BANDIRMA MÜZESİ’NDE BULUNAN ERKEN BİZANS DÖNEMİ SİKKELERİ

Yıl 2024, Cilt: 21 Sayı: 84, 1202 - 1228, 26.12.2024

Mehmet Kayhan Murat

https://doi.org/10.56694/karadearas.1566817

Öz

Bu çalışmayı Bandırma Müzesi envanterine 2003-2024 yılları arasında kaydedilen Erken Bizans Dönemi sikkeleri oluşturmaktadır. Bandırma Müzesi envanterinde bulunan 1657 sikkeden 51’i Erken Bizans Dönemi’ne tarihlenmektedir. Sikkeler müzeye satın alma, hibe ve zor alım yöntemleri ile kazandırılmıştır. Buluntu yerleri kesin olarak bilinmeyen sikkeleri müzeye satan, hibe eden ve zor alımın gerçekleştirildiği kişiler sikkelerin Bandırma çevresinde ele geçtiğini söylemişlerdir. Çalışmada incelenen 51 sikke MS 491 ile MS 842 yılları arasında darp edilmişlerdir. Sikkeler 11 farklı imparatoru ve 5 farklı darphaneyi temsil etmektedir. Sikkelerin en erken tarihlisi Anastasius Dönemi’ne (MS 491-518) en geç tarihlisi Theophilos Dönemi’ne (MS 829-842) tarihlenmektedir. Konstantinopolis, Thessalonika, Nikomedia, Kyzikos ve Antiokhia darphanelerinde basılan sikkelerden en fazla sikke Konstantinopolis darphanesine aittir. Solidus, hexagram, follis, yarım follis, decanummium ve pentanummium olmak üzere 6 birimde darp edilen sikkelerden 2’si altın, 1’i gümüş ve geri kalan 48’i bronzdur. İncelediğimiz sikkeler Bandırma civarında bulunan müzelerde ve koleksiyonerlerdeki yayını yapılan Erken Bizans Dönemi sikkeleri ile dönem, darphane ve birim yönünden karşılaştırılmıştır. Böylelikle dönemin sikke dolaşım yoğunluğu ve darphane ağlarının daha iyi anlaşılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bizans, Sikke, Bandırma

