TÜRKİYE’DE FINDIĞIN ÖNEMİ VE FINDIĞA YAPILAN ALAN BAZLI GELİR DESTEĞİNİN REKOLTE VE ÜRETİM ALANI İLE İLİŞKİSİ: SEÇİLMİŞ İLLER KAPSAMINDA PANEL VERİ ANALİZİ

Yıl 2023, Cilt: 20 Sayı: 77, 309 - 329, 22.03.2023

Özgür Mustafa Ömür

https://doi.org/10.56694/karadearas.1267693

Öz

Türkiye, fındık üretim miktarı, üretim alanı ve ihracatı bakımından dünyada açık ara önde gelen ülke konumundadır. Ülkenin en önemli tarım ürünlerinden ve ihracat kaynağından biri olan fındık, üretimin gerçekleştiği bölgelerde yöre halkının en önemli geçim kaynağı olması bakımından da oldukça önemlidir. Ancak Türkiye fındık verimi bakımından son yıllarda diğer yetiştirici ülkelerin oldukça gerisinde kalmaktadır. Ülkede fındık veriminin düşük olması tarımsal olduğu gibi ekonomik sorunları da beraberinde getirmektedir. Verimliliği yüksek olan ve sektördeki payını arttırmak için önemli yatırımlar ve teşvikler yapılan ülkeler, üretim alanını genişleterek önümüzdeki yıllarda Türkiye’nin sektördeki hâkimiyetini baskı altına alabilir. Çalışmanın amacı, Türkiye’de fındık sektörünün gelişimine yönelik yapılan mali destekleri ve bu desteklerin yeterliliğini değerlendirmektir. Bu amaçla, Türkiye’de fındık üretiminde önde gelen iller arasında yer alan Giresun, Ordu ve Trabzon’da 2009-2021 döneminde fındık sektörüne yapılan “alan bazlı gelir desteği” ile fındığın rekoltesi ve üretim alanı arasındaki ilişki ekonometrik yöntem ile araştırılmıştır. Ekonometrik yöntem olarak panel veri yöntemi kullanılmıştır. Çalışma bulgularına göre, fındık sektörüne yönelik destekler son yıllarda artan enflasyon ve girdi maliyetleri karşısında yetersiz kaldığı görülmüştür. Analiz sonuçları ise, söz konusu bölgelerde sektöre yönelik alan bazlı gelir desteğinin fındık rekoltesini ve üretim alanını anlamlı ve pozitif etkilediğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Fındık, Gelir Desteği, Rekolte

Kaynakça

• BARS, T. (2021). Ürün Raporu Fındık. Ankara: Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü. BOZOĞLU, M. vd. (2019). “An Overview of Hazelnut Markets and Policy in Turkey”. KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi. XXII/5: 733-743. GÜNAY, H. F. vd. (2020). “Fındık Üretimine Yönelik Mali Desteklerin Yeterlilik ve Çiftçi Memnuniyeti Yönünden Değerlendirilmesi”. Sakarya İktisat Dergisi. IX/4: 299-332. GÜNDÜZ, R. vd. (ty). Fındık Sektör Araştırması Raporu. Rekabet Kurumu III. Denetim ve Uygulama Dairesi Başkanlığı. HÜSNÜOĞLU, N. (2018). “Türkiye'de Fındık Üretim Miktarı ve Fiyat İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı”. Social Sciences Research Journal. VII/4: 24-41. KAYALAK, S. - A. ÖZÇELİK (2012). “Türkiye'de ve Dünyada Fındık Politikaları”. Tarım Ekonomisi Dergisi. XVIII/2: 43-53. ÖZMEN, M. - M. ÖKSÜZKAYA (2016). “Seçilmiş AB Ülkeleri İçin Gelir-Tüketim İlişkisi: Panel Veri Yaklaşımı”. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi. XX/1: 67-87. TATOĞLU, F. Y. (2013). İleri Panel Veri Analizi. 2. Baskı. İstanbul: Beta Yayın. UZUNDUMLU, A. S. vd. (2019). “Türkiye’nin Fındık Üretiminde Önde Gelen İllerin 2019-2025 Yılları Arasındaki Fındık Üretimlerinin ARIMA Modeliyle Tahmin Edilmesi”. Akademik Ziraat Dergisi. 8: 115-126.