 361.
• PAKALIN, M. Z. (1993). “Münazara”. Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. Ankara: MEB Yayınları: 2: 616.
• SEVİNDİK, H. (2013). “Nidâ’î’nin Mubâhasât-ı Mükeyyifât Adlı Münâzarası ve Osmanlı Günlük Yaşamının Bir Parçası Olarak Keyif Verici Maddeler”. Uluslararası Klasik Türk Edebiyatı Sempozyumu Bildirileri (10-12 Mayıs 2012). Ordu: Ordu Üniversitesi Yayınları: 326-351.
• WAGNER, E. (1993). “Munazara”. EI (New Edition). Leiden-New York. VII: 565-568.
• YILMAZ, F. B. (2013). “Nidayî El-Ankaravî’nin Bilinmeyen Bir Eseri Mübâhasât-ı Mükeyyifât ve Aynı Konudaki Diğer Eserler”. Turkish Studies. VIII/3: 681-704.