OSMANLI DÖNEMİNDE CEZAYİR ŞEHRİNİN YEREL YÖNETİMİ

Yıl 2024, Cilt: 21 Sayı: 81, 327 - 340, 27.03.2024

Gökçen Kalkan

https://doi.org/10.56694/karadearas.1379692

Öz

Şüphesiz Cezayir’de yaklaşık 300 yıl devam eden Osmanlı yönetimi, bazı Avrupa ülkelerinin Cezayir sahillerine uyguladığı saldırılardan ülkeyi korumaya çalışmak suretiyle, güvenlik öncelikli bir idari yapı teşkil etmiş ve aynı zamanda Cezayir eyaletinin imarına ve halkın huzur ve refahına da azami ihtimam göstermiştir. Bu idari yapı, aslında kademeli bir şekilde gerçekleştirilmiştir. Cezayir’de Osmanlı idari yapısının yerleşmesi ve kurumlarının tam olarak nihaî şekli almaları uzun zaman almıştır. Doğal olarak Osmanlı idaresi bunu yaparken hali hazırda şehirde bulunan geleneksel yerel yönetimden, sahil şeridinde yerleşen Endülüs göçmenlerin tecrübesinden ve Osmanlı Devleti’nin diğer eyaletlerinde kullandığı sistemlerden faydalanarak oluşturmuştur. Bunun sonucu olarak, sürekli Avrupalı devletlerin saldırı-tehdidi altında olan Cezayir, Osmanlı coğrafyasının en güvenli, en huzurlu ve en mamur şehirlerinden birisi olmuştur.
Vurgulamamız gereken en önemli husus; Osmanlı yönetiminin şehirde bulunan ve Cezayir tarihi boyunca süregelen geleneksel yerli yönetimi yok etmeye çalışmamasıdır. Aksine, şehirde bulunan yerli yönetim biçimini Osmanlı idaresine bağlı olan bütün eyaletlerde uygulanan geleneksel idari modele uygun ve daha etkin bir model haline getirmek için çalışmıştır. Araştırmamızda Osmanlı döneminde Cezayir’de bulunan yerel yönetime ve idari kurumlara ışık tutulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Cezayir, Osmanlı Devleti, Endülüs, İşgal, Direniş, Yerel Yönetim.

Etik Beyan

Yok

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

LOCAL ADMINISTRATION OF THE CITY OF ALGIERS IN THE OTTOMAN PERIOD

Öz

Ottoman administration, which lasted for about 300 years in Algeria, tried to protect the country from the attacks of European countries on Algerian coasts by establishing a security-priority administrative structure and, at the same time, showing maximum attention to development of the Algerian province and peace and welfare of the people. This administrative structure was implemented gradually. It took a long time for Ottoman administrative structure to settle in Algiers and for its institutions to take their final shape. Ottoman administration, while doing this, made use of traditional local administration in the city, experience of Andalusian immigrants settled on the coastline, and the systems used in the other provinces of Ottoman. As a result, Algeria, which was constantly under threat of attack by European states, became one of the safest cities in Ottoman geography.
Ottoman administration didn’t try to destroy traditional local administration in Algiers, which continued throughout history of Algeria, in contrast, worked to make local government in the city a more effective and suitable model for the traditional administrative model applied in all provinces under Ottoman. In this study, it will be attempted to shed light on the local government and administrative institutions in Algiers during Ottoman period.