Kaynakça

• DEMİREL GÖKALP, Z.-KILIÇ, S. (2011). “Heraclius’un Follisleri: Bolu Arkeoloji Müzesi Örnekleri”. Anadolu Kültürlerinde Süreklilik Ve Değişim, Dr. Mine Kadıoğlu’na Armağan. (Ed. A. Ceren Erel, Bülent İşler, Nilüfer Peker, Güner Sağır). Ankara: 251-263.
• DEMİREL GÖKALP, Z. (2014).“Bilecik Müzesindeki Bizans Bronz Sikkeleri.” TÜBA-KED. 12:11-28.
• DEMİREL GÖKALP, Z. (2017). “Antik Phrygia’da Bizans Sikke Dolaşımı”. STD XXVI: 379-393.
• DEMİREL GÖKALP, Z. (2017). Kütahya Müzesi Bizans Sikkeleri. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• DEMİREL GÖKALP, Z. (2018). “Anadolu’nun Ege Kıyılarında Erken Bizans Dönemi Sikke Dolaşımı”. Ege Dünyası Liman Kentleri Sikke, Mühür ve Ağırlıkları. (Ed. C. Ünal, A. Ersoy, C. Gürbıyık & B. K. Kasalı). Manisa: 83-98
• DOC I. (1966). Catalogue of the Byzantine Coins in the Dumbarton Oaks Collection and in the Whittemore Collection, Volume I, Anastasius to Maurice 491-602. (Ed.) Alfred R. Bellinger ve Philip Grierson.Washington.
• DOC II/I. (1966). Catalogue of the Byzantine Coins in the Dumbarton Oaks Collection and in the Whittemore Collection, Volume II, Phocas to Theodosius III 602-717, Part 1, Phocas and Heraclius (602-641). (Ed.) Alfred R. Bellinger ve Philip Grierson.Washington.
• DOC III/I. (1993). Catalogue of the Byzantine Coins in the Dumbarton Oaks Collection and in the Whittemore Collection, Volume III, Part I, Leo III to Michael III (717-867). (Ed.) A. R. Bellinger - P. Grierson. Washington.
• FOSS, C. (1975) “The Persians in Asia Minor and the end of Antiquity”. The English Historical Review. CCCLVII: 721-747.
• KARANFİL, S. (2019). Kocaeli Müzesi’ndeki Bizans Sikkeleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• KELEŞ, V.-OYARÇİN, K. (2020). “Akropol Doğu (İç) Sur Yangin Tabakasinda Bulunan Sikkeler Işiğinda Parion’da Tahribat İzleri Üzerine Bir Ön Değerlendirme.” TÜBA-KED. 22: 51-66.
• KILIÇ, S. (2012). “Bolu Arkeoloji Müzesi’ndeki Bizans Bronz Sikkeleri.” XV. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu. (19-21 Ekim 2011). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları: 503-510.
• KÖKER, H. (2007). “The Roman Provincial, Roman Imperial, Byzantine, Medieval and İslamic Coins from the 1952-53 Excavations at Cyzicus.” The Numismatic Cronicle, London The Royal Numismatic Society, Vol:167: 305-314.
• MURAT, M. K. (2023). “Zeytinliada Doğu Kazı Alanı’nda Bulunan Geç Antikçağ Sikkeleri.” Cedrus, XI: 289-305.
• MURAT, M. K. (2023). “Zeytinliada Meryem Ana Kilisesi’nde Ele Geçen Sikkeler.” Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33/2: 507-522.
• MURAT, M. K. (2023). ““Zeytinliada Erken Bizans Şapeli’nde Bulunan Sikkeler.” Art-Sanat, 20: 435–467.
• MURAT, M. K. (2024). “Kyzikos Kazısı 2022 Yılı Sikke Buluntuları.” Edebiyat ve Beşeri Bilimler Dergisi, 72: 73-85.
• OYARÇİN, K.-PAYVEREN M. (2021). “Erzurum Arkeoloji Müzesi Bizans Sikkeleri (2005-2017)”. TÜBA-KED. 24: 69-92.
• SEAR, D. R. (1974). Byzantine Coins and Their Values. Londra: Seaby.
• TEK, AHMET TOLGA. (2015). “Side Sikke Buluntuları Işığında MS 622/3’de Pamphylia’ya “Olası” Bir Sasani Saldırısı.” Colloquium Anatolicum. 14: 116-129.
• TEKİN, O. (1999). Yapı Kredi Koleksiyonu Bizans Sikkeleri. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık Ticaret Ve Sanayi A.Ş.
• TEKIN, O.-EROL ÖZDIZBAY, A. (2012). “Coins from Allianoi Excavations: Campaign of 1998.” CollAn. XI: 347-401.
• TEKIN, O.-EROL ÖZDIZBAY, A. (2013). “Coins from Allianoi Excavations: Campaign of 1999.” CollAn. XII: 299-301.
• TEKIN, O.-EROL ÖZDIZBAY, A. (2014). “Coins from Allianoi Excavations: Campaign of 2000.” CollAn. XIII: 293-336.
• TEKIN, O.-EROL ÖZDIZBAY, A. (2014). “Coins from Allianoi Excavations: Campaign of 2001.” Anatolia Antiqua, XXIII, 117-146.
• ÜNAL, C. (2004). “Ödemiş Müzesinden Bir Grup I. Iustinianus ve II. Iustinos Dönemi Sikkesi”. Sanat Tarihi Dergisi. XIII/2: 119-137.
• ÜNAL, C. (2012). Manisa Müzesi Bizans Sikkeleri. Manisa: Manisa Celal Bayar Üniversitesi Yayınları.
• ÜNAL, C. (2012). İzmir ili ve ilçeleri (Bergama, Efes, Ödemiş Müzeleri) Örnekleri ile I. Dönem Bizans Sikkeleri 5. Yüzyıl Sonu – 8. Yüzyıl Ortası. Manisa: Celal Bayar Üniversitesi Rektörlük Matbaası.
• ÜNAL, C. vd. (2017). Tunay Demran Koleksiyonu. Manisa: Şehzadeler Belediyesi Kültür Yayınları.