DEDE KORKUT OĞUZNAMELERİNDE SAVAŞ STRATEJİLERİ

Yıl 2022, Cilt: 19 Sayı: 76, 1199 - 1215, 21.12.2022

Ahmet Keskin

https://doi.org/10.56694/karadearas.1221477

Öz

Savaşın dil, kültür, sanat ve edebiyatın çeşitli tür ve alanlarına pek çok yansımaları olmuştur. Türk dil, kültür ve edebiyat tarihinin üzerinde en çok araştırma yapılan metinleri arasında yer alan, zengin içeriğiyle gün geçtikçe yeni çalışmalara konu olmaya devam eden Dede Korkut Oğuznameleri de savaş unsurları ve özellikle savaş stratejileri açısından dikkat çekici örnekler içermekle birlikte konunun bu bağlamda henüz müstakil çalışmalar aracılığıyla, yeterli düzeyde ele alınıp çözümlenmediği görülmektedir. Söz konusu dikkat ve ihtiyaçtan hareketle hazırlanan bu çalışmada, Dede Korkut Oğuznamelerindeki savaş stratejileri konusu, tespit edilen başlıca örneklerden hareketle ele alınmıştır. Bu doğrultuda çalışmada öncelikle Dede Korkut Oğuznamelerinde savaş konusu ana hatlarıyla değerlendirilmiştir. Çalışmanın devamında Dede Korkut Oğuznamelerinde görülen savaş stratejileri örnekleri sınıflandırılarak belirli alt başlıklar altında ele alınıp çözümlenmiştir. Anlatmalarda kargış, alkış ve övgü sözleri, uyku, uykudan uyanma ve uyandır(ıl)ma, esaret ve askerî casusluk, savaş düzeni ve av gibi hususların savaş stratejileri bağlamındaki görünümleri analiz edilmiştir. Böylece, çalışma aracılığıyla, Dede Korkut anlatmalarında gerçek ve maddi savaşla birlikte Oğuz toplum düzenini tehdit eden her türlü düşünce, eylem, söylem, olay, olgu ile savaş ve buna yönelik geliştirilen savaş stratejilerinin epik ve estetik bir düzlemde nasıl aktarılmış olduğu konusu aydınlatılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut Oğuznameleri, Savaş, Savaş Stratejileri., Dede Korkut Oghuznames, War, War Strategies.

WAR STRATEGIES IN THE DEDE KORKUT OGHUZNAMES

Öz

There are many reflections of the war on various genres and fields of language, culture, art and literature. The Dede Korkut Oguznames are among the most researched texts in the field of Turkology because of how rich in content they are. They also contain remarkable examples in terms of war elements and especially war strategies; alas, few have studied it. To fill that gap and better understand that topic, we shall examine war in the Dede Korkut Oguznames, and then analyse and classify examples of war strategies seen in Dede Korkut Oguznames under certain sub-themes – namely as blessings, curses and praises, sleep, awakening and awakening, captivity and military espionage, war order and hunting. In Dede Korkut narratives, it has been clarified how all kinds of thoughts, actions, discourses, events, facts and war and the war strategies developed for this are conveyed on an epic and aesthetic plane, along with the real war.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut Oğuznameleri, Savaş, Savaş Stratejileri., Dede Korkut Oghuznames, War, War Strategies.