Anahtar Kelimeler

Algeria, Ottoman Empire, Andalusia, Occupation, Resistance

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• ABDULKADER, N. (2006). Safahat Min Tarih Madinatü’l Cazair. Cezayir: Dar al-Hadara.
• ABRİBAT, J. (1960). Notes sur la hisba, Tunisie: Revue Tunisienne.
• AL-CİLALİ, A. ( 2007). Tarihu’l-Muduni’s-Selase. Cezayir: Aru’l Umme.
• AL-HASSANİ, KD. (2011). Ashraf al-Cazair ve Davrihim al-Hadari fi’l Muctama al-Cazairi. Ce-zayir: Dar al- Halduniya.
• AL-MADANİ, A. (2006). Harbu’s-Selasumia Sene Beyne’l-Cezayir ve İspanya. Cezayir: İvanu’l Basair.
• AL-SAUDİ, M. (2006). Al-Muessesetu’l-Merkeziyya fi’l-Cezayir 1516-1962. Cezayir: İvanu’l-Matbuati’l-Camiiyya.
• AL-ZAHHAR, A. C. (2016). Mouzakkirat Ahmed al-Şarif Ahmed al-Zahhar. Cazair: al-Shrika al-Vataniya Lin- Nashr Vat-Tauzi.
• AMRU’T-TAMMAR, M. (1984). Telemsan Abr’l Usur. Cezayir: al-Muessesetu’l-Vataniyya Lil’kitab.
• DERRADJ, M. (2010). “Te’sisu iyalet al-Cazair”, Vahran Üniversitesi, Majallat Usur, S.1, C.9, ss. 26-32
• DERRADJ, M. (2012). al-Dukhul al-Othmani ila al-Cazair. Cazair: Sharikat al-Asaala Linnashr Vat-Tauzi.
• GHATTAS, A. (1997). Sicillat al-Mahakim al-Şeria ve Ahmiyettuha fi Dirasat al-Tarih al- İkti-sadi ve al-İctimai Li Muctema’ Madinatü’l Cezair. Cezayir: Insaniyat.
• GHATTAS, A. (1998). Al-Kudat al-Ahnaf Bi Madinatü’l Cazair 1560-1830. al-majalat al-Arabiyah Lil-dirasat al- uthmaniyah, S.17-18.
• GHATTAS, A. (2007). El-Harf ve El-Harfiyun Fi Madinat Al Cezayir 1700-1830. Cazair: Anep.
• HAEDO, DD. (1998). Topographie et Histoire. Generale d’alAlger Berbugger en R.A. Amster-dam: Editions Bouchele.
• İBN EL-ŞUVEYHED, AİM. (2006). Kanunu’l Esvak. Beyrut: Dar al-Garb.
• İVANOV, N. (2015). el-ethu’l-Otmanili’l-Aktari’l Arabiyya 1516-1574. Beyrut: Daru’l-Farabi.
• KHODJA, HBO. (1984). el-Merâat. Cezair: eş-Şeriketü’l Vataniyyetü li’n-Neşr ve’t-Tevzî‘el-Cezayir.
• LEQBAL, M. (1971). el-Hisba el-Dhabiyya Fi Bilad el-Magrib al-Arabi, Nash’atuha ve Tatvuru-ha. Cezair: eş- Şeriketü’l Vataniyyetü li’n-Neşr ve’t-Tevzî‘ el-Cezâyir.
• MERİÇ, E. (1988). ‘’Abdülvadiler’’, DİA, C. 1, İstanbul: TDV Yayınları.
• MOULAİ, B. (1998). Madinat’ü-l Cazair Min Hilal Miyahiha min al-Karn 18 İla al-Karn 19. Ce-zayir: Majalat al- Bugush,
• REZUK, M. (1997). ‘’Hafsiler’’, DİA, C. 15, İstanbul: TDV Yayınları.
• SA‘DULLAH, EK. (1984). Târîhu’l-Cezâiri’s-Sekâfî, C.I-IX, Cazair: el-Müessesetü’l-Vataniyyetü li’l-Kitâb.
• SAİDOUNİ, N. (1979). Nizam al-Mali Lil Cazair Fi al-Fatra al-Osmaniya 1800-1830. Cezayir: al-Shrika al-Vataniya Lin-Nashr Vat-Tauzi.
• SAİDOUNİ, N. (1995). Min Mazahir al-Asariya al-Mundasire Bi Fahs Madinatü’l Cezayir Fi al- Ahd al-Osmani. Dimashk: Majalat ad-Dirasat at-Tarikhiyya.
• SAİDOUNİ, N. (1997). Muzavvafu Muesseset al-Avkaf bil Cezayir Avahir al-Ahd al-Osmani, Min Hilal Vasaik al- Arşif al-Cezayiri. Tunus: Majalat Tarikh al-Maghreb.
• SCHALLER, W. (1982). Muzakkirat William Schaller. Cazair: al-Shrika al-Vataniya Lin-Nashr Vat-Tauzi.
• ZAHRA, Z. (2001). al Vakf Fi al-Cezair Asna al-Karnayn 18-19. Cezayir: Majalat al-Buhus Vad-Dirasat al- İnsaniyye.
• Arşiv Belgeleri
• Cezayir Ulusal Arşiv Merkezi (CUAM), Cezayir, Beylik Sicilleri, Sicil No: 29, Şeri’at Mahkemele-ri Sicilleri, Kutu: 55,60
• Cezayir Ulusal Arşiv Merkezi, Cezayir, Dafatir Al Mal (Mali Defterler), Defter: 46, Belge No: 112; Defter 10, Belge No: 134
• Cezayir Ulusal Arşiv Merkezi, Cezayir Şer'i Mahkeme Kayıtları Sicilli, Kutu 41; 129; 50; 66; 32; 42; 94; 17; 2; 29; 61; 39; 40; 140; 35; 45; Kutu 119; Belge No: 1; Kutu 47/2, Belge No: 4; 76; 106; 107