3288 NUMARALI TEMETTUAT DEFTERİNE GÖRE HAMZABEY KÖYÜ’NÜN SOSYAL VE EKONOMİK YAPISI

Yıl 2024, Cilt: 21 Sayı: 84, 1318 - 1331, 26.12.2024

Ahmet Ercivan

https://doi.org/10.56694/karadearas.1555357

Öz

Temettuat defterleri sosyal ve ekonomik tarih açısından son derece önemli bir kaynak grubunu oluşturmaktadır. Bu kaynaklar sayesinde üzerinde araştırma yapılan bölgenin günümüzden yaklaşık iki asır önceki verilerine ulaşmak mümkündür. Temettuat defterleri özellikle 19. yüzyılın ikinci yarısında tutulmuş, bu sayede araştırma konusu olan bölgenin sosyal ve ekonomik yapısı hakkındaki bilgilerin günümüze kadar ulaşmasını sağlamıştır. Bu kayıtlar sayesinde isimler, meslekler, ekilen ve ekilmeyen araziler, elde edilen tarım ürünleri ve hayvancılık faaliyetleri gibi birçok alanda istatistiki verilere ulaşılabilmektedir. Bu çalışmada Çağa kazasına bağlı bir köy olan Hamzabey köyünün 1845 senesine ait 3288 nolu temettuat defteri incelenerek Hamzabey köyü özelinde Çağa kazası ve bölgenin sosyal, ekonomik yapısı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Son iki asırda meydana gelen değişimler göz önünde bulundurulduğunda Hamzabey köyündeki değişimler de kaçınılmaz olmuştur. Hamzabey köyü günümüzde Yeniçağa ilçesine bağlı bulunmaktadır. Temel geçim kaynakları arasında hayvancılık başta olmak üzere tarımsal faaliyetler bulunmaktadır. Günümüzün değişen şartları ile birlikte meslek grupları da farklılaşmıştır. Bununla birlikte çalışma konusu olan köy, temel özelliklerini korumaktadır. Geçmişte kullanılan unvan ve lakaplar, aile yapıları halen devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hamzabey Köyü, Temettuat Defterleri, Sosyal ve Ekonomik Yapı, Nüfus, Çağa kazası

Kaynakça

• ADIYEKE, N. (2000). “Temettuat Sayımları ve Bu Sayımları Düzenleyen Nizamname Örnekle-ri". OTAM Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 11: 772-780.
• AKSU, A. (2021). Bolu Sancağı Çağa Kazası Müslim Nüfus Defteri H. 1256 / M. 1240 (Transk-ripsiyon ve Değerlendirme). Bolu: Bolu Abant izzet Baysal Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• BARKAN, Ö. L. (1953). “Tarihi Demografi Araştırmaları ve Osmanlı Tarihi”. Türkiyat Mecmua-sı, X/1: 1-26.
• ÇADIRCI, M. (2013). Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• DEVELİOĞLU, F. (1998). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayın-ları.
• GÜRAN, T. (2000). 19.Yüzyıl Temettuat Tahrirleri, Osmanlı Devleti’nde Bilgi ve İstatistik. An-kara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• EMECAN, F. (1988). “Ağnam Resmi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara, 478-479.
• ERCİVAN, A. (2022). Tanzimat’tan Meşrutiyet’e Gerede. İstanbul: Kriter
• Yayınları.
• KELEŞ, İ. (2007). Çağa ve Köylerinin Tarihi. Yücel Ofset Matbaacılık. Ankara: Yücel Ofset Mat-baacılık.
• KELEŞ, İ. (2012). Reşadiye-Yeniçağa Tarihi II. İstanbul: Yeniçağa Belediyesi.
• KÜTÜKOĞLU, M. (1995). “Osmanlı Sosyal ve İktisadi Tarihi Kaynaklarından Temettu Defterle-ri”, Belleten, LIX/225: 395-418.
• ÖZTÜRK, S. (2003). “Türkiye’de Temettuat Çalışmaları”. Türkiye Araştırmaları Literatür Der-gisi, I/1: 287-304.
• PAKALIN, M. Z. (2004). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C. I-II-III. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• SAMİ, Ş. (2018). Kâmûs-ı Türkî, (Haz. Gündoğdu, R., Adıgüzel, N., Önal, E.F.), İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
• ŞENER, A. (1990). Tanzimat Dönemi Osmanlı Vergi Sistemi. İstanbul: İşaret Yayınları.
• TABAKOĞLU, A. (1986). Türk İktisat Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• ÜNLÜ, A. R. (2000). Tarih Boyunca Gerede. (Çev. Hacı Ömer Cevahircioğlu). İstanbul: Adem Medya Gerede Yayıncılık.
• YAKIT, İ. (2002). Osmanlı Araştırmaları. Isparta: Fakülte Kitabevi Yayını.