Kaynakça

• ABDULLA, K. (2019). Mitten Yazıya veya Gizli Dede Korkut. (çev. Ali Duymaz). 4. Baskı. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• AKKOYUN KOÇ, T. (2022). “Bayburt’un Kara Kışı: Tepegöz”. Folklor/Edebiyat. XXVIII/110: 307-331.
• ASHE, L. - I. PATTERSON (2014). War and Literature. NED-New Edition. Boydell & Brewer.
• BORATAV, P. N. (1958). “Dede Korkut Hikâyelerindeki Tarihi Olaylar ve Kitabın Telif Tarihi”. Türkiyat Mecmuası. 13: 31-62.
• BROSMAN, C. S. (1992). “The Functions of War Literature”. South Central Review. IX/1: 85-98.
• BULDUK, Ü. (2019). “Dede Korkut Oğuzlarında Askerî Teşkilata Dair Unsurlar”. Dünya Kültür Mirası Dede Korkut Uluslararası Sempozyumu Bildiri Kitabı (25-27 Nisan 2019). (ed. Ferdi Güzel-Turgay Kabak). Bayburt: Bayburt Üniversitesi Yayınları: 149-162.
• COLE, S. (2009). “Enchantment, Disenchantment, War, Literature”. PMLA, Special Topic: War. CXXIV/5: 1632-1647.
• COŞKUN, S. (2011). “Savaş-Edebiyat İlişkisi Bağlamında Bosna Savaşı’nın Türk Şiirine Yansıması”. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları. 5: 29-52.
• ÇILGIN, A. S. (2003). Türk Roman ve Hikayesinde İkinci Dünya Savaşı. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• DAS, S. (2005). Touch and Intimacy in First World War Literature. New York: Cambridge University Press.
• DAŞCIOĞLU, Y. (2016). Savaş ve Edebiyat Sempozyumu Bildirileri Kitabı (I.-II. Ciltler) (16-18 Aralık 2014). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Basımevi.
• DAWES, J. (2005). The Language of War. Literature and Culture in the U.S. from the Civil War through World War II. MA-London: Harvard University Press.
• DEER, P. (2009). Culture in Camouflage: War, Empire, and Modern British Literature. New York: Oxford University Press.
• DIEHL, P. F. (1991). “Geography and War: A Review and Assessment of the Empirical Literature. International Interactions. Empirical and Theoretical Research in International Relations”. New Research in Geopolitics. XVII/1: 11-27.
• DUMAN, H. (2018). “Savaş Edebiyatı”. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi. LVIII/1: 99-110.
• DUMAN, H. - S. K. GÜREŞİR (2009). “Yeni Türk Edebiyatı’nın Kaynakları: Savaş ve Edebiyat”. Turkish Studies. IV/1/1: 29-77.
• GÜLDÜRMEZ, S. (2018). “Savaş ve Edebiyat Araştırmaları”. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi. LVIII/1: 217-227.
• GÜLŞEN, H. (2014). “Millî Mücadele Döneminde Savaş Edebiyatımız”. İlmi Araştırmalar. 25: 85-96.
• HAMMOND, A. (2006). Cold War Literature. Writing the Global Conflict. London-New York: Routledge.
• KAYA, M. (2009). “Dede Korkut Kitabı ve Manas Destanı’nda Av Kültünün İzleri”. Acta Turcica. 1: 114-121.
• KAYA, D. (2016). “Dede Korkut’ta Türk Destanları ve Halk Hikâyelerinde ‘Oğuz Uykusu’”. III. Uluslararası Türk Dünyası Kültür Kongresi Bildiriler Kitabı (19-23 Ekim 2015). (ed. Metin Ekici-Muvaffak Duranlı). II: 863-869.
• KÖROĞLU, E. (2013). Türk Edebiyatı ve Birinci Dünya Savaşı (1914-1918). İstanbul: İletişim Yayınları.
• MACKAY, M. (2009). The Cambridge Companion to the Literature of World War II. New York: Cambridge University Press.
• ÖZEL, H. (2015). “Dede Korkut Destanlarında Oğuzların Düşmanları Kimlerdi?”. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi. XV/2: 181-184.
• ÖZÇELİK, S. (2016). Dede Korkut -Dresden Nüshası- Metin, Dizin. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ROACH, C. (1993). Communication and Culture in War and Peace. London: Sage.
• SAMBANIS, N. (2002). “A Review of Recent Advances and Future Directions in the Quantitative Literature on Civil War”. Defence and Peace Economics. XIII/3: 215-243.
• SEGAL, H. (1997). Psychoanalysis, Literature and War: Papers 1972-1995. 1st Edition. London-New York: Routledge
• SHERRY, V. (2004). The Cambridge Companion to the Literature of the First World War. New York: Cambridge University Press. STEVENSON, R. (2013). Literature and the Great War: 1914-1918. New York: Oxford University Press.
• SÜMER, F. (1952). “Dede Korkut Kitabı’na Dair Bazı Mülahazalar”. Türk Folklor Araştırmaları II. 30: 467-472.
• ŞAHİN, M. (2020). “Bir Savaş Edebiyatı Örneği: Orduya Arzuhal”. Turkish Studies. XV/2: 819-842.
• ŞAHİNOĞLU, M. (2011). Savaş ve Edebiyat Ekseninde Ernst Jünger’in “Mermer Yalıyar” ve Ömer Seyfettin’in “Beyaz Lale” ile “Bomba” Adlı Eserlerinin Karşılaştırılması. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• TAYLOR, M. (2022). The Vietnam War in History, Literature and Film. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• ULUCUTSOY, H. (2018). “Türk Basınında Savaş Edebiyatı Tartışmaları (1913-1941)”. Turkish Studies. XIII/28: 1023-1040.
• ULUCUTSOY, H. (2019). Türk Savaş Edebiyatı ve Propaganda (1828-1912). İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).